Rıdvan Arslan
Vergi Müfettişi
ridvan.aarslan@gmail.com

1 Yeni Mesajınız Var

Son dönemlerde Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından ücret geliri elde eden mükelleflere SMS ile bilgilendirme yapıldığını görmekteyiz. Kaynakta kesinti yöntemi ile vergilerini ödeyen ücret geliri elde eden mükellefler, yıllık beyannamenin hangi şartlarda ve ne şekilde verileceği hususunda yeterli bilgiye sahip değiller. Bu nedenle bir kısım mükellefler GİB tarafından gönderilen mesajlar üzerine yersiz endişeye kapılırken bazıları ise umursamaz davranabilmektedir.

Endişelenmeye gerek yok. Ancak gelen uyarı mahiyetindeki SMS’leri yok saymak, izleyen günlerde re’sen tarhiyata ve bu tarhiyatlara bağlı olarak vergi ziayı cezalarıyla karşılaşmanıza neden olabilir. Bu yazımızda tam mükellef şahıs veya şirketlerden Türkiye’deki hizmetlerine karşılık olarak ücret geliri elde eden mükelleflerin (ücretli çalışanların) yıllık beyanname verme durumlarını en basit haliyle ele almaya çalışacağız.

Gelirin Unsurları

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 2. maddesinde 7 gelir unsuru sayılmıştır. (1) Söz konusu kazanç ve iratlar şunlardır;

1. Ticarî kazançlar,

2. Ziraî kazançlar,

3. Ücretler,

4. Serbest meslek kazançları,

5. Gayrimenkul sermaye iratları,

6. Menkul sermaye iratları,

7. Diğer kazanç ve iratlar.

Yukarıda sayılan kazanç ve iratlar gelir vergisisin konusuna girmektedir. Bahse konu 7 gelir unsurundan herhangi birini veya birkaçını elde edenler, aynı kanunda sayılan istisna ve muafiyetler dışında gelir vergisi ödemekle mükelleftirler.

Görüleceği üzere “ücret” Gelir Vergisi Kanunu’nda sayılan gelir unsurları arasında yer almaktadır. Bu nedenle ücret geliri elde edenler gelir vergisi mükellefi olarak elde ettikleri ücret kazançları üzerinden belli oranlarda gelir vergisi ödemek mecburiyetindeler.

Ücretin Tarifi

Gelir Vergisi Kanunu’nun “ücretin tarifi” başlıklı 61. maddesine göre ücret;

“…işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.” şeklinde tanımlanmıştır. Yani bir işverene bağlı olarak çalışıyorsanız elde ettiğiniz gelir ücret geliridir.

İş verenler ise, hizmet erbabını işe alan, emir ve talimatları dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir.

Ücret Geliri Nasıl Vergilendirilir?

Bilindiği üzere ücret geliri kaynağında kesinti yoluyla vergilendirilmektedir. Yani işveren ücretliye ödediği brüt ücret üzerinden hesapladığı tutarı gelir vergisi stopajı ile ücretlinin gelirinden keserek sorumlu sıfatı ile mali idareye bildirip ödemektedir. Ancak bazı durumlarda ücretliler yıllık gelir vergisi beyannamesiyle ücretlerini bildirmek mecburiyetindeler.

Kanunun 86. maddesinin 1. fıkrasının “b” bendinde ücret gelirlerinin hangi şartlarda beyan edilmeyeceği düzenlenmiştir. Bu maddenin mefhumu muhalifine göre ise hangi ücretlilerin beyanname vermek zorundu olduğu anlaşılmaktadır.

İlgili kanun maddesine göre, tek işverenden veya birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi durumları farklı sonuçları doğurmaktadır. Söz konusu durumları ayrı başlıklar halinde izah etmeye çalışalım.

Tek İşverenden Alınan Ücretler

Bu durumda Gelir Vergisi Kanunu’nun 103. maddesinde yer alan tarifenin 4. gelir diliminde belirtilen tutarı (2024 yılı için 3 milyon TL) aşması halinde ücretli çalışan tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesi ile gelirin beyan edilmesi gerekmektedir.

Bu tutarın aşılmaması halinde herhangi bir beyanname verilmeyecek olup, işveren tarafından kaynakta yapılan gelir vergisi stopajı nihai vergilendirme olacaktır.

Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretler

Birden fazla işverenden ücret alınma durumu, aynı anda birden fazla işverene bağlı olarak çalışma durumunu ifade ettiği gibi aynı yıl içerisinde farklı tarihlerde farklı işyerlerinde çalışma durumunu da ifade etmektedir.

Birden fazla işverenden ücret alınması halinde aşağıdaki şartlardan herhangi birinin oluşması durumunda yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekmektedir.

• Elde edilen ücret toplamının 4. dilimi aşması (2024 yılı için 3 milyon TL)
• Birinci işverenden sonraki (birinci işveren hariç) işverenlerden elde edilen ücret toplamının 2. dilimi aşması (2024 yılı için 230 bin TL)

Birinci işverenin belirlenmesi ücretlinin tercihine bırakılmaktadır. Bu durumda en yüksek gelirin elde edildiği işyerinin birinci işveren olarak belirlenmesi, yıllık beyanname vermek istemeyen ücretliler için yerinde bir tercih olacaktır. Örneklendirmek gerekirse;

Örnek 1: Bay A çalıştığı XYZ Ltd. Şti.’inden 2024 yılında brüt 2 milyon  TL gelir elde etmiştir. Bay A’nın  ilgili yılda tek işverenden ücret geliri elde etmiştir.

