Selim Tuna
Yeminli Mali Müşavir
selimtuna80@hotmail.com

20 Soruda Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması

Mali tabloların uzun yıllar süren yüksek enflasyonun etkisinden arındırılması ve böylece vergileme üzerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesini teminen, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin değiştirilerek yeniden düzenlenmesi ve aynı Kanuna geçici 25 inci maddenin eklenmesiyle enflasyon düzeltmesi uygulaması 30/12/2003 tarihinden itibaren vergi sistemimizdeki yerini almıştır.

213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası uyarınca enflasyon düzeltmesi, kapsam dâhilindeki mükelleflerden hesap dönemi takvim yılı olanlar tarafından en son 2004 takvim yılı itibarıyla yapılmıştır. Müteakip takvim yıllarında ise 2020 takvim yılına kadar gerekli koşulların oluşmaması nedeniyle, 2021 ve 2022 takvim yıllarında da aynı Kanunun geçici 33’üncü maddesiyle enflasyon düzeltmesi 2023 takvim yılı sonuna kadar ertelendiğinden 2005 ila 2022 takvim yıllarında (18 yıl) enflasyon düzeltmesi yapılmamıştır.

Bu sebeple, 2023 takvim yılı (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2024 yılında biten özel hesap dönemi) sonu itibarıyla ise, 213 sayılı Kanunun geçici 33 üncü madde gereğince, 2023 hesap dönemine ilişkin mali tabloların mezkûr madde ve aynı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrası hükümleri çerçevesinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir.

1. Enflasyon Düzeltmesinin Şartları Nelerdir ve Ne Zaman Uygulanacaktır?

Fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10'dan fazla olması halinde enflasyon düzeltmesi yapılması zorunludur. Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte gerçekleşmemesi halinde sona erer.

Geçici vergi dönemlerinde yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate alınır. Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılır.

Enflasyon düzeltmesine başlanılan bir hesap döneminden sonra, söz konusu şartlardan sadece birinin gerçekleşmemesi halinde de enflasyon düzeltmesi yapma yükümlülüğü devam edecektir. Enflasyon düzeltmesi, her iki şartın aynı anda birlikte gerçekleşmemesi halinde ise sona erecektir.

Dolayısıyla öncelikle 31.12.2023 için enflasyon düzeltmesi yapılacak olup, 2024 hesap dönemi için ise geçici vergi dönemleri ve yıl sonu itibariyle uygulamaya devam edilecektir.

2025 yılında ise geçici vergi dönemleri itibariyle şartların oluşup oluşmadığına bakılması gerekmektedir. Her iki şartın da birlikte gerçekleşmemesi halinde uygulama sona erecektir.

2. Kimler Enflasyon Düzeltmesi Yapmak Zorundadır?

Bir işletmenin enflasyon düzeltmesi yapması için iki şart öngörülmüştür:

a) Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak,

b) Bilanço esasına göre defter tutmak

213 sayılı Kanunun geçici 33’üncü maddesi gereğince; enflasyon düzeltmesine tabi tutulması, anılan mükellefler için zorunluluk olup, uygulama açısından mükelleflerin herhangi bir seçimlik hakları bulunmamaktadır.

Kazançlarını işletme hesabı esasına (zirai işletme hesabı dâhil) göre tespit eden mükellefler ile serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler enflasyon düzeltmesi yapamazlar. Ancak, amortismana tâbi iktisadi kıymetlerini bu Tebliğe göre düzeltilmiş tutarları üzerinden amortismana tâbi tutabilirler.

Ancak, Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler enflasyon düzeltmesi yapmayacaklardır.

3. Hangi Mali Tablolar Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacaktır?

213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (8) numaralı bendinin (b) alt bendinin verdiği yetkiye dayanılarak, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerce, mali tablolardan sadece BİLANÇONUN enflasyon düzeltmesine tabi tutulması uygun görülmüştür. Bu sebeple Gelir Tablosu ve diğer Mali Tablolar düzeltme işlemine tabi olmayacaktır.

