Selçuk Savaş
Sosyal Güvenlik Denetmen Yrd.
Bilim Uzmanı
selcux66@gmail.com

Sosyal Güvenlik İle İlgili Çok Önemli 6 Soru 6 Cevap

Kamuoyunda sosyal güvenlik reformu hakkında en çok merak edilen konuların başında emeklilik şartları geliyor. Bu reformun ilk ayağı olan  4447 sayılı yasayla birlikte 09.09.1999 tarihinden sonra ilk defa  işe başlayanların emeklilik şartlarında köklü değişiklikler olmuş emeklilik yaşı kadınlarda 58’e erkeklerde 60 a yükseltilmiştir. Reformun ikinci ve en önemli ayağı olan  5510 sayılı yasa ile birlikte 01.05.2008 tarihinden sonra işe girenlerin emeklilik yaşı kademeli olarak 60’dan 65 e yükseltilmiştir. Değişen şartlarla birlikte vatandaşlar arasında yeni yasanın bilinirliliği ve uygulanması noktasında  birtakım soru işaretleri ortaya çıkmıştır.

Çalışma hayatında olan emeklilik planlaması yapan her vatandaşın cevabını merak ettiği günlük hayatta çok sık duyduğumuz bu soruları aşağıda kısa ve öz bir biçimde cevaplamaya çalışacağız.

-  4-a (SSK) dan 3600 günle emeklilikten kimler  faydalanabilir?

Bilindiği üzere 08.09.1999 ve öncesinde kısmi emeklilik şartları  15 yıl 3600 gün  olmakla beraber  yaş hadleri bayanlarda 50-58, erkeklerde ise 55-60 yaş arasında değişmekteydi. 4447 sayılı yasa ile birlikte 09.09.1999-30.04.2008  tarihleri arasında ilk defa sigortalı  olanların 15 yıl 3600 gün kısmi emeklikten yararlanmaları imkansız hale gelmiş bu  tarihler arası ilk defa sigortalı olanların kısmi emeklilik şartları    25 yıl sigortalılık,  4500 gün, yaş hadleri ise bayanlarda 58  erkeklerde 60 olarak sabitlenmiştir. Bunun yanında 5510 sayılı yasa ile birlikte  01.05.2008 tarihinden sonra ilk defa işe girenler için gün şartı 5400’e çıkarılmış  yaş hadleri ise kademeli olarak 60’dan başlayarak 65 e yükseltilmiştir.

-  4-a (SSK) da boşlukları olup günleri eksik olanlar toplu para yatırarak gün kazanabilir mi?

Emeklilik planları yapan ve prim günü eksik olanların sorduğu soruların başında; günlerim eksik çalışmalarımda boşluklarım var geriye dönük toplu para yatırarak gün kazanıp emekli olabilir miyim?

Sorunun cevabı hayır. Borçlanmalar dışında ( askerlik, doğum, yurtdışı, bağkur ihya vs.) toplu para yatırarak gün kazanma imkanı bulunmamaktadır.

- Sigorta girişi öncesi doğumlar borçlanılabilir mi?

5510 sayılı Kanun’un 41’inci maddesinin (a) bendine göre Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının, üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarıyla talepte bulunulan süreleri,…” denilmiştir.

Yukarıdaki yasa maddesinden anlaşılacağı üzere ilk girişten sonra doğan çocuklar için doğum borçlanması yapabilmekte dolayısıyla  girişten önceki doğan çocuklar için doğum borçlanması  hakkı bulunmamaktadır. Bunun yanında  ilk girişte sadece uzun vade primi değil,  kısa vade (Çırak veya Stajyer) kapsamında sigorta tescilleri yapılarak adına kısa vade primi yatırılanlarında  borçlanma haklarının olduğu bilinmelidir.

-  Sigorta girişi var ama prim yatırılmamış emeklilik hesabında başlangıç olarak sayılır mı?-

            Günsüz işe giriş olarak adlandırılan bu durum; işverenin işe giriş bildirgesini verdiği ancak aylık prim bildirgesini veya dönem bordrosunu vermemesi olarak tanımlanabilir. Yalnızca işe girişin olması başlangıç olarak kabul edilip emeklilik şartlarının belirlenmesinde tek başına yeterli olmayıp ayrıca adına yatırılan  primin bulunması gerekmektedir. Bu durumda olanlar kurum kayıtlarından arşiv araştırması isteyebilmekte şayet arşiv kayıtlarında adına yatırılan prim bulunmaması halinde  İş Mahkemelerine dava açma yoluna gidebilmektedirler.

-  Staj ve Çıraklık  sigortası başlangıç olarak kabul ediliyor mu?

19.06.1986 tarihinde 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun yürürlüğe girmesiyle beraber çırak ve stajyerler hakkında yalnızca kısa vade sigorta hükümleri (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık) uygulanmaya başlanmış bu tarihten sonra staja başlayıp çırak olarak işe girenlerin adlarına yatırılan kısa vadeli primleri emeklilik hesabında ilk işe giriş olarak kabul edilmemektedir. 19.06.1986 yılından önce ise şayet işveren sigorta primlerini uzun vadeli olarak yatırmış ise emeklilikte başlangıç olarak kabul edilmektedir.

-  15 yıl 3600 günle işten ayrılan herkes kıdem tazminatı alabilir mi?

Mülga 1475 Sayılı İş Kanunun yürürlükte bulunan 14. Maddesine istinaden, çalışanların kendi istekleriyle ayrılmaları halinde hangi şartlarda Kıdem tazminatı alınacağı konusunda en önemli konu ilk işe giriş tarihidir. İşe girişi 08.09.1999 dan önce olanlardan 15 yıl 3600 günü dolduranlar işyerinden kendi istekleriyle ayrılmaları halinde kıdem tazminatı alabilirler.  09.09.1999 dan sonra ilk defa işe başlayanların 15 yıl 3600 günden yararlanmaları imkansız hale gelmiş ve  bu şart 25 yıl sigortalılık ve 4500 gün olarak değiştirilmiştir. 01.05.2008 sonra ilk defa işe girenler ise yalnızca 5400 gün şartını yerine getirmeleri halinde kıdem tazminatı alabilmektedirler.

31.10.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.