Şefik Şengün
Yeminli Mali Müşavir
sefiksengun44@hotmail.com

2023 Enflasyon Düzeltmesi Son Virajında Bazı Önemli Hatırlatmalar

31.12.2023 tarihli kayıtlar neticesinde oluşan kar veya zarar, dönem kar-zararı hesabında veya  2024 ve sonraki yıllarda gelir olarak dikkate alınmayacak ancak enflasyon düzeltmesinde, bu değerler dikkate alınacaktır. Bu meyanda;

1- Birinci adım: Önce 31.12.2023 tarihi itibarıyla dönem kar veya zararını oluşturan bütün kayıt ve hesaplamalar yapılacak ve 31.12.2023 tarihli normal Gelir Tablosu ve Bilanço alınacaktır.

2- İkinci adım: Enflasyon düzeltme işlem ve kayıtları yapılacak ve düzeltilmiş yeni bilanço alınıp bu mizandaki düzeltilmiş tutarlar, 01.01.2024 yılı açılış bilançosuna aktarılacaktır.

3- 31.12.2023 tarihinde enflasyon düzeltmesinde yapılacak işlemler ve asgari ayrılması gereken hesaplar ve ayrıntıları olarak 08.03.2024 tarih ve Örneklerle 31.12.2023 Tarihindeki Enflasyon Muhasebesi ve VUK 298/Ç Maddesine Göre Yeniden Değerleme Yapanların Dezavantajı adlı yazımızda  açıklanmıştır. Buna göre aşağıdaki hususlar özellik arz ettiğinden, bir defa daha paylaşma gereği duymuş bulunmaktayım.

a- Enflasyon düzeltmesinde tarihi maliyet esastır. Ancak stokların tespitinde mükellefler toplulaştırılmış yöntemleri kullanabilirler. Tabi ki en rahat hesaplanan yöntem, basit ortalama yöntemi olup, çarpanı ise 1,02913  olacaktır.

b- Sermayenin düzeltilmesinde daha önceki yıl/yıllarda sermayeye ilave edilen “Yeniden Değer Artış Fonları” düzeltmeye tabi tutulamayacaktır. Örneğin kuruluş sermayesi 100.000,00 TL olan şirket, sermayenin tamamını 25.02.2012 tarihinde nakit olarak ödemiştir. 20.03.2023 tarihinde mizanında 522 nolu hesapta yer alan yeniden değer artış fonundan 3.900.000,00 TL’lık kısmını sermayesine ilave etmiş ve sermayesini 4.000.000,00 TL’ye çıkarmıştır. Düzeltme işlemi ve kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

Kaynağı	Tutarı	Tarihi	Çarpan	Yeni Değeri	Düz. Farkı
A	B	C	D	E (B*D)	F (B-E)
Nakit	100.000,00	25.02.2012	14,36607	1.436.607,00	1.336.607,00
YDA Fonu	3.900.000.00	20.03.2023	0	0	-3.900.000,00
TOPLAM	4.000.000,00			1.436.607,00	2.563.393,00

 

31.12.2023
503		2.563.393,00
			698	2.563.393,00
Sermaye Hesabının Enf. Düz. kaydı

c) Enflasyon düzeltmesinde ATİK’lere ait ayrılmış amortismanlar da ATİK’in artış oranında değerlenecektir. Burada özellik arz eden durum, amortismanın hiç ayrılmaması veya eksik ayrılması halinde, yeniden değerleme gibi amortismanlar tam ayrılmış kabul edilmez. Yani bilançoda mevcut amortisman tutarı enflasyon düzeltmesine tabi tutulmak zorundadır.