4. Bilançoda Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Kıymetler Nelerdir?

Parasal kıymetler (parasal varlıklar ve parasal kaynaklar) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz. Zira bilançoda görünen parasal kıymete ait değer, bilanço tarihi itibarıyla o kıymetin satın alma gücünü de göstermektedir. Ancak bilançoda görünen parasal olmayan kıymetlere (parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynaklar) ait değerler, bilanço tarihi itibarıyla bu kıymetlerin satın alma gücünü gösteren değerler olmadığından, bilançonun enflasyonun etkilerinden arındırılmasını teminen parasal olmayan kıymetler enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.

Nevi itibarıyla iktisadi işletmelere dâhil bulunan kıymetlerden parasal ve parasal olmayan kıymetler 555 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer almaktadır. Söz konusu listelerde öz sermaye kalemlerine yer verilmemekle birlikte, aksi hüküm olmamak şartıyla, bu Tebliğ uygulamasında öz sermaye kalemleri "parasal olmayan kıymet" olarak addolunur.

Tebliğ ekinde yer alan parasal olmayan kıymetler genel olarak şu şekildedir :

a) Stoklar

b) Bazı aktif ve pasif hesaplar

- Verilen ve Alınan Depozito ve Teminatlar

- Verilen ve Alınan Avanslar

- Hisse Senetleri

- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hesapları

- Gelecek Dönemlere İlişkin Gelir ve Giderler

c) Mali , Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar

d) Öz Sermaye  

5. Yabancı Para Cinsinden Olan Kıymetler Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Mıdır?

Yabancı para cinsinden olan hesaplar için kur değerlemesi yapılacağından dolayı bunlar için ayrıca düzeltme yapılmayacaktır. İşletmelerin aktifinde bulunan yabancı para cinsinden hisse senetleri, iştirakler ve avansların, düzeltme tarihindeki döviz kuru ile düzeltilmeleri uygun görülmüştür.

6. 2023 yılı için Enflasyon Düzeltmesi Yapmadan Önce Neler Yapılmalıdır?

2023 yılı için düzeltme işlemine başlamadan önce şu hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.;

a) 2023 hesap dönemi sonuna ait bilanço, enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümler göz       önünde bulundurulmaksızın düzenlenecektir.

b) 2023 hesap dönemine ait vergi matrahı, düzeltme öncesi mali tablolara göre tespit edilen kârlar üzerinden hesaplanacaktır.

c) 2023 hesap dönemi sonunda düzenlenen bilanço her halükarda enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.

Enflasyon düzeltmesi yapan mükelleflerce, 2023 hesap dönemine ait gelir/kurumlar vergisi beyannamesi ekinde, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltmeden önceki hali ile düzeltme sonrasında oluşan haline birlikte yer verilecektir.

7. Enflasyon Düzeltmesi Yaparken Uygulanacak Adımlar Nelerdir?

Enflasyon düzeltmesi yaparken aşağıdaki adımları sırasıyla uygulamak gerekmektedir.

a) Mali Tabloda Yer Alan Kıymetlerden Hangilerinin Parasal Olmayan Kıymet Olduğu Tespit Edilecektir.

b) Tespit Edilmiş Parasal Olmayan Kıymetlerin Enflasyon Düzeltmesinde Dikkate Alınacak Tutarları (Düzeltmeye Esas Tutarları) Bulunacaktır.

c) Tespit Edilmiş Parasal Olmayan Kıymetlerin Enflasyon Düzeltmesinde Düzeltmeye Esas Tarihleri Ve Düzeltme/Taşıma Katsayıları Belirlenecektir.

d) Tespit Edilmiş Düzeltmeye Esas Tutarlar Ait Oldukları Düzeltme/Taşıma Katsayılarıyla Çarpılacak Ve Parasal Olmayan Kıymetlerin Düzeltilmiş Tutarları Hesaplanacak Ve Düzeltilmiş Değerler İle Düzeltme Öncesi Değerler Arasındaki Enflasyon Farkları Kayıtlara Alınacaktır.

e) Parasal Olmayan Kıymetler Düzeltilmiş Değerleriyle, Parasal Kıymetler İse Düzeltmeye Tabi Tutulmaksızın Bilançoda Gösterilecektir.

