8 daireli bir binada kat malikleri/bağımsız bölüm sahipleri (vergi mükellefi olmayan yedi gerçek kişi ile bir şirket) kentsel dönüşüm kapsamında binanın yıkılarak yeniden yapılmasına karar vermişler ve ‘’ Bina Ortak Karar Protokolü’’ nü imzalamışlardır. Yeni bina inşaatının kat karşılığı inşaat sözleşmesi üzerinden bir inşaat firmasına yaptırılmasına karar verilmiştir.
Bu doğrultuda, 25/07/2018 tarihinde inşaat firması (yüklenici) (A) Ltd.Şti. ile kat karşılığı inşaat sözleşmesi düzenlenmiştir. Sözleşmeye göre, yüklenici (A) Ltd.Şti. kentsel dönüşüm projesi kapsamında sözkonusu binayı yıkacak ve her biri 110 m2 alana sahip toplam 12 dairelik yeni bina inşa edecektir. Yeni binadaki dairelerden 8 daireyi arsa sahiplerine (kat maliklerine) teslim edecek, 4 daire yüklenicinin olacaktır.
Ayrıca, kat karşılığı inşaat sözleşmesine göre Yüklenici (A) Ltd.Şti. arsa sahiplerine (kat maliklerine) sözleşme tarihinde daire başına 90.000 TL nakit ödeme yapacak ve yine daire başına sözleşme süresince 24.000 TL kira bedeli (arsa sahiplerinin inşaat süresince kaldıkları/kullandıkları gayrimenkullerin kiraları karşılığı olarak) ödeyecektir.
Büyükşehirde birinci sınıf olarak yapılacak inşaatın yapı ruhsatı 01/08/2018 de alınmıştır. İnşaat yapımına tahsis edilen arsanın inşaat yapı ruhsatının alındığı tarihte Emlak Vergisine esas vergi değeri 920 TL dır.
Kentsel dönüşüm kapsamında kat karşılığı inşaat yapımına tahsis edilen mevcut binada 7 daire vergi mükellefi olmayan gerçek kişilerin kendi şahsi mülkleri olup, 1 daire ise (D) A.Ş.ne aittir. (D) A.Ş. aktifinde duran varlıklar arasında 130.000 TL bedelle kayıtlı olan bu daireyi şirket yönetim merkezi olarak kullanmaktadır, yeni daireyi de bu şekilde kullanacaktır.
Yüklenici (A) Ltd.Şti. kendisine ait 4 daireden birini 15/01/2020 de 1.500.000 TL +KDV karşılığında satmıştır.
İnşaat 10/09/2018 de başlamış ve 30/11/2019 da tamamlanmıştır.
İnşaat ruhsatına göre bina inşaat alanı / paylaşımı:
7 daire x 110 m2 ……. 770 m2 ( arsa sahibi 7 gerçek kişiye ait)
1 daire x 110 m2 …… 110 m2 ( arsa sahibi (D) A.Ş.ne ait)
4 daire x 110 m2…… 440 m2 (yüklenicinin)
olup, toplam inşaat alanı: 1.320 m2 dir.
Yüklenici (A) Ltd.Şti.nin bu inşaatla ilgili faaliyetinde: (Alışlardaki KDV ihmal edildi)
2018 dönemi (10/09/2018 - 31/12/2018)
Madde/malzeme alımları 1.200.000
Madde/malzeme kullanımı 1.180.000
Direkt işçilik giderleri 260.000
Genel üretim giderleri 240.000
Genel yönetim giderleri 115.000
Ödenen Kiralar 32.000
2019 dönemi(01/01/2019 - 30/11/2019)
Madde/malzeme alımları 2.035.000
Madde/malzeme kullanımı 2.040.000
Direkt işçilik giderleri 380.000
Genel üretim giderleri 310.000
Pazarlama/satış giderleri 95.000
Genel yönetim giderleri 85.000
Ödenen Kiralar 160.000
Açıklama
Yüklenici (A) Ltd.Şti. kat karşılığı şeklinde özel inşaat yapmaktadır, mamul üretim işletmesidir.
