Sefer Göktaş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
goktas.sefer@gmail.com

Enflasyon Düzeltmesi Uygulamasında Geçmiş Yıl Karları ve Zararları

T.C. Resmi Gazete de yayımlanan 30.12.2023 tarih ve 555 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Tebliğine göre GEÇMİŞ YIL KARLARI VE ZARARLARI hesaplarına ilişkin açıklamalar aşağıdaki gibidir.

30.12.2023 tarih ve 555 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Tebliği Düzeltilme Sonrası Bilançoda Yer Alacak Öz Sermaye Kalemleri-MADDE 16- bölümünde;

“a) Sermaye,

b) Sermaye Düzeltmesi Olumlu ve Olumsuz Farkları,

c) Hisse Senetleri İhraç Primleri,

ç) Hisse Senedi İptal Kârları,

d) Yasal Yedekler,

e) Statü Yedekleri,

f) Olağanüstü Yedekler,

g) Özel Fonlar (213 sayılı Kanunun 328 ve 329 uncu maddeleri kapsamında oluşturulan sabit kıymet yenileme fonu ile aynı Kanunun 325/A maddesi kapsamında ayrılan girişim sermayesi fonu; 5520 sayılı Kanunun 5/1-e, j ve k bentleri gereğince oluşturulan fonlar; 6111, 6736, 7143, 7326, 7440 sayılı Kanunlar kapsamında, işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınmasına ilişkin olarak oluşturulan karşılık hesapları; 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun ek 3 üncü maddesi ile 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesi kapsamında oluşturulan fon hesapları gibi)

bilançoda düzeltilmiş değerleriyle yer alır.

Diğer öz sermaye kalemleri düzeltilmiş bilançoda gösterilmez.

Düzeltme öncesi “Geçmiş Yıllar Kârları”, “Geçmiş Yıllar Zararları” ve “Dönem Net Kârı (Zararı)” hesapları da düzeltilmiş bilançoda gösterilmez.” Denilmektedir.

Yine aynı tebliğin Geçmiş yıl kârları ve zararları-MADDE 30- Bölümünde; 

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoya ilişkin yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar “Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları” hesaplarında gösterilecektir. Kayıtlarda yer alan eski dönemlerden gelen kâr veya zararlar da mukayyet değerleri üzerinden enflasyon düzeltme hesabına kaydedilmek suretiyle bu hesaba aktarılacaktır. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmayacak, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmeyecektir.

2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltilmiş bilançoda dönem net kârı/zararı gösterilmeyecek, düzeltme sonrası hesaplanan geçmiş yıl kârı veya zararı bilançoda öz kaynaklar içinde yer alacaktır.

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar kârları veya zararları, kaydedildiği “Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları” hesabının alt hesabında izlenir ve sonraki dönemlerde, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesi ve bu Tebliğin dördüncü bölümünde yer alan esaslara göre düzeltme işlemine tabi tutulur.

Mükellefler 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançolarının düzeltilmesi neticesinde oluşan geçmiş yıl zararlarını, düzeltme işlemi neticesinde oluşan öz sermaye farklarına mahsup edebilecekler ve 2023 hesap dönemi sonuna ait düzeltilmiş bilançoya ait nihai kâr ya da zarar rakamına ulaşacaklardır.

2023 yılı hesap dönemine ait gelir/kurumlar vergisi beyannamesinde yer alan indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları ile cari dönem mali zararları matrahın tespitinde mukayyet değerleri ile dikkate alınacaktır. Diğer bir ifade ile 1/1/2024 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edilen vergi matrahlarının tespitinde, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2023 yılı mali zararı ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınır.” Denilmektedir. (Vergi Usul Kanunu'nun 265. maddesine göre mukayyet değer, iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir. Mukayyet değer, iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarına alındığı ilk bedel olup, değerleme gününde de aynı tutar dikkate alınır.)

555 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Tebliği Madde 16’da Geçmiş Yıllar Karları ve Geçmiş Yıllar Zararları hesaplarında enflasyon düzeltmesi yapılmayacağı ve doğrudan sonuç hesaplarına alınarak kapatılacağı hüküm altına alınmıştır. Madde 30’da ise 2023 yılı mali zararı ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Peki Geçmiş Yıllar Karları ve Geçmiş Yıllar Zararları hesaplarının düzeltilmiş bilançoda yer alıp almaması ( kapatılıp-kapatılmaması) 2024 1. Dönem Geçici beyannamemizde bir farklılık yaratacak mıdır?

