Salih Bayar
Gelir Uzmanı
sabayar@gmail.com

Kripto Varlıklar

Giriş

Son dönemlerde sıklıkla gündeme gelen Kripto Varlıkların ne oldukları ve ne olmadıkları, yasal mevzuat karşısındaki durumu, vergi alınır mı, alınmaz mı, alınırsa nasıl alınmalı, bunlara aracılık eden borsaların sorumlulukları , ekonomik regülasyon olmalı mı gibi sorular sıklıkla gündeme gelmektedir. Gündemde kalmaya devam ettikçe de kripto varlıkların bilinirliği ve işlem hacmi olağanüstü bir artış göstermiştir. Artan işlem hacmi beraberinde fiyat artışlarına sebep olmuş buralarda yatırım yapanlar ciddi gelirler elde etmişlerdir. Elde edilen bu gelirlerin vergilendirilmesi  konusun da ise farklı görüşler ortaya çıkmaktadır. Bu yazımız ile kripto varlıklar ile ilgili tanımlamalar yapılarak vergi mevzuatındaki durumu hakkında kısaca bilgi verilecektir.

Kripto Varlıklar Tanımlanması

Kripto varlıklar Merkez Bankasının 16/04/2021 tarihli ve 31456 sayılı yönetmeliğine göre;  dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade etmektedir.

Merkez Bankası tarafından yapılan bu düzenleme ile tanımlama sorununu ortadan kalkmış olup bahsi geçen dijital varlıkların ne olmadıklarını sorusuna kesin bir cevap verilmiştir. Aynı yönetmelik ile kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılmayacağı ödeme hizmeti veren kuruluşların alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edilmeyeceği belirtilmiş olup yönetmelik 30/04/2021 tarihi itibarı ile yürürlüğe girecektir.

Kripto Varlıkların Vergilendirilmesi

Kripto varlıkların tanım sorununu, Merkez Bankasının yönetmeliği ile ortadan kalkmıştır. Buradan elde edilen kazançların vergilendirilip vergilendirilmeyeceği konusunda yapılan tanım yol gösterici olacaktır. Yapılan tanıma göre bu varlıkların ne olup olmadıkları tabloda gösterilmiştir.

KRİPTO VARLIK NEDİR	KRİPTO VARLIK NE DEĞİLDİR
1-Dijital ağlar üzerinden sanal olarak oluşturulan varlıklardır. 2-Gayri maddi varlıklardır.	1-Ödeme aracı değildir. 2-İtibari para değildir. 3-Kaydi para değildir. 4-Elektronik para değildir. 5-Menkul kıymet değildir. 6-Sermaye piyasası aracı değildir.

Yapılan tanımlama ile dijital varlıklardan elde edilen kazançların vergilendirilmesi için ayrıca bir yasal düzenleme henüz bulunmamakla birlikte bu varlıkların vergilendirilmesinde mevcut kanunlara göre değerlendirilmesi gerekmektedir.

1-Vergi Usul Kanunu

Kripto varlık işlemleri niteliği itibariyle mali işlemdir ve muhasebeleştirilmelidir. Yani bu varlıkların mukayyet değeri vardır. Aktiflerinde kripto varlık bulunduran mükelleflerin, dönem sonlarında bu kıymetleri mukayyet değer ile değerlemeleri gerekmektedir.

Kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılması mümkün değildir. Ayrıca 459 seri No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre; mükelleflerin tahsilat ve ödemeleri aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları zorunluluğu bulunmaktadır.. Tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğuna uyulmaması durumunda ilgililere Vergi Usul Kanunun Mükerrer 355. Maddesine özel usulsüzlük cezası tatbik edilir.

2-Gelir Vergisi Kanunu

Kripto varlık işlemleri ticari bir organizasyon içerisinde devamlılık arz edecek şekilde gerçekleştiriliyorsa elde edilen kazanç, ticari kazançtır. Ticari organizasyon ve devamlılık unsurunun bulunmadığı durumlarda ise elde edilen kazanç, arızi ticari kazanç olacaktır.

3-Katma Değer Vergisi

Katma Değer Vergisi Kanununun 1’inci maddesi Türkiye’de gerçekleştirilen ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine (KDV) tabi olduğunu hüküm altına almıştır.

Kripto varlıklar ticari kazanç boyutunda işlem yapılırsa, bu teslimler genel oranda KDV’ye tabi olacaktır. Bu noktada arızi olarak kripto para işlemi yapılması halinde KDV söz konusu olmayacaktır.

4- Damga Vergisi

Blok zincirinde akıllı sözleşmeler dijital olarak imzalanmaktadır. Ancak 5070 sayılı Kanuna göre Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcısı aracı olmaksızın kripto varlık yazılımındaki algoritmalarla oluşturulan dijital imzalar güvenli elektronik imza olarak kabul edilmediğinden hukuki sonuç doğurmayacaktır. Bu nedenle akıllı sözleşmeler Damga Vergisi uygulamasında elektronik ortamda düzenlenen sözleşme olarak kabul edilmemekte ve bu nedenle Damga Vergisi salınmasına imkan bulunmamaktadır.