8. Parasal Olmayan Kıymetleri Düzeltmeye Tabi Tutarken Öncelikle Ne Yapılması Gerekiyor?

Parasal olmayan kıymetlerin düzeltme işleminde, düzeltmeye esas tarih itibarıyla sahip olduğu ve 213 sayılı Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen tutarları esas alınır. 31/12/2023 tarihli bilanço düzeltilirken parasal olmayan kıymetlerin, 213 sayılı Kanunun değerleme hükümlerine göre olması gereken değerleri üzerinden bilançoda yer almış olmalarına dikkat edilmelidir.

Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları belirlenirken bir kısım değerler, parasal olmayan kıymetlerin 213 sayılı Kanunun değerleme hükümlerine göre bulunan tutarlarından düşülür ve bu işlemden sonra bulunan miktarlar düzeltmeye esas alınır.

Bu kapsamda;

a) Düzeltmeye esas alınacak tutara ulaşılırken; Reel Olmayan Finansman Maliyeti (ROFM), ilgili parasal olmayan kıymetin düzeltmeye esas değerinden düşülmek suretiyle düzeltme işlemi yapılır.

b) 1/1/2024 tarihinden önce ayrılmış ve sermayeye ilave edilmiş olan yeniden değerleme değer artış fonu gibi fonların sermayeye ilavesi nedeniyle oluşan sermaye artışları, artış olarak dikkate alınmaz ve bunlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz.

Ayrıca; 213 Sayılı Kanunun Mükerrer 298/Ç , Geçici 31 ve Geçici 32.maddesine göre yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi kıymetler için en son yapılan yeniden değerleme sonrası değerler dikkate alınarak düzeltme işlemi yapılacaktır.

9. Reel Olmayan Finansman Maliyeti (ROFM) Nedir ve Nasıl Tespit Edilir?

2023 hesap dönemi sonuna ait bilanço üzerinde yapılacak düzeltme işleminde; bilançoda yer alan bazı parasal olmayan varlıkların içerisinde bulunan reel olmayan finansman maliyetlerinin, ilgili varlığın maliyet veya alış bedelinden düşülmesi sonucu bulunacak tutar düzeltmeye esas alınır.

Reel olmayan finansman maliyeti (ROFM) sadece iktisadi kıymetin maliyet bedeline dahil edilen finansman giderleri için dikkate alınacaktır. Maliyet bedeline dahil edilmiş olan kur farkları ise dikkate alınmayacaktır.

Maliyet veya alış bedellerine intikal ettirilmiş ve düzeltmeye esas tutara ulaşılırken düşülecek reel olmayan finansman maliyeti ihtiva edebilecek parasal olmayan varlıklar aşağıda gösterilmiştir.

a. Stoklar,

b. Mali duran varlıklar,

c. Maddi duran varlıklar,

d. Özel tükenmeye tabi varlıklar.

Düzeltme işleminde, Reel Olmayan Finansman Maliyetinin (ROFM) tespitinde iki yöntem kullanılmaktadır.

a) Borç Tutarının Esas Alınması Yöntemi

b) Toplam Finansman Maliyetinin Esas Alınması

yöntemlerinden biri seçilerek hesaplanabilir.

213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi, geçici 32’nci maddesi ve/veya mükerrer 298 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş iktisadi kıymetlerin değerinin düzeltilmesinde, düzeltmeye esas değer olan yeniden değerleme sonrası değerler için ROFM hesabı yapılmaz.

Reel olmayan finansman maliyetinin tevsiki zorunlu olup buna ilişkin kayıt ve belgelerin açık ve kesin bilgiler içermesi gerekmektedir.

10. Sermayeye İlave Edilmiş Olan Fonların Durumu Ne Olacak?

Sermayenin, düzeltmeye esas tutarına ulaşılırken (sermayeye ilave edilmiş olan);

a) 213 sayılı Kanunun 280/A maddesinin birinci fıkrası kapsamında oluşturulan fon hesabına ilişkin olarak, işe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonu itibarıyla ortaya çıkmış alacak bakiyesi tutarı, (Yatırım teşvik belgesi kapsamında yatırım yapacak tam mükellef sermaye şirketlerine, sermaye olarak konulan yabancı paralar)

b) 213 sayılı Kanunun Mükerrer 298 inci maddenin (Ç) fıkrası kapsamında yapılan yeniden değerlemeden kaynaklı değer artışları, (Geçici 31 inci ve geçici 32’nci maddeleri kapsamında yapılan yeniden değerlemelerden kaynaklı değer artışları)

c) 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun ile 193 sayılı Kanunun geçici 85, 90 ve 93’üncü maddeleri ve 5520 sayılı Kanunun geçici 15 inci maddesi kapsamında oluşturulan fon hesaplarından     işletmeye konulan NAKİT VARLIKLAR gibi parasal kıymetlerden kaynaklanan tutarlar,

d) Parasal nitelikli olan benzer diğer fon hesaplarından kaynaklı tutarlar düşülür.

