Şefik Şengün
Yeminli Mali Müşavir
sefiksengun44@hotmail.com

Vergiye Uyumlu Mükelleflere %5 Vergi İndirimi Dahilinde Kurumlar Vergisi Karşılığı Ayırma ve Muhasebe Kaydı

Bilindiği üzere Tek Düzen kapsamında çıkarılan MSGU Tebliğine göre Kurumlar Vergisi mükellefleri her yılın sonunda vergiye tabi matrahları üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi için dönem karını aşmamak üzere karşılık ayırmak durumundadırlar.

Ayrıca 2020 kazançlarından itibaren uygulanan ve 193 sayılı GVK’nun Mükerrer Madde 121’nci maddesine eklenen “Vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi” kapsamında belli şartları taşıyan Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi ve tüm kurumlar vergisi mükelleflerine hesaplanan verginin %5’i oranında vergi indirim avantajı sağlanmaktadır.

Ancak bu indirimin özelliği, Kanuna dayalı ve her yıl yeniden değerleme oranına endeksi sonucu belirlenen tutarı aşmamak kaydıyla (örneğin 2023 yılı için 4.400.000,00 TL)  öncelikle ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilmekte ve indirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilecektir. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar red ve iade edilememektedir. Yani mahsup edilemeyen tutar artık talep edilememektedir.

Bu durum 2020 ve 2021 beyanlarında, genel olarak mahsuba kalmakta idi. Çünkü yıllara sari inşaat ve onarım işleri olanlar hariç, 4. dönem geçici vergi ve diğer tevkifatlar (son geçici vergi beyanında yıllara sari inşaat ve onarım kesintileri hariç) olduğu için ilave tarhiyatı gereken bir düzeltme hariç, geçici vergi mahsuplarından sonra ödenmesi gereken kurumlar vergisi kalmamakta idi. % 5 tanınan indirim hakkı, tam bir yıl içinde tahakkuk eden yani gelecekte doğan vergi borçlarına mahsup edilebilmekte idi. Bu bir yıl içinde mahsup imkanı kalmayan tutar ise artık iadeye konu olmamak ta idi. Şimdi alternatif durumlara göre konuyu birer örnekle açıklamaya çalışalım.

a) Nihai Kurumlar Vergisi Hesabında Ödenecek Kurumlar Vergisinin Varlığı Halinde:

2022 döneminden itibaren 4. Dönem Geçici Vergi beyanı kaldırıldığından, genelde ödenen kurumlar vergisi çıkmakta ve hesaplanan % 5 Vergi İndirimi bu vergiden doğrudan mahsup edilmektedir. İşte bu durumda bizce vergi karşılığında bu tutarın mahsup edilmesi gerekir. Çünkü sonuçta kurumun ödenmesi gereken vergiden olumlu şartları taşıdığı için, indirim hakkı kazanılmakta ve daha az vergi ödenmiş olmaktadır. Konuyu örnekle açıklayacak olursak;

ÖRNEK 1: Kurumun 2023 yılı kurum kazancı 58.000.000,00 TL’dir. İndirim ve ilavelerden sonra vergiye tabi kazancı 40.000.000,00 TL olarak hesaplanmıştır. Hesaplanan kurumlar vergisi 10.000.000,00 TL olmuş ve daha önce geçici vergi + tevkifattan dolayı ödenen vergilerle birlikte mahsubu gereken vergi 8.500.000,00 TL’den sonra 1.500.000,00 TL ödenecek kurumlar vergisi çıkmakla birlikte, hesaplanan (10.000.000,00 * %5)= 500.000,00 TL vergi indirimi hak ettiği için bu dönem ödemesi gereken kurumlar vergisi (1.500.000,00 - 500.000,00)= 1.000.000,00 TL olacak yani kurumun 2023 vergi yükü 10.000.000,00 TL değil, 9.500.000,00 TL olacak ve yansıtma kayıtlarından sonra nihai karşılık kaydı aşağıdaki gibi olmalıdır.

----------------------------31.12.2023----------------------------

570 2023 …..    9.500,000,00                

                                    370 …. 9.500,000,00

----------------------------------/------------------------------------

ÖRNEK 2: Kurumun 2023 yılı kurum kazancı 6.000.000,00 TL’dir. İndirim ve ilavelerden sonra vergiye tabi kazancı 30.000.000,00 TL olarak hesaplanmıştır. Hesaplanan kurumlar vergisi 7.500.000,00 TL olmuş ve daha önce geçici vergi + tevkifattan dolayı ödenen vergilerle birlikte mahsubu gereken vergi 4.500.000,00 TL’den sonra 3.000.000,00 TL ödenecek kurumlar vergisi çıkmakla birlikte, hesaplanan (7.500.000,00 * %5)= 375.000,00 TL vergi indirimi hak ettiği için bu dönem ödemesi gereken kurumlar vergisi (3.000.000,00 - 375.000,00)= 2.625.000,00 TL olacak yani kurumun 2023 vergi yükü 7.500.000,00 TL değil, 7.125.000,00 TL olacak ve yansıtmalardan sonra karşılık kaydı aşağıdaki gibi olmalıdır.

