Savaş Demirel
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
savasdemirel@kardemymm.com.tr

Tek Düzen Hesap Planında İhmal Edilen Hesaplar -1

I-GİRİŞ
 

Vergi Usul Kanunu’nun 353/6 maddesinde muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve malî tablolara ilişkin usul ve esaslara uyulmadığı takdirde özel usulsüzlük cezası salınacağı hüküm altına alınmıştır.

26/12/1992 tarih ve 21447 sayılı resmi gazetede yayımlanan ve 01.01.1994 tarihinde yürürlüğe giren 1 Seri No'lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile,  bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, mali tablolar aracılığı ile ilgililere sunulan bilgilerin tutarlı ve karşılaştırılabilir olması ve işletmelerde denetimin kolaylaştırılması amaçlanmıştır.

Ancak gözden kaçmaması gereken bir husus var ki; aynı tebliğin 5 numaralı “Yapılan Düzenlemenin Vergi Mevzuatı İle İlişkisi Ve Yaptırımı” başlıklı bölümünde;  “Bu düzenleme kapsamında bulunan işletmeler, muhasebe sistemlerini bu Tebliğ ve Eki’nde öngörülen kurallara uygun olarak yürüteceklerdir. Ancak vergiye tabi kârın tespiti aşamasında vergi kanunlarında yer alan özel hükümleri göz önünde bulundurmak zorundadırlar “ denilmektedir.

Yazımızın konusu başlığımızdan da anlaşılacağı üzere tek düzen hesap planında göz ardı edilen hesaplardan biriyle ilgilidir. “493- TESİSE KATILMA PAYLARI” hesabı. Bu hesaba ilişkin mevzuat açıklamaları ve işleyiş prensibi örneğimizle anlatılmaya çalışılacaktır.

II- ÖRNEK OLAY
 

Yeni gelişmekte olan A sanayi bölgesinde fabrika kuran XYZ üretim işletmesi, imalatına başlamadan önce bulunduğu bölgede verilen elektrik gücünü yeterli bulmadığı için fabrika bahçesine büyük bir trafo kurdurmuş ve bu trafo işletmeye KDV hariç 3.000.000,00 TL ‘ye mal olmuştur. XYZ işletmesinden sonra aynı bölgede kurulan ABC üretim işletmesi ise, ihtiyaç duyduğu elektrik desteğini sağlamak için 100.000 TL + KDV karşılığı trafodan faydalanma konusunda, XYZ işletmesiyle 10 yıllığına anlaşmaya varmış ve kullanım bedelini peşin olarak ödemiştir.

XYZ işletmesi yaptırmış olduğu bu tesisi; Vergi Usul Kanunu’nun 269. Md. hükümlerine göre “Maliyet Bedeli” olan 3.000.000,00 TL ile aktifleştirmiş ve aynı kanunun 339 Sıra No’lu Genel Tebliği’nde belirtilen ömür süresince( 10 yıl ) amortisman ayırmaya başlamıştır. Ayrıca trafodan faydalanan ABC işletmesine hat çektirme karşılığında anlaştığı tutar miktarınca fatura düzenlemiştir.

III-AÇIKLAMALAR VE MUHASEBE DÜZENİ

Yazımızın bu bölümünde söz konusu işleme tabi taraflar için vergisel ve muhasebesel yükümlülükler irdelenecektir.

Peşin Olarak Tahsil Edilen Kullanım Bedeli’ne İlişkin Yevmiye Kaydı;

VUK’nun 287. maddesinde; “Gelecek hesap dönemlerine ait olarak peşin tahsil olunan hasılat ile cari hesap dönemine ait olup henüz ödenmemiş olan giderler mukayyet değerleri üzerinden pasifleştirilmek suretiyle değerlenir” denilmektedir. İlgili mevzuat hükmüne göre peşin olarak tahsil edilen hasılat pasifleştirilerek, kullanım süresi dahilinde olan (10 yıl) hesap dönemlerinde sonuç hesaplarına aktarılacaktır.

İşleme ilişkin yevmiye kaydında, meslek mensuplarının ve çalışanlarımızın kullanmadığı, belki hesap planındaki varlığından haberdar olmadığı ve de tam olarak örneğimizde kullanılması gereken bir hesabı kullanacağız.  “493-
TESİSE KATILMA PAYLARI” hesabı.

1 Seri No'lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde ilgili hesaba ilişkin;

“İşletmeye ait tesislerden yararlanmak amacıyla üçüncü kişilerin, tesis bedellerine katılma paylarının kayıt ve izlendiği hesaptır. Katılma paylarının tahsilinde bu hesaba alacak, tesisin ömrü süresine göre belirlenecek itfa tutarları "649. Faaliyetle İlgili Diğer Gelir ve Kârlar Hesabı"na alınarak bu hesaba borç kaydedilir. “açıklaması yer almaktadır.

Yaptığımız bu açıklamalardan sonra XYZ işletmesinin yevmiye kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.

Kullanım Hakkına İlişkin Tahsilatın Gerçekleştiği Tarih itibarıyla; ( KDV Dikkate Alınmamıştır !!)

----------------------------------/----------------------------------

102/101                100.000 TL

493 Tesise Katılma Payları 100.000 TL

----------------------------------/----------------------------------

31.12.2013 tarih itibarıyla;

Bu kayıt kullanım süresinin sonuna kadar her dönem sonunda yapılacaktır.(Trafo kullanım süresini dikkate alarak  100.000 TL / 10 Yıl  = 10.000 TL)

----------------------------------/----------------------------------

493 Tesise Katılma Payları 10.000 TL

 

                              649 Faaliyetle İlgili Diğer Gelir ve Karlar 10.000 TL

----------------------------------/----------------------------------

Kullanım hakkını elde eden ABC üretim işletmesi ise elde ettiği hak ile ilgili tutarı MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR grubunda yer alan 260- HAKLAR hesabına alarak aktifleştirecek ve kullanım süresi boyunca ( 10 yıl) eşit tutarlarda amortisman ayırma yoluyla sonuç hesaplarına intikal ettirecektir.

IV SONUÇ:

Yapılan kayıtlardan anlaşılacağı üzere gelecek dönemlere ilişkin peşin olarak tahsil edilen hasılat, VUK’nun 287. Maddesi uyarınca pasifleştirilerek kullanım süresi kapsamına denk gelen dönemlerde gelir hesabına alınacaktır.

Ayrıca meslek mensuplarının ve çalışanlarımızın örnek olay ve benzeri durumlarla karşılaşmalarında uygulamada kullanılan 480- GELECEK YILLARA AİT GELİRLER hesabı yerine 493- TESİSE KATILMA PAYLARI hesabını kullanmalarının daha uygun olacağı görüş ve kanaatindeyiz.

 

Kaynaklar: 

·         Vergi Usul Kanunu
·         1 Seri No'lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği

 

24.01.2014

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.