11. Enflasyon Düzeltmesi Yapılırken Düzeltmeye Esas Tarih Nasıl Tespit Edilecek? Bu Tutarlar Hangi Katsayı ile Düzeltilecek?

Enflasyon Düzeltmesi yapılırken Parasal Olmayan her bir kıymetin düzeltmeye esas tarihinin bulunması gerekmektedir. Tebliğde her bir kıymet için hangi tarihin alınması gerektiği belirtilmiş olup genellikle kıymetin Deftere Kayıt Tarihi esas alınmaktadır. Ancak; avanslarda ödeme tarihi veya tahsil tarihi esas alınacak olup sermaye hesabında ise nakit olanlar için tahsil tarihi diğer bilanço hesaplarından kaynaklananlar için ise tescil tarihi esas alınacaktır.

Tespit edilen tutarlar ise Düzeltme Katsayısı ile çarpılarak düzeltilmiş değeri tespit edilecektir. Bu katsayıyı hesaplarken 2023 yılı için 31.12.2023 tarihindeki Yİ-ÜFE katsayısını kıymetin tespit edilen tarihteki Yİ-ÜFE katsayısına bölerek bulmak gerekmektedir.

Ancak; Düzeltme işleminde esas alınabilecek en eski "Düzeltmeye Esas Tarih" 2005 yılından (2004 takvim yılında enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş olması gereken en son bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetler için, 31/12/2004 tarihinden) itibaren başlar.

12. Stokları Düzeltirken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Stokların düzeltilmesinde mükellefler fiilen stokların hangi dönemden kaldığını tespit etmekte zorlanıyorlarsa isterlerse Toplulaştırılmış yöntemleri kullanılarak düzeltme işlemi yapabilirler.

Ayrıca, toplulaştırılmış yöntemlerden herhangi birinin kullanılması halinde, maliyet bedeline intikal ettirilen Reel Olmayan Finansman Maliyetinin düşülmesi ihtiyaridir.

2023 yılı stoklar için yapılacak düzeltme işlemlerinde;

a. Basit ortalama yöntemi,

b. Stok devir hızı yöntemi

olmak üzere iki tür toplulaştırılmış yöntem belirlenmiştir.

13. Birikmiş Amortismanlar Nasıl Düzeltilecek?

Birikmiş amortismanlar, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme sonrasında ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilir. Yani ilgili duran varlık ne oranda artmışsa birikmiş amortismanlar da aynı oranda arttırılacaktır.

213 sayılı Kanunun 320’nci maddesi gereği amortismana tabi iktisadi kıymetlerin üzerinden, daha önceki yıllarda ayrılmamış amortisman tutarları ayrılmış gibi kabul edilmeyecek ve enflasyon düzeltmesinde dikkate alınmayacaktır.

Amortismana tabi olup faydalı ömür süresini tamamlayan ve amortisman yoluyla değeri tamamen yok edilmiş iktisadi kıymetlerin (işletme kayıtlarında iz bedeliyle takip edilmeye devam edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler dahil) ve birikmiş amortismanlarının enflasyon düzeltmesine tabi tutulması ihtiyaridir.

İşletme hesabına göre defter tutan mükellefler ile Serbest Meslek erbapları amortismana tabi iktisadi kıymetlerini düzeltilmiş tutarları üzerinden amortismana tabi tutabilirler.

14. Yapılmakta Olan Yatırımlar İçin Özel Bir Düzenleme Var Mıdır?

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan (yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı) yatırımlara ilişkin tutarların düzeltilmesi; söz konusu yatırımlara ait geçmiş her ay sonu itibariyle kesinleşmiş harcama tutarlarının (reel olmayan finansman maliyeti var ise düşülmesi şartıyla) o ayın düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınması yoluyla bulunacak düzeltme katsayısı ile çarpılması ve bulunan bu tutarların toplanması suretiyle yapılacaktır.

