Rıdvan Arslan
Vergi Müfettişi
ridvan.aarslan@gmail.com

Nakdi Sermaye Artışı İndirimine Genel Bakış

Kurumlar vergisi mükellefleri, safi kurum kazancının tespitinde yapmış oldukları harcamaları kanunun belirlediği sınırlar dahilinde gider olarak dikkate alabilmektedirler. Ancak kazancın elde edilmesiyle doğrudan ilgisi olmayan birtakım indirimler ise safi kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden indirim konusu yapılabilmektedir.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10. maddesi, safi kurum kazancıyla ilişkilendirilmeksizin doğrudan beyanname üzerinden yapılacak indirimleri düzenlemektedir.

Nakdi Sermaye Artışına İlişkin İndirim

7/3/2015 tarihli ve 6637 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 8 inci maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına eklenen (ı) bendinde yer alan hükme göre; sermaye şirketlerinin ilgili hesap dönemi içinde, ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan “Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı” dikkate alınarak, ilgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50’si kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden indirim konusu yapılarak kurum matrahının tespitinde dikkate alınacaktır.

Konuluş Amacı

Kanunun maddesinin konuluş amacı sermaye şirketlerinin sermaye yapılarının güçlendirilmesidir. Bu kapsamda 1/7/2015 tarihinden itibaren ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya bu tarihten itibaren yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden, ilgili hesap döneminin sonuna kadar Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi hükmüne göre hesaplanacak tutar dikkate alınacaktır.

Bu nedenle taahhüt edilen sermaye artışı veya yeni kurulan şirketler için taahhüt edilen sermaye tutarının nakit olarak karşılanan kısmı bu indirime konu olacaktır.

- Sermaye şirketlerine nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklanan sermaye artışları,

- Sermaye şirketlerinin birleşme, devir ve bölünme işlemlerine taraf olmalarından kaynaklanan sermaye artışları,

- Bilançoda yer alan özsermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklanan sermaye artışları,

- Şirkete nakdi sermaye dışında hisse senedi, tahvil veya bono gibi kıymetlerin konulması suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,

- Ortaklarca veya Kurumlar Vergisi Kanununun 12 nci maddesi kapsamında ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,

- Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları, indirim tutarının hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.

Kapsam Dışında Olan Sermaye Şirketleri

İndirimden finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri yararlanamayacaktır.

İndirim Hesaplamasında Esas Alınacak Sürenin Belirlenmesi

İndirimden yararlanmak için sermaye şirketlerinin taahhüt edilen sermayeyi nakit olarak ödediği tarih ile sermaye taahhüdünün ticaret sicilinde tescil edilmesine ilişkin şartların birlikte aranması gerekmektedir. Bu kapsamda;

1.Durum: Ticaret siciline tescil tarihinden önce sermaye avansı olarak ilgili hesaplarda izlenerek nakit olarak ödenen bir sermayenin söz konusu olması durumunda, sermaye artışına veya yeni şirket kuruluşuna ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği aydan itibaren hesaplama yapılacaktır.

2.Durum: Sermaye artışına veya yeni şirket kuruluşuna ilişkin kararın ticaret siciline tescilinden sonra taahhüt edilen sermayenin nakit olarak ödenmesi halinde, nakit olarak ödenen kısım esas alınmak şartıyla ödemenin gerçekleştiği aydan itibaren hesaplama yapılmalıdır.

Ödemelerin kısım kısım yapılması halinde her kısım için indirime esas teşkil edecek faiz hesaplaması ayrı ayrı yapılmalıdır.

Ayrıca nakdi sermayenin ödendiği ay (tescilden önce ödenen kısım için tescil tarihini içeren ay) kesri tam ay sayılacaktır. Diğer bir ifadeyle nakdi sermayenin ödendiği veya ödemenin tescilden önce yapılmış olması halinde tescil tarihini içeren ayda sayılmak üzere dönem sonuna kadar kalan aylar üzerinden faiz hesaplaması yapılacaktır.

Örneğin; 1.000.000 TL tutarındaki sermaye artışına ilişkin kararın 19/04/2023 tarihinde ticaret siciline tescil edildiği ve taahhüt edilen sermayenin;

- 200.000 TL’si 15/05/2023 tarihinde,

- 350.000 TL’si 25/10/2023 tarihinde,

- Kalan 450.000 TL’nin de 03/12/2023 tarihinde nakit olarak ödendiğini varsayalım.

Bu duruma göre süre hesaplamasında;

- 250.000 TL için 8 aylık (Mayıs-Aralık)

- 350.000 TL için 3 aylık (Ekim, Kasım, Aralık)

- 450.000 TL için ise 1 aylık hesaplama yapılacak ve hesaplanan tutarın %50’si (oran sektörlere göre değişiklik gösterebilmektedir.) kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden indirim konusu yapılacaktır.

