Selim Kılınç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
selimkilinc@hotmail.com

Avans Mahiyetindeki Dövizli Ödemelerden Kaynaklanan Kur Farklarında Katma Değer Vergisi

İş hayatında, dövize endeksli mal/hizmet alım-satımı işlemlerinden kaynaklı olarak sıklıkla karşılaştığımız kur farkları, oluştukları tarih ve işlemin mahiyetine göre KDV’ye tabi olmakta ya da olmamaktadır. Yurtiçindeki mal/hizmet teslimlerinden kaynaklanan kur farklarının KDV’ye tabi olup olmadığı hususunda önceleri farklı görüş ve uygulamalar olsa da 18.01.2019 tarihinde KDV Kanunun 24. maddesinde 7161 sayılı kanunla yapılan değişiklikle, kur farkı da matraha dâhil olan unsurların arasında sayılarak yasal düzenleme yapılmıştır. Akabinde 23.03.2019 tarihinde yayımlanan 25 Seri No'lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile konuya açıklık getirilmiştir.

KDV Genel Uygulama Tebliğinin matraha dâhil unsurların açıklandığı III/A-5.3 bölümünde yer alan açıklamalar aşağıdaki gibidir:

"5.3.Kur Farkları

Bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek ifade edildiği işlemlerde, bedelin kısmen veya tamamen vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihten sonra ödenmesi halinde, satıcı lehine ortaya çıkan kur farkları KDV matrahına dahildir.

Örnek: (A) Ltd. Şti., (B) A.Ş.’ye mal tesliminde bulunmuş, bu teslime ilişkin 1.000 Dolar

üzerinden 180 Dolar KDV hesaplamıştır. Teslim tarihinde döviz kuru 4 TL iken 6 ay sonra yapılan ödeme sırasında döviz kuru 4,40 TL olmuştur.

Buna göre, teslime konu malın bedeli 1.000 Dolar üzerinden ortaya çıkan kur farkı 400 TL

[(4,40-4)x1.000] olup, bu fark üzerinden 72 TL KDV hesaplanacaktır.

(A) Ltd. Şti. tarafından, (B) A.Ş.’ye düzenlenecek kur farkı faturasında; matrah 400 TL,

hesaplanan KDV ise 72 TL olacaktır.*

Buna göre, teslim veya hizmetin yapıldığı tarih ile bedelin tahsil edildiği tarih arasında

ortaya çıkan lehte kur farkı için satıcı tarafından fatura düzenlenmek ve faturada gösterilen kur farkına, teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan oran uygulanmak suretiyle KDV hesaplanır.

Bedelin tahsil edildiği tarihte alıcı lehine kur farkı oluşması halinde, kur farkı tutarı

üzerinden alıcı tarafından satıcıya bir fatura düzenlenerek, teslim ve hizmetin yapıldığı tarihteki oran üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.

Yılsonlarında ve geçici vergi dönemlerinde, Vergi Usul Kanunu uyarınca yapılan

değerlemeler sonucu oluşan kur farkları üzerinden KDV hesaplanmaz."

Tebliğdeki açıklamalar dikkatli okunduğunda görüleceği üzere, vergiyi doğuran olay tarihinden önce ödenmiş olan tutarların ödendiği tarih ile vergiyi doğuran olay tarihi arasında oluşan kur farkları KDV'nin matrahına dâhil değildir. Bir diğer ifadeyle peşin ya da avans mahiyetinde ödenen bedellerin ödendiği tarih ile mal/hizmetin teslim edildiği tarih arasında oluşan kur farkları KDV ile ilişkilendirilmeden gelir ya da gider hesaplarına kaydedilecektir.

Örnek: (C) Ltd. Şti., (D) A.Ş.’ ye yaptıracağı makinanın KDV dahil bedeli olan 11.800USD’yi anlaşmaları gereği peşin havale yapmış, havale tarihinde kur 8,00 TL iken 1 ay sonra makinanın teslimi gerçekleştiğinde kur 8,20 TL olmuştur. (D) A.Ş. banka hesabına gelen tutarı tahsil tarihindeki döviz kuru üzerinden 8x11.800=94.400TL olarak kayıtlarına almıştır.  Makinayı teslim tarihinde 10.000USD+1800KDVx8,2=96.760TL tutarında fatura düzenlemiştir.

Oluşan 2.360TL tutarındaki kur farkı, teslim tarihinden önce ödenen bedele ait olduğundan alıcı (C) Ltd. Şti. lehine oluşan kur farkı için (C)Ltd. Şti. KDV hesaplamadan söz konusu tutarı gelir hesaplarına, (D) A.Ş. ise gider hesaplarına kaydedecektir.

Her iki firmanın yapması gereken yevmiye kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır:

(C) Ltd. Şti. Yevmiye Kayıtları:

-------------------------------------------------------/              /-------------------------------------------

159/259 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI (11.800X8,00) 94.400 (B)

                     102 BANKALAR                                                                  94.400 (A)

(C) Ltd. Şti.’nin 11800 USD giden havale kaydı

-------------------------------------------------------/              /-------------------------------------------

153/253 MAKİNA                                               82.000 (B)

191 İNDİRİLECEK KDV                                     14.760 (B)

                                                           320 SATICILAR                               96.760 (A)

(C) Ltd. Şti.’nin aldığı 11800 USD tutarında makinanın alış faturasının kaydı

-------------------------------------------------------/              /-------------------------------------------

320 SATICILAR                               96.760 (A)

                             159/259 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI           94.400 (B)

                             646 KAMBİYO KARLARI                                     2.360  (B)

 (C) Ltd. Şti.’nin 11800 USD avans tutarını fatura tarihinde Satıcılar hesabına virman kaydı

-------------------------------------------------------/              /-------------------------------------------

(D) A.Ş. Yevmiye Kayıtları:

-------------------------------------------------------/              /-------------------------------------------

102 BANKALAR (11.800X8,00) 94.400 (B)

                               340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI                        94.400 (A)

 (D) A.Ş.’nin 11800 USD gelen havale kaydı

-------------------------------------------------------/              /-------------------------------------------

120 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI                        96.760 (B)

                                                   600 YURTİÇİ SATIŞLAR                             82.000 (A)

                                                   391 HESAPLANAN KDV                             14.760 (A)

(D) A.Ş.’nin düzenlediği 11800 USD tutarında makina satış faturasının kaydı

-------------------------------------------------------/              /-------------------------------------------

340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI                        94.400 (B)

656 KAMBİYO ZARARLARI                                        2.360  (B)

                                                               120 ALICILAR                  96.760 (A)

(D) A.Ş.’nin 11800 USD avans tutarını fatura tarihinde Alıcılar hesabına virman kaydı

-------------------------------------------------------/              /-------------------------------------------

Yevmiye kayıtlarında daha açık bir şekilde görüleceği üzere sipariş avansları hesaplarında yer alan döviz tutarlarının değerlemesinden kaynaklanan kur farkları KDV matrahı ile ilişkilendirilmeden gelir gider hesaplarına intikal ettirilmiştir.

Uygulamada her hesap ve işlem bazında takip yapmak, oluşan kur farklarının KDV’nin konusuna girip girmediğine göre 7 günlük süre içinde fatura düzenlemek çok kolay olmasa da, vergi incelemelerinde eleştiri, tarhiyat ve cezalara muhatap olmamak için üzerinde durulması gereken önemli bir konu olarak görünmektedir.

13.12.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.