2023 hesap dönemi sonu itibariyle bilançoda yer almayan, ilgili aktif hesabına bilanço tarihinden önce aktarılmış bulunan ve yapılmakta olan yatırımlar hesabından gelmiş olan değerlerin düzeltmeye esas tarihi olarak, söz konusu değerlerin aktifleştirme tarihlerinin değil, yapılmakta olan yatırımlar hesabının kullanıldığı tarihlerin alınması gerekmektedir.

Buna göre söz konusu değerlerin düzeltilmesi iki aşamada gerçekleştirilecektir. Öncelikle her bir aya ilişkin yatırım harcaması, harcamanın gerçekleştiği ay sonu itibariyle aktifleştirme tarihine kadar, sonra da aktifleştirilen bedel kül halinde aktifleştirme tarihinden 2023 hesap dönemi sonuna kadar düzeltilecektir.

15. Avanslar Nasıl Düzeltmeye Tabi Tutulacak?

Avanslar esas itibariyle parasal bir mahiyet taşımakla birlikte, ilgili olduğu kıymete bağlı olarak parasal olmayan kıymet de olabilmektedir.

Örneğin bir emtia alımı veya bir makine alımı için verilmiş olan avans özü itibariyle parasal olmayan kıymet niteliğinde olduğundan dolayı düzeltmeye tabi tutulmaları gerekmektedir.

Ancak, 159 ve 340 nolu avanslar hesabının içeriğinde genelde 120 ve 320 nolu hesapların ters bakiyeleri yer almaktadır. Bu hesabın ilgili olduğu kıymet parasal olduğu için bunlar düzeltmeye tabi olmayacaktır.

16. Karşılık Hesapları Düzeltmeye Tabi Tutulacak Mı?

İktisadi işletmeye dâhil (karşılıklar gibi) bir takım iktisadi kıymetler asli bir kıymet mahiyeti taşımamakta ve belli bir iktisadi kıymete bağlı olarak hesaben mali tabloda kendilerine yer bulmaktadırlar. Bu tür kıymetler bağlı oldukları iktisadi kıymete göre parasal ya da parasal olmayan ayrımına tabi tutulacaktır. Bir başka ifadeyle, bunların karşılık olarak ayrıldığı kaynağın, parasal olan veya olmayan kıymet olup olmamasına göre, enflasyon düzeltmesinde dikkate alınması gerekir. Düzeltme işlemine tabi olacak karşılıklar da 213 sayılı Kanun hükümlerine göre ayrılması mümkün olan karşılıklardır. Buna göre, 213 sayılı Kanun hükümlerine göre ayrılması mümkün olmayan bir karşılık, bilançoda yer alsa bile enflasyon düzeltmesinde dikkate alınmayacaktır.

Örneğin, kıdem tazminatı karşılığı, garanti gider karşılığı gibi karşılıklar 213 sayılı Kanunda sayılan karşılıklar arasında yer almadığından enflasyon düzeltmesinde de kıdem tazminatı karşılığı veya garanti gider karşılığı dikkate alınmayacaklardır. 213 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak ayrılmış olan şüpheli alacak karşılığı ise parasal mahiyet taşıdığından enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır.

Ancak stok değer düşüklüğü karşılığı bağlı olduğu iktisadi kıymet parasal olmayan olduğu için düzeltmeye tabi tutulacaktır.

17. Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşlerinde Düzeltme İşlemi Nasıl Yapılacak?

Yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve istihkak tutarları ile ilgili olarak 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardır. Bu düzeltme, 2023 hesap dönemi sonu itibari ile hakediş raporlarından istihkak bedellerinin alındığı tarihlerin tespit edilmesi ve bunlara ilişkin düzeltmenin bu tarihler esas alınarak yapılmasını gerektirmektedir.

Verilen ve alınan avanslar da ise; verilen parasal olmayan avanslar, ödeme tarihinden mahsup tarihine kadar, alınan parasal olmayan avanslar, tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir.

