Şefik Şengün
Yeminli Mali Müşavir
sefiksengun44@hotmail.com

31.12.2021 Tarihinde Değerleme Yapılacak Döviz, Dövizli Borç - Alacaklar ve Özel Durum

Bilindiği üzere 213 sayılı VUK’nun 280. Maddesi: “Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç yerine alış bedeli esas alınır. Yabancı paranın borsada rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tespit olunur. Bu madde hükmü yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir.

Bunlardan vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar, bu Kanunun 281 ve 285’inci maddeleri uyarınca değerleme günü kıymetine irca edilebilir. Ancak senette faiz oranının yazılı olmadığı durumlarda değerleme gününde geçerli olan Londra Bankalar Arası Faiz Oranı (LİBOR) esas alınır.”

Hükmünü içermektedir.

Buradaki birinci paragraf hükmü, aşağıda açıklayacağımız değerleme ile ilgili olup, uygulanması zorunludur. İkinci paragraf ise reeskont hesaplanması ile ilgili olup, ihtiyaridir ve burada açıklaması yapılmayacaktır. Buna göre fazla ayrıntıya girmeksizin ve 5520 sayılı KVK’nun Geçici 14. Maddesinin bir bölümünde yararlanma süresinin 17.02.2022 günü bitecek olması nedeniyle, gerek 31.12.2021 tarihinde ve gerekse bundan sonraki geçici vergi dönemlerinde yapılacak değerlemelerde göz önünde bulundurulması gereken hususlar özet halinde aşağıya çıkarılmıştır.

Buna göre;

1- Kasadaki mevcut yabancı paralar,

2- Bankalardaki mevcut yabancı paralar,

3- Yabancı para cinsinden veya yabancı paraya endeksli alacaklar,

4- Yabancı para cinsinden veya yabancı paraya endeksli borçlar (banka kredileri dahil),

31.12.2021 tarihinde Merkez Bankasının belirlediği kur ile değerleme yapılması zorunludur. Değerleme yapılırken aşağıdaki hususlara uymak gerekecektir.

a) Sadece kasadaki dövizler efektif alış kuru ile, diğer bütün değerlemeler döviz alış kuru ile yapılmalıdır.

b) Kasa ve banka mevcutları ile dönem sonu ihracattaki alacakların (dönem içi lehte oluşanlar 601, aleyhte oluşanlar 612 nolu hesaba)  değerlemesi sonucu lehte oluşan kur farkları 646 kambiyo karları, aleyhte oluşan kur farkları 656 kambiyo zararları hesabına atılmalıdır.

c) Yurt içi alacaklar lehte ise, fark + KDV’li fatura kesilip 600’lü hesaba gelir, aleyhte ise karşı tarafla mutabakat sağlanıp fatura alınmalı ve 611 nolu hesaba atılmalıdır.

d) Yurt içi borçlar lehte ise, yine fark + KDV’li fatura kesilip 600’lü hesaba gelir, aleyhte ise karşı tarafla mutabakat sağlanıp fatura alınmalı, mal henüz stokta ise 150,153 nolu kur farkı alt hesabına, şayet satılmaya veya tüketilmeye başlanılmışsa 656 nolu hesaba atılmalıdır.

e) Kredi borçlar lehte ise 646 hesaba gelir, aleyhte ise 780 nolu kur farkı alt hesabına atılmalıdır. Ancak sabit kıymetlerle ilgili kullanılan kredilerin kur farklarının ilk yıla ait olanların maliyete intikali zorunludur. Sonraki yıllara ait olanların, doğrudan gider yazılması veya maliyete intikali ihtiyaridir.

f) Ülkemizde döviz borsası olmadığından, Maliye Bakanlığının kabul ettiği kur (zaman zaman konu ile ilgili tebliğ de yayınlanmaktadır) , MB’nın yayınladığı kur esas alınacaktır. En yoğun kullanılan 3 dövizin 31.12.2021 tarihli kur değerleri aşağıdaki gibidir.

g) Kur Korumalı Mevduat Sisteminden yararlanmak isteyenlerin Özel Durumu:

7352 Sayılı Yasa ile Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen Geçici 14. Madde ile;

Kurumlar ve bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinin 31.12.2021 tarihi itibarıyla aktiflerinde kayıtlı yabancı paraları (ABD Doları, Euro, İngiliz Sterlini) en geç 17.02.2022 perşembe günü sonuna kadar, TL’ye çevirip en az 3 ay vadeli mevduat veya katılma hesaplarına yatırmaları kaydıyla;

01.10.2021-31.12.2021 tarihleri arasına isabet eden ve lehte oluşan kur farkı kazançları (kambiyo karları) kurumlar/gelir vergisinden istisna olacaktır.

Buna göre 2021/4. Geçici Vergi döneminde yapılacak değerleme sonucu kambiyo zararı oluştuğu takdirde, doğal olarak bu aynen beyan edilecektir. Ancak tam aksine kambiyo karı çıktığı takdirde ve bu dövizlerin yukarıdaki, şartlar dahilinde dönüştürülüp vadeli hesaba yatırılması halinde; 01.01.2022 tarihinden dönüştürülme tarihine kadar oluşan kur farkları ve ondan sonraki doğacak faiz veya kar payları ile 31.12.2021 tarihinde (Ekim-Aralık ayları arası) oluşan kur farkı kazançları, kurumlar/gelir vergiden istisna olacağından, bunların kurum/gelir kazancı olarak beyan edilmesi ve zarar dahi olsa beyanname de indirim konusu yapılması gerekir.

Ancak TL’ye dönüştürülen bu mevduat veya katılma hesabından vadeden önce çekim yapılması halinde, istisna edilen tutarlar nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası ve gecikme faiziyle birlikte tahsil edilecektir.

Bilgilerinize sunulur. Saygılarımla,

11.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.