Resul Börü
Sosyal Güvenlik Denetmen Yrd.
rboru89@gmail.com

Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Merak Edilenler

Çin’de başlayarak Dünyayı ve Ülkemizi etkileyen Koronavirüs salgınının yarattığı ekonomik olumsuzlukların, ekonomik birimler üzerindeki etkisini azaltmak amacıyla “Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği” gibi uygulamalar yeniden gündeme gelmiştir. Bu çerçevede Kısa Çalışmaya dair detaylar aşağıda yer alan soru, cevap ve örneklerle tüm ekonomik aktörlerin rahatlıkla anlayacağı şekilde açıklanmaya çalışılmıştır.

*Kısa Çalışma Uygulaması ve Kısa Çalışma Ödeneği nedir? Yasal dayanağını nereden almaktadır?

Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle;

• işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması(örneğin; haftalık 45 saat çalışan bir işyeri için 15 saat ve üzerinde faaliyetine ara vermesi),
• süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması(İşyerinin söz konusu sebepler dolayısıyla çalışamaması veya yasal merciler tarafından alınan kararlar sonucu geçici süreyle tamamen kapatılmış olması)

halleri Kısa Çalışma kapsamında değerlendirilmektedir.

Kısa Çalışma Ödeneği ise yukarıda sayılan hallerde işveren tarafından ödenemeyen işçi maaşlarının belli bir kısmının üç ayı (bu süreyi altı aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir) geçmemek üzere İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmasıdır.

Kısa Çalışma Uygulaması yasal dayanağını 5/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun EK 2’nci maddesi ve 30.04.2011 tarihinde 27920 sayılı resmi gazetede yayımlanan “Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik” ten almaktadır.

*İşçilerin Kısa Çalışma Ödeneğinden yaralanabilmesi için gereken şartlar nelerdir ve nelere dikkat edilmelidir.?

İşyerinin zorlayıcı bir sebeple (Koronavirüs vb.) kapandığı veya  çalışma sürelerini azaltmaya başladığı tarihte Kısa Çalışma kapsamında değerlendirilecek olan işçinin son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün sigorta primi ödemiş olması gerekmektedir. Rapor, ücretsiz izin ya da herhangi bir sebeple işçinin eksik gününün bulunması 60 gün hizmet akdine tabi olarak çalışma şartını etkilemeyecektir. Ayrıca işveren tarafından Kısa Çalışma talebinin İŞKUR’a yapması ve bu talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması gerekmektedir.

Örnek 1: Abc Güzellik Merkezinde 01.01.2020 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlayan Ayşe’nin daha önceki sigortalı çalışmalarına ilişkin hizmet bildirimlerinin Tablo 1’deki gibi olduğunu ve çalıştığı güzellik merkezinin virüs salgını nedeniyle 23.03.2020 tarihinden itibaren geçici olarak kapatıldığını varsayalım.

Tablo 1

İşyeri Unvanı	Çalışma Dönemleri	Toplam Çalışılan Gün Sayısı
M İnşaat Temizlik Ltd. Şti.	01.06.2017-30.09.2017	120 gün
K Pazarlama Market A.Ş.	01.09.2018-31.01.2019	150 gün
ZYZ Kuaför Salonu	01.05.2019-15.10.2019	165 gün
ABC Güzellik Merkezi	01.01.2020-Devam	83 gün (KÇÖ başvuru tarihi itibariyle)
TOPLAM		518 Gün

Örneğimizde Ayşe adlı çalışanın son 3 yıl (23.03.2017-23.03.2020 arası) içerisindeki sigortalı çalışma sürelerinin toplamının 518 gün olduğu ve zorunlu sebeplerle geçici olarak kapanan “ABC Güzellik Merkezi” unvanlı işyerinde kesintisiz 83 gün hizmetinin bulunduğu göz önünde bulundurulduğunda işverenin başvurusuyla Ayşe adlı çalışan Kısa Çalışma Ödeneğinden yararlanabilecektir.