Bu durumu bir örnek ile açıklamaya çalışalım.

Geçmiş Yıllar Karları ve Geçmiş Yıllar Zararları hesaplarının kapatılmasına ilişkin örnek

Firmanın 31.12.2023 tarihli bilançosu ve düzeltme sonrası bilançosu aşağıdaki gibidir.

AKTİF (VARLIKLAR)
AÇIKLAMA	CARİ DÖNEM (2023)	DÜZELTİLMİŞ BİLANÇO
E - Stoklar	125.702.716,68	129.364.848,43
1 - İlk Madde ve Malzeme	0,00	0,00
2- Yarı Mamul	0,00	0,00
3 - Mamuller	0,00	0,00
4-Ticari Mallar	96.800,00	99.620,10
5 - Diğer Stoklar	68.405.164,56	70.398.031,00
7 - Verilen Sipariş Avansları	57.200.752,12	58.867.197,33
D - Maddi Duran Varlıklar	73.460.374,12	205.443.327,84
3 - Binalar	22.899.401,05	81.789.648,49
4 - Tesis, Makine ve Cihazlar	89.370.059,33	231.600.404,36
5-Taşıtlar	7.870.407,69	19.217.598,96
6 - Demirbaşlar	18.087.428,15	50.534.808,62
8 - Birikmiş Amortismanlar (-)	(64.766.922,10)	(177.699.132,59)
9 - Yapılmakta Olan Yatırımlar	0,00	0,00
E - Maddi Olmayan Duran Varlıklar	593.191.799,78	930.714.771,09
1-Haklar	739.986.626,03	1.549.097.209,45
3 - Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri	0,00	0,00
5-Özel Maliyetler	8.013.880,10	8.013.880,10
6 - Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar	5.255.366,73	6.593.614,79
7 - Birikmiş Amortismanlar (-)	(160.064.073,08)	(632.989.933,26)
G-Gel.Yıl. Ait Giderler ve Gelir Thk.	24.106.528,06	28.167.155,27
1-Gelecek Yıllara Ait Giderler	24.106.528,06	28167155,27
PASİF (KAYNAKLAR)
AÇIKLAMA	CARİ DÖNEM (2023)	DÜZELTİLMİŞ BİLANÇO
D - Alınan Avanslar	1.350.000,00	1.389.329,92
1 - Alınan Sipariş Avansları	1.350.000,00	1.389.329,92
A - Ödenmiş Sermaye	40.000.000,00	228.181.825,59
1 - Sermaye	40.000.000,00	40.000.000,00
2- Sermaye Düzeltimi Olumlu Farkları	0,00	188.181.825,59
C-Kar Yedekleri	9.749.071,62	15.380.970,06
1-Yasal Yedekler	2.000.000,00	4.815.826,86
5-Özel Fonlar	7.749.071,62	10.565.143,19
D - Geçmiş Yıllar Karları	48.225.047,18	525.982.283,68
1 - Geçmiş Yıllar Karları	48.225.047,18	525.982.283,68
E - Geçmiş Yıllar Zararları (-)	(10.352,70)	0,00
1 - Geçmiş Yıllar Zararları (-)	(10.352,70)	0,00
F - Dönem Net Karı (Zararı)	194.391.959,16	0,00
1 - Dönem Net Karı	194.391.959,16	0,00

Bilançoya ilişkin 698 hesabımıza ait T cetveli aşağıdaki gibidir.

698 ENFSLASYON DÜZELTMESİ HESABI
Stoklar	3.662.131,75	Alınan Avanslar	39.329,92056
Maddi Duran Varlıklar	131.982.953,72	Ödenmiş Sermaye	188.181.825,59
Maddi Olmayan Duran Varlıklar	337.522.971,31	Kar Yedekleri	5.631.898,44
Gelecek Y.A.G.	4.060.627,21	Geçmiş Yıllar Zararları	10.352,70
Geçmiş Yıllar Karları	48.225.047,18
Dönem Net Karı	194.391.959,16
	719.845.690,32		193.863.406,65

Firmanın düzeltilmiş bilançosunda ( 719.845.690,32-193.863.406,65=) 525.982.283,68.-TL Düzeltme Geçmiş Yıllar Karları oluşmuştur.