Yıllara Sari İnşaat ve onarma maliyetlerinin düzeltilmesi sırasında ROFM hesaplaması yapılmayacaktır.

18. Öz Sermaye Kalemleri Nasıl Düzeltmeye Tabi Tutulacaktır?

Öz sermaye kalemlerinden Enflasyon Düzeltmesine tabi tutulacak olanlar şunlardır :

a) Sermaye,

b) Sermaye düzeltmesi olumlu ve olumsuz farkları,

c) Hisse Senetleri İhraç Primleri,

ç) Hisse Senedi İptal Karları,

d) Yasal Yedekler,

e) Statü Yedekleri,

f) Olağanüstü Yedekler,

g) Özel Fonlar

Bunun dışında kalan Geçmiş Yıl Karları/Zararları ve Dönem Net Karı/Zararı hesapları düzeltmeye tabi tutulmadan doğrudan “698 Enflasyon Düzeltme Hesabı”na aktarılarak kapatılacaktır.

19. Enflasyon Düzeltmesinde Hangi Hesaplar Kullanılacak?

Parasal olmayan varlıkların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar “698- Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın alacağına, parasal olmayan kaynakların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklar ise bu hesabın borcuna kaydedilir.

2023 yılı için yapılacak düzeltmede "698-Enflasyon Düzeltme Hesabı"nın kalanı gelir ya da gider unsuru olarak dikkate alınmayıp "Geçmiş Yıllar Karları Hesabı”na veya "Geçmiş Yıllar Zararları Hesabı”na aktarılarak kapatılır.

Bununla birlikte ödenmiş sermaye tutarının düzeltilmesi sonucu ortaya çıkan olumlu/olumsuz farkların izlenmesinde kullanılmak üzere “502- Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları” ve “503- Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları (-)” hesapları ihdas edilmiştir.

Ayrıca Yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakedişlere ilişkin düzeltmelerin “Enflasyon Düzeltme Hesabı” yerine “Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”na kaydedileceği ve bu hesabın işin bitiminde kar/zarar hesabına intikal ettirileceği belirtilmiştir. Dolayısıyla, yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakedişlerine ilişkin düzeltmeler, “Enflasyon Düzeltme Hesabı” yerine “Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”na kaydedilecektir.

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesinde, Tekdüzen Hesap Planında "17- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri" hesap grubundaki yıllara sâri inşaat işlerine ilişkin maliyetlerin ve "35- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri" hesap grubundaki hakediş bedellerinin düzeltmesinden ortaya çıkan farklar, "697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”nda izlenir. Bu hesap alacak ve borç kalanı vermesi durumuna göre "178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı" veya "358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı"na devredilerek kapatılır.

20. Enflasyon Düzeltmesinin Vergi Matrahına Bir Etkisi Olacak mı?

31.12.2023 tarihli bilançonun düzeltilmesi neticesinde Enflasyon düzeltmesi hesabında biriken tutarlar Geçmiş Yıl Kar/Zararları hesabına aktarılacağından dolayı vergi matrahına bir etkisi olmayacaktır. Zaten 2023 yılı matrahı önceki yıllarda olduğu gibi tespit edilmeye devam edilecektir.

Ancak 2024 yılı ilk geçici vergi dönemi itibariyle Enflasyon düzeltmesi hesabında oluşan tutar “648 Enflasyon Düzeltmesi Karları” veya “658 Enflasyon Düzeltmesi Zararları” hesabına aktarılacağından dolayı doğrudan vergi matrahına etkisi olacaktır. Ayrıca, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar karları veya zararları da düzeltme işlemine tabi tutulur.

Dolayısıyla 01.01.2024 tarihinden sonra yapılacak düzeltme işlemlerinde Vergi Etkisi ortaya çıkmış olacaktır. Vergi Etkisi daha çok Aktif hesaplarda yapılan düzeltme işlemlerinin tutarının pasif tarafta yer alan Öz Sermaye kalemlerindeki düzeltme farklarından yüksek olması halinde bir Vergi Etkisi yaratacaktır. Ancak Öz Sermaye kalemlerindeki düzeltme farklarının daha yüksek olması halinde ise Vergi Azaltıcı bir etki ortaya çıkacaktır.

31.01.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.