Örnek 2: Örnek 1’deki Ayşe adlı çalışanın Abc Güzellik Merkezinde 01.01.2020 tarihinde işe başladıktan sonra 10.02.2020-25.02.2020 tarihleri arasında 15 gün sağlık raporunun bulunduğu ve 2020/02 dönem Aylık Prim Hizmet Bildirgesinde 15 gün hizmet bildirildiği varsayıldığında, Ayşe adlı çalışanın İşyerinin Kısa Çalışamaya geçtiği tarih itibariyle 68 günlük toplam hizmeti bulunmaktadır. Ancak söz konusu eksik gün 60 günlük sürenin hesabında dikkate alınmadığından Ayşe Kısa Çalışma Ödeneğinden yaralanabilecektir.

Kısa Çalışma Ödeneğinden yararlanacak işçinin 60 gün şartını sağlamasında dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, bu personelin son 60 gün içerisinde ara vermeksizin farklı işyerlerinde çalışmış olmasının bu şartı olumsuz etkilemeyecek olmasıdır.

Örnek 3: X unvanlı işyerinde sigortalı çalışan Ahmet 02.02.2020 tarihinde bu işyerinden ayrılmış ve 03.02.2020 tarihinde Y unvanlı başka bir işyerinde sigortalı olarak çalışmaya başlamıştır. Ahmet’in X işyerinden ayrılıp hemen ertesi gün başka bir işyerinde işe başlaması sebebiyle herhangi bir hizmet kesintisi söz konusu olmamıştır. Bu sebeple son 60 gün hesabında işten ayrılmış olması ve başka işyerinde ara vermeden işe başlaması kesinti olarak değerlendirilemeyecektir. Ancak Ahmet 02.02.2020 tarihinde X unvanlı işyerinden ayrılıp 05.02.2020 tarihinde Y unvanlı işyerinde çalışmaya başlamış olsaydı hizmet akdinde kesinti olduğundan 60 gün hesaplamasında en başa dönülmüş olacaktı.

*İşçilere ödenecek olan Kısa Çalışma Ödeneği ne kadardır ve nasıl hesaplanmaktadır?

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun EK 2’nci maddesinde “Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesine göre 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemez.” hükmü bulunmaktadır. Bahsi geçen hüküm dikkate alınarak son on iki aylık dönemde Prime Esas Kazancın aylık brüt ortalaması 2.943 TL olan bir çalışana damga vergisi düştükten sonra ödenecek ücret 1752,40 TL olacaktır. Hesaplanan Kısa Çalışma Ödeneği her halükârda asgari ücretin 1,5 katı olan 4.414,50 TL’yi(damga vergisi kesintisi hariç) geçemeyecektir. Söz konusu hesaplama yöntemini formül olarak belirtecek olursak;

AOBK: Aylık Ortalama Brüt Kazanç

SPEK1: Son 12 aylık dönemde SGK’ya bildirilen 1. Aya ait Sigorta Primine Esas Kazanç

AÖKÇÖ: Aylık Ödenecek Kısa Çalışma Ödeneği

olmak üzere,

AOBK=(SPEK1+SPEK2+….+SPEK12)/12

AÖKÇÖ=(AOBK*%60)-Damga Vergisi

şeklinde tanımlanabilir.

*Kısa Çalışma başvurusunda bulunmak isteyen işverenler nasıl bir yol izlemelidirler ve başvuru sonrasında süreç nasıl işlemektedir?

Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasıyla beraber işyerinin olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işveren; buna ilişkin kanıtlarla birlikte örnekleri https://www.iskur.gov.tr/isveren/kisa-calisma-odenegi/basvuru-icin-gerekli-belgeler-ve-il-iletisim-adresleri/  linkinde bulunan Kısa Çalışma Talep Formu ile Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesini(emekli çalışanlar hariç) tanzim ederek bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, elektronik posta göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvuru yapacaktır. (Başvuru evrakları işyeri kaşe ve imzası eklendikten sonra taratılıp elektronik posta adresine mail olarak gönderilecektir. Ayrıca yararlanacak işçi listeleri de excel olarak maile eklenmelidir.)