4-Türkiye Muhasebe Standardına Göre

Merkez Bankası tarafından yapılan tanımlamaya uygun olarak TMS’de Maddi Olmayan Duran Varlıklara İlişkin 38 numaralı Türkiye Muhasebe Standardına göre;

Varlık; “Geçmişteki bazı olayların sonucu olarak işletme tarafından kontrol edilen ve  işletmeye gelecekte ekonomik yarar sağlaması beklenilen bir kaynak”

 Maddi olmayan duran varlık; “Fiziksel niteliği olmayan tanımlanabilir parasal olmayan varlık” olarak ve parasal varlık ise “Elde tutulan para ile sabit ya da belirlenebilir tutarda bir para cinsinden elde edilecek varlık” biçiminde ifade edilmiştir.

5- DİJİTAL HİZMET VERGİSİ

7194 Sayılı Kanun ile mevzuatımıza giren Dijital Hizmet Vergisinin konusuna

• Dijital ortamda sunulan her türlü reklam hizmetleri
• Sesli, görsel veya dijital herhangi bir içeriğin dijital ortamda satışı ile bu içeriklerin dijital ortamda dinlenmesine, izlenmesine, oynanmasına veya elektronik cihazlara kaydedilmesine veya bu cihazlarda kullanılmasına yönelik dijital ortamda sunulan hizmetler
• Kullanıcıların birbirleriyle etkileşime geçebilecekleri dijital ortamların sağlanması ve işletilmesi hizmetleri
• Yukarıda sayılan hizmetlere yönelik dijital ortamda dijital hizmet sağlayıcıları tarafından verilen aracılık hizmetleri girmektedir.

Dijital varlıkların bilgisayarlar tarafından oluşturulan bir içerik olduğu değerlendirilmesi durumunda dijital varlık alım satımında alıcı ile satıcıyı bir araya getiren hizmet sağlayıcıların hasılatın %7,5 oranında vergilendirilmeleri gerekir.

SONUÇ

Salgın dönemi ile birlikte teknoloji hayatımızın her anının vaz geçilmez bir parçası haline geldi. Dijital dönüşüm yine bu pandemi zamanında hızlandı ve elimizde tutuğumuz mobil cihazlar market sepeti, banka, tv ,eğitim aracı, sosyalleşme aracı gibi sayısız araca dönüştü. Bu dönüşüm ile birlikte 2009’dan beri var olan ve oldukça dalgalı bir seyir izleyen dijital varlıkların bilinirliği arttı. Hiçbir yasal düzenlemesi bulunmayan bu riskli piyasalara bir çok kişi ilgi duydu ve para yatırdılar. Fakat teknolojik bir ürün olması ve projelerinin olması bunun yatırım aracı olarak değerlendirilmesi için yeterli değildir. Buraya kazanç elde etmek amacıyla yatırılan paralar karşılığında verilen bir algoritma şifresinin para, menkul kıymet veya sermaye piyasası aracı olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu kapsamda bahsi geçen yönetmelik önemli bir boşluğu tamamlamış oldu.

Ayrıca kripto varlıklar ile ilgili Hazine ve Maliye Bakanlığı 01/04/2021 tarihli basın açıklaması ile  kripto varlıkların, özellikleri itibariyle kullanıcılarına bazı kolaylıklar sağlıyor olsa da, özellikle anonim bir yapıda olmaları dolayısıyla suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanı faaliyetlerinde de yoğun olarak kullanılabildiğini ve MASAK’ın görev ve yetkileri çerçevesinde ve söz konusu suçlarla mücadele kapsamında kripto varlık alım-satım platformları gibi bu alanda faaliyet gösteren piyasa aktörlerinden konuya ilişkin olarak bilgi talep edildiği belirtilmiştir.

Faizlerin oldukça yüksek ve ekonomik olarak daha fazla yatırıma, daha fazla istihdama ihtiyaç duyduğumuz bu salgın günlerinde her ne sebeple olursa olsun bireylerin tasarruflarının ekonominin dışında çıkarılmasına sebep olabilecek dijital varlıklar ekonomiye bir yarar kazandırmaktan ziyade zarar verecektir.

Dipnot

(Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.)

KAYNAKLAR

1- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ödeme Sistemleri Genel Müdürlüğü

 Uzmanlık Yeterlik Tezi- Betül ÜZER

2-https://www.mahfiegilmez.com/2017/11/kripto-paralar-bitcoin-ve-blockchain.html

3-Vergi Raporu Dergisi Kripto Para ve Vergisel Boyutu Serkan TOLGA Mayıs/2019

4-213 Sayılı VUK kanunu

5-193 Sayılı GV kanunu

6-3065 sayılı KDV kanunu

20.04.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.