Şefik Şengün
Yeminli Mali Müşavir
sefiksengun44@hotmail.com

Örneklerle Asgari Ücretteki Vergi İstisnası ve Yıllık Beyanname

01.01.2022 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, 7349 sayılı Kanun’unla getirilen ücretlerdeki Gelir ve  Damga Vergisi İstisnası ile ilgili 319 Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği 27.01.2022 tarihinde yayınlanmış bulunmaktadır. Aşağıda bu uzun tebliği daha kısa ve anlaşılır halde özetlemeye çalışacağım.

I-UYGULANACAK İSTİSNALAR:

A) Gelir Vergisi İstisnası “Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri”

B) Damga Vergisi İstisnası “Aylık brüt asgari ücrete isabet eden kısım”

için uygulanır.

Buna göre 2022 yılı ücret istisnası, aşağı tablodaki gibi uygulanacaktır.

Dön.	Asgari Ücret	SGK Primleri (SGK+ İşsizlik)	Aylık Vergi Matrahı	Kümülatif Vergi Matrahı	Aylık Hes. GV	Kümülatif Hes. GV	Aylık İstisna Matrahı	Kümülatif İstisna Matrahı	Aylık İstisnaya İsabet Eden GV	Kümülatif İstisnaya İsabet Eden GV	Ödene-cek GV	Ödene-cek DV
A	B	C (A*0,15)	D (B-C)	E	F (B*GV Oranı)	G	H (D)	I	J (F)	K	L (G-K)	M (B*0)
1	5.004,00	750,60	4.253,40	4.253,40	638,01	638,01	4.253,40	4.253,40	638,01	638,01	0,00	0,00
2	5.004,00	750,60	4.253,40	8.506,80	638,01	1.276,02	4.253,40	8.506,80	638,01	1.276,02	0,00	0,00
3	5.004,00	750,60	4.253,40	12.760,20	638,01	1.914,03	4.253,40	12.760,20	638,01	1.914,03	0,00	0,00
4	5.004,00	750,60	4.253,40	17.013,60	638,01	2.552,04	4.253,40	17.013,60	638,01	2.552,04	0,00	0,00
5	5.004,00	750,60	4.253,40	21.267,00	638,01	3.190,05	4.253,40	21.267,00	638,01	3.190,05	0,00	0,00
6	5.004,00	750,60	4.253,40	25.520,40	638,01	3.828,06	4.253,40	25.520,40	638,01	3.828,06	0,00	0,00
7	5.004,00	750,60	4.253,40	29.773,80	638,01	4.466,07	4.253,40	29.773,80	638,01	4.466,07	0,00	0,00
8	5.004,00	750,60	4.253,40	34.027,20	739,37	5.205,44	4.253,40	34.027,20	739,37	5.205,44	0,00	0,00
9	5.004,00	750,60	4.253,40	38.280,60	850,68	6.056,12	4.253,40	38.280,60	850,68	6.056,12	0,00	0,00
10	5.004,00	750,60	4.253,40	42.534,00	850,68	6.906,80	4.253,40	42.534,00	850,68	6.906,80	0,00	0,00
11	5.004,00	750,60	4.253,40	46.787,40	850,68	7.757,48	4.253,40	46.787,40	850,68	7.757,48	0,00	0,00
12	5.004,00	750,60	4.253,40	51.040,80	850,68	8.608,16	4.253,40	51.040,80	850,68	8.608,16	0,00	0,00
	60.048,00	9.007,20	51.040,80		8.608,16		51.040,80		8.608,16		0,00	0,00

Bu tablo yıl boyunca asgari ücretle çalışanın durumunu yansıtmaktadır. Bunun yanısıra aşağıdaki hususlar, dönem içerisinde dikkate alınmalıdır. Şöyleki;

a) Ücretli yıl içerisinde işe başlamışsa ücretin başladığı ay, tablodaki 1. ay gibi değerlenip devam edilmelidir.

b) Kıst çalışmalarda istisna tam olarak uygulanmalıdır.

c) Birden fazla işyerinde çalışanlarda istisna, en yüksek ücret alınan işverence uygulanacak ve artan istisna tutarı olsa dahi, diğer işverence uygulanamayacaktır.

d) Birden fazla işyerinde çalışanlarda istisna, en yüksek ücret alınan işverence uygulanacak ancak vergilendirme de ise her mükellef, vergi oranlarında % 15 ile başlayıp uygulamaya devam edecektir. Yani o kişinin başka işyerlerinde çalışması, vergi dilimleri bakımından dikkate alınmayacaktır.

e) Birden fazla işveren yanında çalışıp, istisnanın uygulandığı işyerinde herhangi bir nedenle ücret almama durumunda, ücret alamadığı aylar için diğer bir işverende kullanıp kullanamayacağı hususunda tebliğde bir belirleme yapılmamıştır. Ancak bu hak kişisel olduğu için, ispat kaydıyla diğer bir işyerinde uygulanması görüşündeyiz.

f) Gelir Vergisi hesabında;  SGK indirimleri + Asgari ücret istisnası dışında yapılacak indirim ve istisnalar, bu iki indirimden sonra varsa kalan tutara uygulanacaktır. (Örneğin engellilik, özel sigorta primi, harcırah istisnası indirimleri gibi) Ancak her hal ve takdirde bu istisna ve indirimler, brüt ücret matrahını aşamayacaktır.

II- ÜCRETLERLE İLGİLİ YILLIK BEYANNAME VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ:

İlgili Gelir Vergisi Genel Tebliğinde, münhasıran ücret geliri elde edenlerin hangi durumda yıllık beyanname vereceklerine dair açıklamalar yapılmıştır. Buna istinaden konunun daha rahat anlaşılabilmesi için, ücretle ilgili yıllık beyanname verilmesi halleri aşağıda açıklanmıştır.