Yapılan başvurunun İş Müfettişlerince (işyeri mahallinde fiili tespit olmaksızın sadece başvuru evrakları ve ekleri üzerinden) yapılacak inceleme sonucu uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra gönderilen listede yer alan ve Kısa Çalışma Ödeneği yapılması onaylanan işçilere ait IBAN numaralarına ödemeler yapılacaktır. Ayrıca belirtmek gerekir ki bu uygulama süresinde kesinlikle işverene doğrudan herhangi bir ödeme yapılmamakta tüm ödemeler işçi hesaplarına yapılmaktadır.

*Birden fazla şubesi olan işyerleri tüm şubeleri için Kısa Çalışma talep edebilecek mi?

Kısa Çalışma uygulamasına başvuru yapan işyerlerinin şubeleri var ise her bir şube için SGK dosyasının bulunması yani ayrı ayrı SGK işyeri sicil numaralarında işlem görüyor olması ve işyeri şubeleri farklı İŞKUR merkezlerinin faaliyet alanında ise ilgili merkezlerden İŞKUR numaralarını öğrenip başvuruların iletilmesi gerekmektedir. Tek bir SGK işyeri dosyası bulunan işyerleri sadece tek dosya bazında Kısa Çalışma Ödeneği talebinde bulunabileceklerdir.

*Kısa Çalışma başvurusunda sektör ayrımı var mıdır?

Yapılan Kısa Çalışma başvurularında herhangi sektör sınırlaması bulunmamakta olup işyeri hangi sektörde olursa olsun ortaya çıkan sebepten olumsuz etkilenmiş olması gereklidir. Yapılan başvuruların İŞKUR tarafından yapılan uygunluk kontrolleri aşamasında ispatı nispeten daha kolay olan ve İçişleri Bakanlığı Genelgesi ile geçici süreyle kapatılan sektörlere öncelik verilmesinin daha uygun olacağı değerlendirilmektedir.

*Kısa Çalışma Ödeneği alınan süreler işçinin hakkettiği işsizlik maaşı süresinden mahsup edilecek mi?

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun EK 2’nci maddesinde  “….Kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür…” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm gereği ilgili çalışanın Kısa Çalışma Ödeneği aldığı süreler daha sonra ki dönemlerde alacağı İşsizlik Maaşı Ödemelerinde düşülecektir.

Örnek: 01.04.2020-01.05.2020 tarihleri arasında 1 ay boyunca Kısa Çalışma Ödeneği alan bir çalışanın 20.08.2020 tarihinde işten ayrılması ve toplamda 6 aylık İşsizlik Maaşı almaya hak kazandığı varsayıldığında; daha önce almış olduğu 1 aylık kısa çalışma ödeneği süresi 6 aylık süreden mahsup edilerek toplam 5 ay boyunca işsizlik maaşı alabilecektir.

Yine 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun EK 2’nci maddesinin son fıkrasında “Bu maddede yer alan kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.” hükmü bulunmaktadır. Bu hükümden anlaşılacağı üzere halihazırda uygulamada bulunan hakkedilen İşsizlik Maaşı süresinden Kısa Çalışma Ödeneği süresinin mahsup edilmesi Cumhurbaşkanı takdirine bırakılmış olup ilerleyen günlerde böyle bir düzenleme ile mahsup yapılmaması konusunda açık kapı bırakılmıştır.

 *Kısa Çalışma süresince işçi hangi sigorta kollarından yararlanır ve söz konusu süreler emeklilik hesaplamasında dikkate alınır mı?

Kısa Çalışma Ödeneğinden yararlanılan süre boyunca GSS primleri devlet tarafından yatırılmaya devam ettiğinden ödenekten yararlanan çalışan tüm sağlık sigortası haklarından (hastane, eczane, vb.)  yararlanmaya devam edecektir.  Ancak Kısa Çalışma Ödeneği alınan süreler boyunca Kısa Vadeli Sigorta Kolları ve Uzun Vadeli Sigorta Kolları primleri ödenmediğin bu süreler emeklilik hesaplamalarında dikkate alınmayacaktır.

09.04.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.