Selçuk Turgay Azak
Vergi Müfettişi
Ekonomist
selcukturgayazak@hotmail.com

Swap ve Türk Lirası

Swap, kelime anlamı olarak, takas anlamına gelmektedir. Para swapı, swap türlerinden biri olup, tarafların önceden anlaştıkları oran ve koşullara bağlı olarak belirli miktardaki farklı para birimlerinin  belli bir süre için değiştirilmesinden ibarettir. Tarafların farklı para birimlerine ihtiyaç duyması durumunda bu yola başvurulur. Faiz swapı ise, belli bir anapara tutarı üzerinden farklı faiz oranı esaslarına göre hesaplanacak faizlerin iki taraf arasında anlaşılan vadelerde değişimini öngören bir türdür. Örneğin A kurumunun, B kurumu ile  2 milyon dolar anapara üzerinden bir faiz swap anlaşması yaptığını varsayalım. Bu varsayımdan hareketle A kurumu B kurumuna sabit faiz ve B kurumu da A kurumuna değişken oranlı bir faiz ödemeyi kabul ettiğinde faiz değişimi yani swapı meydana gelmektedir. Swap sözleşmeleri tezgah üstü piyasalarda işlem görmektedir.

Para piyasalarında short etmek, tarafların bir varlığı çeşitli sebeplerle açığa satarak kazanç elde etmeye çalışması anlamına gelir. Örneğin ekonomik aktörler dolar fiyatının düşeceği beklentisine sahipse doları açığa satarak bu düşüşü fırsata çevirmeye çalışırlar. Yani yüksek fiyattan satıp sonra da o varlığı düşük fiyattan alırlar ve spekülatif kazanç elde ederler.

Diğer taraftan Türk Lirası (TL) üzerinden algı yaratmak suretiyle uluslararası piyasalarda ellerinde bulunmayan TL’yi satarak TL’ye değer kaybettirmeye çalışmak ve sonrasında değeri düşen TL’yi tekrar alarak spekülatif kazanç elde etmek geçtiğimiz günlerde yaşadığımız Türk Lirasına yapılan saldırıyı tarif etmektedir. Çünkü şöyle düşünün bir şeyin arzını arttırırsanız o şeyin değeri düşer. Sonra değeri düşerken de piyasadan toplamaya çalışırsınız ve spekülatif kazanç elde edersiniz. TL’ye yapılan saldırı tam olarak budur.

Binaenaleyh geçen hafta  döviz kurlarında meydana gelen manipülatif hareketlenme, Londra piyasalarında yer alan bazı aktörlerin ellerinde bulunmayan TL ile döviz talep etmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. 2018 yılı ortasından itibaren Hazine ve Maliye Bakanlığımız koordinasyonunda ve diğer kurumlarımızın katılımlarıyla ekonomi yönetiminin aldığı tedbirler ile uluslararası piyasalarda TL aracılığı ile  döviz kuru üzerinde swap işlemleri ile yapılan manipülatif hareketlere büyük oranda engel konulmuştur. Yakın zamanda gerçekleştirilen önlemlerden bazıları ise şunlardır:

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun 12 Nisan 2020’de yaptığı açıklama ile, bankaların yurtdışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan ve vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal öz kaynaklarının %1’i ile sınırlandırılmasına  BDDK’nın 12/04/2020 tarihli ve 8989 sayılı Kararı ile karar verilmiştir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası,  5 Mayıs 2020’de bankalara gönderdiği yazı ile Döviz Karşılığı Türk Lirası Swap Piyasası'nda vadesi gelmemiş toplam swap satış (TCMB tarafından spotta döviz alınması, vadede döviz satılması) işlem miktarı Döviz ve Efektif Piyasaları işlem limitlerinin yüzde 40'ı ile sınırlandırıldığını ifade etmiştir. Bu kararla amaçlanan bankaların yurtdışına gitmek yerine TCMB ile daha fazla miktarda işlem ve  swap yapabilmesine olanak sağlamaktır.

Daha öncesinde de kararlılıkla gerçekleştirilen ve yukarıda son zamanlarda alınan önlemler ile amaçlanan Londra merkezli kuruluşların TL’ye rahat ulaşamamasını sağlayarak  operasyonların engellenmesidir. Ancak bu süreçte Londra merkezli kuruluşlar TL’ye ulaşmak için alternatif yollar geliştirmeye çalışmıştır.  Bu durum ile alakalı BDDK en son aldığı önlem ile TL yükümlülüklerini vadesinde yerine getirmeyen bazı bankalara işlem yasağı getirme kararı almıştır. Ulusal paraya gerçekleştirilen manipülatif saldırıyı engellemek için uluslararası piyasalarda TL’ye ulaşmayı zorlaştıran düzenlemeler ile amaçlanan, TL’nin taşıma ve kullanma maliyetini arttırarak,  yabancı piyasalarda bulunan aktörlerin TL üzerinden dolar almasını  ve döviz kuru üzerinde spekülatif ve manipülatif hareketlenmeyi engellemektir.

Sonuç olarak ulusal paranın değerini korumak, ulusal paraya yapılan manipülatif saldırıları engellemek ve döviz kurunu gerçekçi değeri üzerine oturtmak amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığımız koordinasyonunda TCMB, BDDK ve tüm paydaşlar hem yapısal hem de düzenleyici başarılı politikalar geliştirmekte ve bu politikalar ile TL’ye yapılacak operasyonlar engellenmeye çalışılmaktadır. En önemli paydaşlardan olan özel para ve finans kurumlarımızın bu sürece yapıcı olarak destek vermesi alınan tedbirlerin başarısına katkı sağlayacaktır.

11.05.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.