Recep Selimoğlu
Yeminli Mali Müşavir
Öğretim Görevlisi

Şirketlerde Kısmi Bölünme ve Muhasebe Kayıtları

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK) Madde/19 ve 1 sıra no.lu KVK Genel Tebliği hükümlerine göre özetle:

Tam mükellef bir sermaye şirketinin bilançosunda yer alan taşınmazlar ile en az iki tam yıl süreyle elde tutulan iştirak hisseleri ya da sahip olduğu üretim veya hizmet işletmelerinin bir veya birkaçının mevcut veya yeni kurulacak tam mükellef bir sermaye şirketine kayıtlı değerleri üzerinden ayni sermaye olarak konulması kısmi bölünme olarak kabul edilmiştir.

• Kısmi bölünme işleminde, aktifi ve pasifi düzenleyici hesaplar (Birikmiş Amortismanlar, Karşılıklar vb.) , ilgili olduğu aktif veya pasif hesapla birlikte devrolunmak zorundadır.
• Üretim veya hizmet işletmelerinin devrinde, işletme bütünlüğü korunacak şekilde faaliyetin devamı için gerekli aktif ve pasif kalemlerin tümünün devredilmesi zorunludur.
• Kısmi bölünme sonucu hem bölünen işletmenin hem de bölünme sonucunda varlıkları devralan işletmenin faaliyetine devam etmesi esastır. Bu kapsamda, söz konusu işletmelerin devrinde, işletme bütünlüğü korunacak şekilde faaliyetin devamı için gerekli taşınmaz, her türlü tesis, makine ve teçhizat, demirbaşlar, taşıtlar, gayrimaddi haklar ile hammadde, mamul, yarı mamul mallar gibi aktif kıymetler ile ilgili pasif kıymetlerin tümünün devredilmesi zorunludur.
• Ayrıca, kurum bilançosunda yer alan devredilen üretim ve hizmet işletmeleri ile doğrudan ilgili olan nakit, alacaklar, menkul kıymetler ve borçların da devri zorunludur.
• Kısmi bölünmede, bölünen kurumdan devralan kuruma zarar intikali öngörülmediğinden, geçmiş yıl zararlarının hiçbir şekilde devredilmesi mümkün değildir.
• Devir tarihi itibariyle devreden şirketin bilançosunda yer alan aktif ve pasif kıymetlerden, devredilen işletmeye ait olanlar bir bütün olarak devredilmelidir!
  Kısmi bölünmeye konu olan iktisadi kıymetlerle birlikte bunlara bağlı borçların da devredilmesi gerekmektedir…

Bu uygulamada, devreden işletmenin defter değerleri üzerinden devredilecek üretim veya hizmet işletmesine ait aktif ve pasif kıymetlerin tutarları, vergi ve muhasebe uygulamaları açısından önemlidir…

Şöyle ki:

Devredilen,

• Aktif tutarlar, Pasif tutarlardan fazla olabilir
• Aktif tutarlar, Pasif tutarlarla aynı olabilir  
• Pasif tutarlar, Aktif tutarlardan fazla olabilir

DEVREDEN ŞİRKETTE:

a. AKTİF TUTARLARIN, PASİF TUTARLARDAN FAZLA OLMASI DURUMUNDA:

Devre konu net değer tutarı, devreden şirkette İŞTİRAKLER hesabında izlenir…

--------------------------------------/-------------------------------------

Devredilen Pasif Tutarlar                xxx

İştirakler  Hs.                                   xxx

                        Devredilen Aktif Tutarlar                  xxx

--------------------------------------/-------------------------------------                                                                            

b. AKTİF TUTARLARIN, PASİF TUTARLARLA AYNI OLMASI DURUMUNDA:

Devre konu net değer tutarı SIFIR olacaktır. Bu durumda, devredilen iktisadi kıymetler karşılığında alınan iştirak hisselerinin, bilançoda iştirakler hesabında               İZ BEDELİ ile takip edilmesi gerekecektir …

--------------------------------------/-------------------------------------

 Devredilen Pasif Tutarlar             xxx

  İştirakler  Hs.                              0,01

                        Devredilen Aktif Tutarlar                xxx

--------------------------------------/-------------------------------------

c. PASİF TUTARLARIN, AKTİF TUTARLARDAN FAZLA OLMASI DURUMUNDA:                                                               

Bu durumda, devre konu net değer negatif olacaktır! Bu negatif farkın özkaynaklarda geçici bir hesapta izlenmesi gerekmektedir. Ayrıca, devredilen iktisadi kıymetler karşılığında alınan iştirak hisselerinin, bilançoda iştirakler hesabında İZ BEDELİ ile takip edilmesi gerekir.

Örneğin, devreden şirkette:

Devredilecek Aktif Kıymetler                 8.000.000 TL

Devredilecek Pasif (Borçlar)                 10.000.000 TL  dır

--------------------------------------/-------------------------------------

 Devredilen Pasif (Borçlar)       10.000.000,00                           

 İştirakler  Hs.                                           0,01

                        Devredilen Aktif Tutarlar      8.000.000,00

                        GEÇİCİ HESAP                   2.000.000,01

--------------------------------------/-------------------------------------

ÖNEMLİ NOT:

Devredilen pasif tutarların, devredilen aktif tutarlardan fazla olması durumunda, yasal mevzuat gereği,devre konu net negatif tutar bilançoda GEÇİCİ HESAP ta izlenecektir…

Devreden şirket söz konusu iştirak hisselerini elden çıkardığında/sattığında, kayıtlarındaki GEÇİCİ HESABI kapatacak ve VERGİLENDİRİLECEK KÂRLAR hesabına aktaracaktır.

Buna göre devreden şirket söz konusu iştirak hisselerini sattığında, örneğimizde GEÇİCİ HESAPTA yer alan 2.000.000,01 TL tutarı KÂR hesabına aktaracak ve bu tutarın Kurumlar Vergisi ödenecektir!

14.10.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.