----------------------------31.12.2023----------------------------

570 2023 …..    6.000,000,00                

                                    370 …. 6.000,000,00

----------------------------------/------------------------------------

Burada dikkat edilmesi gereken husus şudur. Mükellefin 2023 yılı için ödeyeceği kurumlar vergisi 7.125.000,00 TL olmakla birlikte, 2023 yılı kazancı 6.000.000,00 TL olduğundan ayıracağı nihai karşılık 6.000.000,00 TL olacaktır.

b) Nihai Kurumlar Vergisi Hesabında Ödenecek Kurumlar Vergisinin Olmaması Halinde:

Nadiren de olsa nihai kurumlar vergisi beyanında, mahsuplardan sonra ödenecek kurumlar vergisi çıkmamakla birlikte, hesaplanan kurumlar vergisi üzerinden % 5 vergi indirimi çıkmış olabilecektir. Yine bu tutar 1 yıl içinde tahakkuk edecek vergi borçlarına mahsup edilebilecektir.

ÖRNEK 3: Kurumun 2023 yılı kurum kazancı 10.000.000,00 TL’dir. İndirim ve ilavelerden sonra vergiye tabi kazancı 14.000.000,00 TL olarak hesaplanmıştır. Hesaplanan kurumlar vergisi 3.500.000,00 TL olmuş ve daha önce geçici vergi + tevkifattan dolayı ödenen 4.000.000,00 TL’nin mahsubundan sonra iadesi gereken 500.000,00 TL geçici vergi+ varsa tevkifat tutarı doğmuş olacaktır. Tabi ki hesaplanan 3.500.000,00 %5)= 175.000,00 TL vergi indirimi hak etmiş olacak ve bu dönem ödenecek kurumlar vergisi doğmadığı için bu tutarda 1 yıl içinde tahakkuktan doğacak vergi borçların mahsup edilebilecektir. Karşılık ve % 5 vergi alacağı kaydı ise aşağıdaki gibi olmalıdır.

----------------------------31.12.2023----------------------------

570 2023 …...                           3.325,000,00                

136 2023 … % 5 KV Alacağı        175.000,00               

                                     370  …...         3.500.000,00

----------------------------------/------------------------------------

Burada dikkat edilmesi gereken husus şudur. Mükellefin 2023 yılı için ödeyeceği kurumlar vergisi öncelikle 3.500,000,00 TL olduğu kesindir. Dolayısıyla 31.12.2023 sadece bu tutara karşılık ayrılması daha mantıklı olacaktır. Çünkü hak edilen 175.000,00 TL vergi indirimi mahsuba bağlı olduğu için, RİSK sorgulaması sonucu ne kadarının kalacağı ve aynı zamanda 1 yıl içinde tahakkuk eden vergi çıkıp çıkmayacağı bilinmemektedir. Onun için 136 hesaba atılan kısmın geleceği, takip eden zamanlardaki gelişmelere göre yapılması gerekecektir.

Örneğin mükellef 175.000,00 alacağının 100.000,00 TL’lık kısmını 2024/Temmuz ayına ait KDV’den 30.000,00 TL’lık kısmın 2025/Şubat ayı 2 nolu KDV’den mahsup etmiş ve kalana mahsup imkanı kalmamıştır. Bu durumda takip eden zamanlardaki kayıtlar aşağıdaki gibi olabilecektir.

----------------------------31.08.2024----------------------------

360 2024/7 KDV           100.000,00                  

                        136 2023 … % 5 KV      100.000,00

----------------------------------/------------------------------------

----------------------------31.03.2025----------------------------

360 2025/2 Dön. 2 Nolu KDV    30.000,00                    

                        136 2023 … % 5 KV      30.000,00

----------------------------------/------------------------------------

----------------------------01.05.2025----------------------------

570 2023 …...   45.000,00                    

                        136 2023 … % 5 KV      45.000,00

2023 mahsup imkanı kalmayan % 5 KV alacağının kaydı

----------------------------------/------------------------------------

Burada gözden kaçırılmaması gereken bir hususta, artıp sonraki dönemlere mahsuba kalan % 5 vergi indirimi alacağının, kesinleşmiş vergi borçlarına mahsubu yapılamamakta, ancak kurumlar vergisi beyanname verme süresinden sonra verilecek beyanlar üzerine tahakkuk eden vergi borçlarına mahsup edilebilmesidir. Çünkü ilgili madde de “mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilecektir.” Hükmü yer almaktadır.

Bilgilerinize sunulur. Saygılarımla

23.02.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.