Bu durumda  XYZ Ltd. Şti. tarafından kaynakta yapılan gelir vergisi stopajı Bay A için nihai vergilendirme olacaktır. Bay A’nın 2024 yılı için yıllık beyanname verme zorunluluğu bulunmamaktadır.

Örnek 2: Bay A 2024 yılında 3 farklı işverenden ücret geliri elde etmiştir. Elde ettiği ücret gelirlerinin brüt tutarları aşağıdaki gibidir.

1. İşveren 2.750.000 TL
2. İşveren 200.000 TL
3. İşveren 25.000 TL

Bay A’nın 2024 yılında elde ettiği ücret toplamları 3 milyon TL’yi aşmamaktadır. Ayrıca elde ettiği en yüksek ücret geliri olan 2.750.000 TL’nin birinci işverenden alınan ücret  olarak belirlemesi durumunda diğer iki ücret geliri toplamı 225 bin TL olmaktadır. 230 bin TL’yi aşmadığından Bay A’nın yıllık beyanname vermesi gerekmemektedir.

Örnek 3: Bay A 2024 yılında 3 farklı işverenden ücret geliri elde etmiştir. Elde ettiği ücret gelirlerinin brüt tutarları aşağıdaki gibidir.

1. İşveren 2.750.000 TL
2. İşveren 200.000 TL
3. İşveren 40.000 TL

Bay A ‘nın ücret geliri toplamı 3 milyon TL’yi aşmamakla birlikte birinci işveren hariç olmak üzere diğer işverenlerden elde ettiği ücret toplamı (2. ve 3. işverenden elde edilen ücret toplamı 240 bin TL) 2024 yılı için belirlenen 230 bin TL sınırını aşmaktadır. Bu nedenle elde edilen ücret gelirlerinin tamamının (2.990.000 TL) yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.

Örnek 4: Bay A 2024 yılında 3 farklı işverenden ücret geliri elde etmiştir. Elde ettiği ücret gelirleri aşağıdaki gibidir.

1. İşveren 2.800.000 TL
2. İşveren 200.000 TL
3. İşveren 40.000 TL

Bay A ‘nın ücret geliri toplamı 3 milyon TL’yi aştığından elde edilen ücret gelirlerinin tamamının (3.040.000 TL) yıllık gelir vergisi beyannamesiyle beyan edilmesi gerekmektedir.

Beyan edilecek gelir üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden, işverenler tarafından kaynakta yapılan gelir vergisi stopajları düşülecek ve ödenmesi gereken gelir vergisi tespit edilecektir.

Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Nasıl Verilir?

Yukarıdaki açıklamalara göre; elde ettikleri ücret gelirlerini beyan etmesi gereken mükelleflerin, ücretin elde edildiği takvim yılını izleyen yılın Mart ayının son gününe kadar gelirlerini yıllık gelir vergisi beyannamesiyle bağlı bulundukları vergi dairesine beyan etmeleri gerekmektedir. Hesaplanacak gelir vergisi Mart ve Temmuz ayları olmak üzere 2 eşit taksit halinde ödenebilmektedir. Konuyla ilgili olarak mükelleflerin kendi beyannamelerini kolayca hazırlayabilmeleri için Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazır beyan sistemi kurulmuş ve mükelleflerin kullanımına sunulmuştur.

Beyanname Verilmemesi

Beyanı gereken ücret gelirinin ücretliler tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmemesi durumunda mükellefler adına Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 355. maddesiyle tespit olunan özel usulsüzlük cezaları tatbik olunacaktır. (2)

Ayrıca ödenmesi gereken gelir vergisi ile mükellefin ilgili yılda stopaj yoluyla ödediği vergiler arasında fark çıkması halinde, ilgili tutar re’sen tarhiyata konu olacak ve Vergi Usul Kanunu’nun 341. maddesine istinaden re’sen tarhı gereken gelir vergisi ile birlikte 1 kat tutarında vergi ziyaı cezası mükellefler adına kesilecektir. Verginin geç tahakkuk etmesinden kaynaklı gecikme faizi hesaplanacağı da unutulmamalıdır.

Sonuç olarak; özellikle 2024 takvim yılında işyeri değiştiren ücret geliri elde eden mükelleflerin cezalı tarhiyatlarla veya özel usulsüzlük cezalarıyla karşılaşmamaları için Gelir İdaresi Başkanlığının kullanıma sunduğu hazır beyan sitemine göz atmaları yararlı olacaktır. Ayrıca konuyla ilgili bilgi almak için bağlı bulundukları vergi dairesi müdürlüklerine müracaat edebilirler. Yıllık gelir vergisi beyannamesi için son tarihin 2 Nisan (31 Mart-1 Nisan 2025 tarihlerinin resmi tatile rastlaması nedeniyle) olduğunu tekrar hatırlatalım.

Kaynakça

1. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

2. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

Anahtar Kelimeler: Ücret Geliri, Gelir İdaresi, Hazır Beyan, Beyanname, Gelir Vergis

20.03.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.