Yukarıda yer alan bilançodan ve T cetvelinden de anlaşılacağı üzere Geçmiş Yıllar Karları ve geçmiş Yıllar Zararları doğrudan kapatılmıştır. Firmanın 2024 yılı taşıma işlemleri aşağıdaki şekilde olacaktır. ( 31.12.2023 – 31.03.2024 tarihleri itibari ile işletmede hiçbir faaliyet olmadığı varsayımı ile 31.03.2024 tarihinde taşıma katsayısı 1,1 olarak dikkate alınmıştır.)

2024 YILI TAŞIMA
Stoklar	3.662.131,75	4.028.344,92	Alınan Avanslar	39.329,92	43.262,91
Maddi Duran Varlıklar	131.982.953,72	145.181.249,09	Ödenmiş Sermaye	188.181.825,59	207.000.008,15
Maddi Olmayan Duran Varlıklar	337.522.971,31	371.275.268,44	Kar Yedekleri	5.631.898,44	6.195.088,28
Gelecek Y.A.G.	4.060.627,21	4.466.689,93	Geçmiş Yıl Karları	525.982.283,68	578.580.512,04
	477.228.683,98	524.951.552,38		719.835.337,62	791.818.871,39

2024 yılında firmamızın borç kalanı ( 524.951.552,38-477.228.683,98=) 47.722.868,40.-TL, alacak kalanı ise ( 791.818.871,39-719.835,337,62=) 71.983.533,76.-TL’dir. Firmamızda 2024 yılında ( 71.983.533,76-47.722.868,40=) 24.260.665,36.-TL taşıma zararı oluşacaktır.

Geçmiş Yıllar Karları ve Geçmiş Yıllar Zararları hesaplarının kapatılmamasına ilişkin örnek

Firmanın 31.12.2023 tarihli bilançosu ve düzeltme sonrası bilançosu aşağıdaki gibidir.

AKTİF (VARLIKLAR)
AÇIKLAMA	CARİ DÖNEM (2023)	DÜZELTİLMİŞ BİLANÇO
E - Stoklar	125.702.716,68	129.364.848,43
1 - İlk Madde ve Malzeme	0,00	0,00
2- Yarı Mamul	0,00	0,00
3 - Mamuller	0,00	0,00
4-Ticari Mallar	96.800,00	99.620,10
5 - Diğer Stoklar	68.405.164,56	70.398.031,00
7 - Verilen Sipariş Avansları	57.200.752,12	58.867.197,33
D - Maddi Duran Varlıklar	73.460.374,12	205.443.327,84
3 - Binalar	22.899.401,05	81.789.648,49
4 - Tesis, Makine ve Cihazlar	89.370.059,33	231.600.404,36
5-Taşıtlar	7.870.407,69	19.217.598,96
6 - Demirbaşlar	18.087.428,15	50.534.808,62
8 - Birikmiş Amortismanlar (-)	(64.766.922,10)	(177.699.132,59)
9 - Yapılmakta Olan Yatırımlar	0,00	0,00
E - Maddi Olmayan Duran Varlıklar	593.191.799,78	930.714.771,09
1-Haklar	739.986.626,03	1.549.097.209,45
3 - Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri	0,00	0,00
5-Özel Maliyetler	8.013.880,10	8.013.880,10
6 - Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar	5.255.366,73	6.593.614,79
7 - Birikmiş Amortismanlar (-)	(160.064.073,08)	(632.989.933,26)
G-Gel.Yıl. Ait Giderler ve Gelir Thk.	24.106.528,06	28.167.155,27
1-Gelecek Yıllara Ait Giderler	24.106.528,06	28167155,27
PASİF (KAYNAKLAR)
AÇIKLAMA	CARİ DÖNEM (2023)	DÜZELTİLMİŞ BİLANÇO
D - Alınan Avanslar	1.350.000,00	1.389.329,92
1 - Alınan Sipariş Avansları	1.350.000,00	1.389.329,92
A - Ödenmiş Sermaye	40.000.000,00	228.181.825,59
1 - Sermaye	40.000.000,00	40.000.000,00
2- Sermaye Düzeltimi Olumlu Farkları	0,00	188.181.825,59
C-Kar Yedekleri	9.749.071,62	15.380.970,06
1-Yasal Yedekler	2.000.000,00	4.815.826,86
5-Özel Fonlar	7.749.071,62	10.565.143,19
D - Geçmiş Yıllar Karları	48.225.047,18	525.992.636,37
1 - Geçmiş Yıllar Karları	48.225.047,18	48.225.047,18
2 - Geçmiş Yıllar Karları Enflasyon Düzeltmesi	0,00	477.767.589,19
E - Geçmiş Yıllar Zararları (-)	(10.352,70)	(10.352,70)
1 - Geçmiş Yıllar Zararları (-)	(10.352,70)	(10.352,70)
F - Dönem Net Karı (Zararı)	194.391.959,16	0,00
1 - Dönem Net Karı	194.391.959,16	0,00