1- 193 sayılı GVK’nun 86. Maddesinin birinci fıkrasının I/b. Bendine göre özetle “Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş 103’üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan ücretler” için, yıllık beyanname verilmeyecektir. (2022 yılı dördüncü gelir dilimi tutarı 880.000 TL’dir.) Ücreti elde eden kişinin konumu, sonucu değiştirmeyecektir. İster bir firmanın CEO’su, ister bir bankanın genel müdürü, ister milletvekili, ister bakan, ister herhangi bir devlet memuru olsun. Ancak kamuda çalışanlar Kurum değiştirseler dahi, hesaplamada kamu kurumları tek işveren sayılacaktır.

Örnek 1: A Bankası Yönetim Kurulu Üyesi Bay C, 2022 yılında her ay bankadan düzenli olarak 75.000 TL huzur hakkı almıştır. Bay C’nin yıllık geliri (12*75.000)=900.000 TL olduğundan, yıllık beyanname verecek ve istisnaya isabet eden dahil kendisinden kesilen vergileri mahsup edecektir.

Örnek 2: Mimar olarak 3 yere bağımlı çalışan Bay K, 2022 yılında; birinci işverenden yıllık 840.000 TL, ikincisinden 30.000 TL ve üçüncü işverenden 25.000 TL gelir elde etmiştir. Bu kişi toplamda (840.000+30.000+25.000)=895.000 TL gelir elde ettiğinden, yıllık beyanname verecek ve ve istisnaya isabet eden dahil kendisinden kesilen vergileri mahsup edecektir

2- 193 sayılı GVK’nun 86. Maddesinin birinci fıkrasının I/b. Bendine göre özetle “Birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 103’üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan ücretler” için, yıllık beyanname verilmeyecektir.

Örnek 3: Bir firmanın CEO’su çalıştığı ve ilk işvereni tercih ettiği Şirketten yıllık 810.000 TL almıştır. Bunun  yanısıra diğer  3 işverenden sırasıyla 10.000 TL, 25.000 TL ve 30.000 TL ücret almıştır. Bu kişinin yıllık geliri (810.000+10.000+25.000+30.000)=875.000 TL olduğundan, yani 880.000 TL’yi aşmadığından ve ayrıca birden sonraki işverenlerden aldığı toplam ücret (10.000+25.000+30.000)= 65.000 TL olduğundan yani 70.000 TL’yi aşmadığından, yıllık beyanname vermeyecektir.

3- Yine 193 sayılı GVK’nun 86. Maddesinin birinci fıkrasının I/b. Bendine göre özetle “Birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşan gelirler ” için yıllık beyanname verilecektir. (2022 yılı ikinci gelir dilimi tutarı 70.000 TL’dir.)

Örnek 4: Doktor olarak 3 yerle çalışan Bay M, 2022 yılında; birinci işveren tercih ettiği Hastaneden yıllık 100.000 TL, ikinci işveren Hastaneden yıllık 35.000 TL ve üçüncü işveren tekstil fabrikasından yıllık 40.000 TL  olmak üzere, toplam (100.000+35.000+40.000) =175.000 TL gelir elde etmiştir. Ancak elde ettiği gelir 880.000 TL’yi aşmamakla birlikte, birinciden sonraki işverenlerden aldığı ücret 70.000 TL’yi aştığından, yıllık beyanname verecek ve ve istisnaya isabet eden dahil kendisinden kesilen vergileri mahsup edecektir

4- Diğer Ücretlilerin Beyan Durumu:

Bilindiği üzere daha önce;

a) Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanların,

b) Özel hizmetlerde çalışan şoförlerin,

c) Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçilerinin,

d) Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanların,

vergileri karne usulü, asgari ücretin ¼ oranında her yıl Şubat ayında tahakkuk ediyordu. Ancak bu uygulama 7349 sayılı yasa ile 01.01.2022 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. Bu sebeple bu kişilerin yıllık asgari ücreti aşan tutarda gelir elde etmeleri halinde, ücret gelirleri için yıllık beyanname vermek zorundadırlar. Çünkü genel hükümlere göre, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirlerinin yıllık toplamı, asgari ücretin yıllık toplamını aşması halinde, bu gelirler için beyanname verilecektir.

Örnek 5: GMSİ sahibi B’nin yanında özel şoförlük yapan Bay Z, 2022 yılında toplam 84.000 TL gelir elde etmiştir. Bay Z’nin yıllık ücreti (5.004*12)= 60.048 TL’yi aştığından ve kendisinden tevkif suretiyle kesinti yapılmadığından, yıllık beyanname verecek ancak yıllık ücret istisnasına isabet eden vergiyi mahsup edecektir.

5- Tevkifata Tabi Tutulamayan Ücretlerin Beyanı:

Kanunen istisna kapsamında kalmayan ancak Türkiye’de elde edildiği halde, tevkif suretiyle vergilendirilmeyen ücretlerin tutarı ne olursa olsun, asgari ücreti aşıyorsa tamamının yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.

Örnek 6: Almanya’da mukim bir Şirket’e Türkiye’de danışmanlık yapan Bay D, 2022 yılında yıllık 250.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Bay D’nin ücreti yurt dışından gönderildiğinden tevkifata tabi tutulmamıştır. Bu sebeple yıllık beyanname verecek ancak yıllık ücret istisnasına isabet eden vergiyi  mahsup edecektir.

6- Yıllık beyan için hesaplamada, ücretlerin brüt tutarı esas alınacaktır.

Bilgilerinize sunulur. Saygılarımla,

04.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.