Ancak ekonomik ömrü biten ve amortismanları tam olarak ayrılmış bulunan ATİK’ler, sonucu değiştirmeyeceğinden, bunların enflasyon düzelmesine tabi tutulmaları zorunlu değildir. Ancak biraz önce değindiğimiz gibi hem ekonomik ömrünü tamamlamış ve kayden de amortismanın ayrılmış olması gerekir. Örneğin 2019 yılında 500.000,00 TL’ye  alınan ve herhangi bir yeniden değerleme işlemine tabi tutulmayan aracın amortisman oranı % 20 olduğundan, amortisman süresi 31.12.2023 tarihinde dolmuş olacaktır. Ancak bu aracın amortismanın bir yıl ihmal edildiğini varsayalım. Bu durumda ayrılmış kaydi amortisman 400.000,00 TL olacağından, bu taşıta Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunlu olacaktır. Ancak mükellef 31.12.2023 tarihinde eksik ayırdığı 100.000,00 TL amortismanı KKEG’e atmak kaydıyla telafi etmek istiyorsa bu durumda enflasyon düzeltme zorunluluğu ortadan kalkmış olacaktır. Konu ile ilgili alternatif örnekler aşağıya çıkarılmıştır.

Ekonomik ömrü biten 3 adet ATİK'in mizan bilgileri, aşağıdaki gibidir. ATİK'lerin ekonomik ömrü bitmiş ancak amortismanlar ya hiç ayrılmamış veya bazı yıllarda  ihmal edilmiştir.

H. Kodları	Aktife Giriş Tarihi	Amor. Oranı	Mizan Değeri	Bir. Amort.
253 A ve 257 A	15.08.2011	12,50%	24.000,00	0,00
254 B ve 257 B	20.08.2018	20%	165.000,00	66.000,00
255 C ve 257 C	31.02.2010	10%	2.300,00	230,00

Ekonomik ömrünü tamamlayan ve birikmiş amortismanı ayrılmış bulunan ATİK'lerin Enflasyon Düzeltmesi zorunlu olmadığından, mükellef enflasyon düzeltmesi yapmak istemiyorsa aşağıdaki kaydı yapması gerekir. Aksi halde mizandaki değerlerini sonsuza kadar enflasyon düzeltmesine tabi tutmak zorunda kalabilecektir.

31.12.2023
689, 730,740,760,770	KKEG	125.070,00
			257 A	24.000,00
			257 B	99.000,00
			257 C	2.070,00
Geçmiş yıllar ayrılmayan amortismanlar

d) Enflasyon düzeltmesinde; Stokların ve ATİK’lerin Maliyetine ilave edilen kur farkları ve faiz maliyetlerinin Reel Olmayan kısımları ayrıştırılıp, Enflasyon Düzeltmesine tabi tutulmayacaktır. Ancak Stoklarını Toplulaştırılmış Yönteme göre düzelten mükellefler, stokları içerisinde yer alan, 2022 ve/veya 2023 yıllarında ATİK’lerini VUK mük. 298/Ç’ye göre yeniden değerlemeye tabi tutanların ise ATİK’leri içerisinde yer alan ROFM’ları ayırma zorunlulukları bulunmamaktadır.

e) 2022 ve/veya 2023 yıllarında ATİK’lerini VUK mük. 298/Ç’ye göre yeniden değerlemeye tabi tutanların enflasyon düzeltmesinde esas alacakları değer en son yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihteki değerleri esas alacaklardır. Örneğin bu madde kapsamında 2023 yılında yeniden değerleme yapanlar. 31.12.2023 tarihinde düzeltme yaptıklarında ATİK’ler için 30.09.2023 tarihli mizan değerlerini ve düzeltme katsayı olarak ta 1,06001 çarpanını esas almaları gerekmektedir.

f) Enflasyon düzeltmesinde geriye doğru gidilebilecek en son tarih 31.12.2004 olacaktır. Çünkü VUK geçici 25. Madde hariç ilk ve bugüne kadar yapılan en son enflasyon düzeltmesi tarihi 31.12.2004’tür.

Bilgilerinize sunulur. Saygılarımla,

15.04.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.