Bilançoya ilişkin 698 hesabımıza ait T cetveli aşağıdaki gibidir.

698 ENFSLASYON DÜZELTMESİ HESABI
Stoklar	3.662.131,75	Alınan Avanslar	39.329,92056
Maddi Duran Varlıklar	131.982.953,72	Ödenmiş Sermaye	188.181.825,59
Maddi Olmayan Duran Varlıklar	337.522.971,31	Kar Yedekleri	5.631.898,44
Gelecek Y.A.G.	4.060.627,21
Dönem Net Karı	194.391.959,16
	671.620.643,14		193.853.053,95

Firmanın düzeltilmiş bilançosunda ( 671.620.643,14-193.853.053,95=) 477.767.589,20.-TL Düzeltilmiş Geçmiş Yıllar Karları oluşmuştur. 2023 yılı düzeltilmemiş bilançoda 48.225.047,17.-TL Geçmiş Yıllar Karları mevcut olup enflasyon düzeltme farkının ilavesi ile toplam Düzeltilmiş Geçmiş Yıllar Karları 525.992.636,37.-TL’dir.

Yukarıda yer alan bilançodan ve T cetvelinden de anlaşılacağı üzere Geçmiş Yıllar Karları ve Geçmiş Yıllar Zararları hesapları kapatılmayarak 2024 yılı taşıma işlemi gerçekleştirilmiştir. 2024 yılına ilişkin taşıma işlemi aşağıda ki şekilde olacaktır. ( 31.12.2023 – 31.03.2024 tarihleri itibari ile işletmede hiçbir faaliyet olmadığı varsayımı ile 31.03.2024 tarihinde taşıma katsayısı 1,1 olarak dikkate alınmıştır.)

2024 YILI TAŞIMA
Stoklar	3.662.131,75	4.028.344,92	Alınan Avavslar		39.329,92	43.262,91
Maddi Duran Var	131.982.953,72	145.181.249,09	Ödenmiş Serm		188.181.825,59	207.000.008,15
Maddi Olmayan	337.522.971,31	371.275.268,44	Kar Yedekleri		5.631.898,44	6.195.088,28
Gelecek Y.A.G.	4.060.627,21	4.466.689,93	Geçmiş Yıl Kar		525.992.636,38	578.591.900,01
Geçmiş Yıl Zarar	10.352,70	11.387,97
	477.239.036,68	524.962.940,35			719.845.690,32	791.830.259,36

2024 yılında firmamızın borç kalanı ( 524.962.940,35-477.239.039,68=) 47.723.903,67.-TL, alacak kalanı ise ( 791.830.259,36-719.845,690,32=) 71.984.569,03.-TL’dir. Firmamızda 2024 yılında ( 71.984.569,03-47.723.903,67=) 24.260.665,36.-TL taşıma zararı oluşacaktır.

** Yukarıda ki örneklerden de anlaşılacağı üzere Geçmiş Yıllar Karları ve Geçmiş Yıllar Zararları hesaplarının düzeltilmiş bilançoda yer alıp almaması ( kapatılıp-kapatılmaması) 2024 1. Dönem Geçici beyannamemizde bir farklılık yaratmadığı açıktır.

** Yalnız unutulmamalıdır ki 2023 yılı mali zararı ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararları 31.12.2023 tarihli enflasyon düzeltmesi hesaplamaları neticesinde kapatılsa dahi sonraki dönemlerde mukayyet değerleri ile dikkate alınacaktır.

07.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.