İndirime Esas Tutar =  nakit olarak ödenen sermaye tutarı x (faiz oranı / 12 ay) x süre

Yukarıda yer alan formülle bulunacak tutara %50 oranı uygulanmak suretiyle nihai indirim tutarı bulunacaktır.

Diğer yandan 01/07/2022 tarihinde yürüklüğe giren hüküm ile, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap dönemi ile bu dönemi izleyen dört hesap dönemi için ayrı ayrı indirimden yararlanılacaktır.

5/7/2022 tarihinden önce sermaye artırımı yapan veya bu tarihten önce kurulan şirketler, söz konusu indirimden 2022 hesap dönemi dâhil olmak üzere beş hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanmaya devam edebileceklerdir. Örneğin 2016 yılında kurulan bir şirket nakit olarak ödemiş olduğu sermaye tutarına ilişkin olarak söz konusu indirimden 2022 hesap dönemi dahil olmak üzere 5 hesap dönemi (2026 hesap dönemi sonuna kadar) daha faydalanabilecektir. 2022 hesap döneminden önce nakdi sermaye artışına ilişkin indirimden yararlanıp yaralanmadığının 2022-2026 hesap dönemlerinde indirimden faydalanılması noktasında bir önemi yoktur.

İndirim Oranları

Genel indirim oranı %50 olarak belirlenmiştir. Nakdi sermaye artışlarının yurt dışından getirilen nakitle karşılanması halinde, karşılanan kısmı için söz konusu indirim oranı %75 olarak uygulanacaktır.

Ancak kanun maddesinde Cumhurbaşkanına tanınan yetkiye istinaden sermaye şirketlerinin yapısı veya sektörlerine göre farklı oranlar belirlenmiştir. Buna göre;

1. Payları borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinde indirim oranı, indirimden yararlanılan yılın son günü itibarıyla, Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. nezdinde borsada işlem görebilir nitelikte pay olarak izlenen payların nominal tutarının ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermayeye oranı;

- %50 ve daha az olan şirketler için 25 puan,

- %50’nin üzerinde olan şirketler için ise 50 puan,

2. Nakdi olarak artırılan sermayenin, yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu tesislerin inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda, yatırım teşvik belgesinde yer alan sabit yatırım tutarı ile sınırlı olmak üzere 25 puan ilave edilmek suretiyle söz konusu indirim uygulanacaktır.

Ayrıca aşağıda maddeler halinde belirtilen durumların varlığı halinde indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.

1. Gelirlerinin %25 veya fazlası şirket faaliyeti ile orantılı sermaye, organizasyon ve personel istihdamı suretiyle yürütülen ticarî, ziraî veya serbest meslek faaliyeti dışındaki faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri için indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
2. Aktif toplamının %50 veya daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıklar ve iştirak paylarından oluşan sermaye şirketleri için indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
3. Artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.
4. Arsa ve arazi yatırımı yapan sermaye şirketlerinde arsa ve arazi yatırımına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere indirilebilecek tutarın hesaplanmasında indirim oranı %0 olarak uygulanacaktır.

İndirim hesaplamasında uygulanacak oran tespiti için güncel mevzuat takip edilmelidir.

Sermaye Azaltımı

Sermaye şirketlerinin nakdi sermaye artışına ilişkin indirimden faydalandıkları dönem içinde sermaye azaltımı yapmaları halinde, azaltılan sermaye tutarı indirim hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.

Benzer bir şekilde nakdi sermaye artışı indirimden yararlanmak maksadıyla sermaye taahhüdünden önce sermaye azaltımı yapan şirketlerin daha sonra sermaye artışına gitmeleri durumunda sermaye azaltımı yapılan tutar indirim hesaplamalarına dahil edilmeyecektir. Diğer bir ifadeyle sermaye artırımı öncesinde sermaye azaltımı olması halinde hesaplamalarda esas alınacak tutar, sermaye azaltımı yapılmadan önceki tutar üzerinden yapılan artış tutarı olacaktır. Bunun nedeni ise söz konusu hükümden yararlanmak isteyen kurumların muvazaalı bir sermaye azaltımına başvurmalarını engellemektir.

Ortaklardan Alacaklar

Ortaklar tarafından, kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları indirim tutarının hesaplanmasında dikkate alınamayacağından, ortağın şirkete borçlu olması halinde borç ödeninceye kadar, (bu borcun kısım kısım ödenmesi halinde ödenmeyen tutar ile sınırlı olmak üzere) borçlu ortak tarafından ödenen sermaye artışları için indirimden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

Geçici Vergi Dönemlerinde İndirimlerden Yararlanma Durumu

Hesaplamaya esas teşkil eden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan “Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı” dikkate alınacağından söz konusu hesaplamaların yapılabilmesi için ilgili dönemi için açıklanana son faiz oranı üzerinden hesaplama yapılmalıdır. Bu nedenle geçici vergi dönemlerinde nakdi sermaye artışına ilişkin indirimden yararlanmak mümkün değildir.

Kaynakça

1. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

2. 1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği

05.10.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.