--------------------------------------25/07/2018---------------------------------------
730-Genel üretim giderleri 720.000
(8 daire x 90.000 TL)
xxx 720.000
Arsa sahiplerine ödenen …
--------------------------------------------/------------------------------------------------
------------------------------------------2018--------------------------------------------
150-İlk madde/malzeme 1.200.000
xxx 1.200.000
Madde/malzeme alımları…
-------------------------------------------2018-------------------------------------------
710-Direkt ilk madde/malzeme gid. 1.180.000
150-İlk madde/malzeme 1.180.000
Üretime verilen ilk madde/malzeme…
--------------------------------------------2018------------------------------------------
720-Direkt işçilik giderleri 260.000
xxx 260.000
--------------------------------------------2018------------------------------------------
730-Genel üretim giderleri 240.000
xxx 240.000
-------------------------------------------2018-------------------------------------------
730-Genel üretim giderleri 32.000
xxx 32.000
Arsa sahiplerine ödenen kira bedelleri…
---------------------------------------------2018-----------------------------------------
770-Genel yönetim giderleri 115.000
xxx 155.000
----------------------------------------31/12/2018-------------------------------------
151-Yarı mamuller/üretim 2.432.000
711-Dimm gid.yansıtma hs. 1.180.000
721-Dig.yansıtma hs. 260.000
731-Güg yansıtma hs. 992.000
2018 yılı üretim maliyetleri…
--------------------------------------------/----------------------------------------------
----------------------------------------31/12/2018-------------------------------------
711-Dimm gid.yansıtma hs. 1.180.000
721-Dig.yansıtma hs. 260.000
731-Güg yansıtma hs. 992.000
710-Direkt ilk madde/malzeme gid. 1.180.000
720-Direkt işçilik giderleri 260.000
730-Genel üretim giderleri 992.000
----------------------------------------31/12/2018-------------------------------------
632-Genel Yönetim giderleri 115.000
771-Genel yön.gid.yansıtma hs. 115.000
----------------------------------------31/12/2018-------------------------------------
771-Gen.yön.gid.yansıtma hs. 115.000
770-Gen.yönetim giderleri 115.000
----------------------------------------31/12/2018-------------------------------------
690-Dönem kârı/zararı 115.000
632-Genel yönetimgiderleri 115.000
----------------------------------------31/12/2018-------------------------------------
692-Dönem net kârı/zararı 115.000
690-Dönem kârı/zararı 115.000
----------------------------------------31/12/2018-------------------------------------
591-Dönem net zararı(-) 115.000
692-Dönem net kârı/zararı 115.000
---------------------------------------02/01/2019--------------------------------------
580-Geçmiş yıllar zararları (-) 115.000
(2018 yılı zararı)
591-Dönem net zararı(-) 115.000
---------------------------------------------/---------------------------------------------
-------------------------------------------2019-------------------------------------------
150-İlk madde/malzeme 2.035.000
xxx 2.035.000
Madde/malzeme alımları…
-------------------------------------------2019-------------------------------------------
710-Direkt ilk madde/malzeme gid. 2.040.000
150-İlk madde/malzeme 2.040.000
-------------------------------------------2019-------------------------------------------
720-Direkt işçilik giderleri 380.000
xxx 380.000
-------------------------------------------2019-------------------------------------------
730-Genel üretim giderleri 310.000
xxx 310.000
-------------------------------------------2019-------------------------------------------
730-Genel üretim giderleri 160.000
xxx 160.000
Arsa sahiplerine ödenen kira bedelleri…
-------------------------------------------2019-------------------------------------------
760-Pazarlama/satış giderleri 95.000
xxx 95.000
-------------------------------------------2019-------------------------------------------
770-Genel yönetim giderleri 85.000
xxx 85.000
----------------------------------------------/----------------------------------------------
--------------------------------------30/11/2019---------------------------------------
151-Yarı mamuller/üretim 2.890.000
711-Dimm gid.yansıtma hs. 2.040.000
721-Dig.yansıtma hs. 380.000
731-Güg yansıtma hs. 470.000
2019 yılı üretim maliyetleri…
---------------------------------------30/11/2019--------------------------------------
711-Dimm gid.yansıtma hs. 2.040.000
721-Dig.yansıtma hs. 380.000
731-Güg yansıtma hs. 470.000
710-Direkt ilk madde/malzeme gid. 2.040.000
720-Direkt işçilik giderleri 380.000
730-Genel üretim giderleri 470.000
--------------------------------------30/11/2019---------------------------------------
152-Mamuller 5.322.000
151-Yarı mamuller/üretim 5.322.000
İnşaatın tamamlanması…
----------------------------------------------/----------------------------------------------
Arsa sahiplerine (kat maliklerine) teslim edilecek dairelerin KDV açısından emsal bedelinin hesaplanması / arsa sahiplerine faturaların düzenlenmesi:
213 sayılı VUK/Md-267/2.sıra (maliyet bedeli esası):
‘’ Emsal bedeli belli edilecek malın, maliyet bedeli bilinir veya çıkarılması mümkün olursa, bu takdirde mükellef bu maliyet bedeline, toptan satışlar için % 5, perakende satışlar için % 10 ilave etmek suretiyle emsal bedelini bizzat belli eder.’’
Not: Genel uygulamada, vergi mükellefi olanlara yapılan satışlar toptan satış, vergi mükellefi olmayanlara yapılan satışlar ise perakende satış olarak kabul görmektedir.
Katma Değer Vergisi uygulaması bakımından emsal bedelin tayininde genel idare giderleri ve genel giderlerden mamule düşen hissenin bedele katılması mecburidir. (KDVK/Md-27/4)
(abc) Ltd.Şti, arsa sahiplerine teslim edeceği daireler için, arsa maliyeti üzerine VUK/267 Md-2.sıra hükmü tatbikiyle vergi mükellefi olmayan gerçek kişiler için %10, (D) A.Ş. için %5 ilave ederek fatura düzenler. Bu fatura sadece KDV hesaplanması için düzenlenecek olup, KDV dışında kalan fatura tutarının arsa sahiplerinden tahsili söz konusu olmayacaktır.
KDV uygulamasında, inşaat ruhsatının 01/01/2013 sonrasına ait olması durumunda , net alanı 150 m2 ye kadar (150 m2 dahil) olan konutların tesliminde 24/12/2012 tarih 2012/4116 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile getirilen yeni düzenlemeler geçerlidir. İlgili hükümlere göre yeni düzenlemede net alanı 150 m2 ye kadar olan (150 m2 dahil) konutların tesliminde, yapı ruhsatının alındığı tarihte, üzerine inşaat yapılan arsanın 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 29. Maddesine istinaden tespit edilen arsa birim m2 vergi değerine göre işlem yapılacaktır.
Ancak, söz konusu Bakanlar Kurulu Kararında, ‘’16/5/2012 tarihli ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında rezerv yapı alanı ve riskli alan olarak belirlenen yerler ile riskli yapıların bulunduğu yerler hariç ‘’ hükmü yer almaktadır.
Buna göre,6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca ‘’Kentsel Dönüşüm’’ kapsamında yapılan konut inşaatlarında, inşaat ruhsatı 01/01/2013 sonrasında alınmış olsa dahi eski uygulamaya devam edilmektedir.
Kentsel Dönüşüm kapsamında yürütülen inşaat projelerinde, inşaat ruhsatı 01/01/2013 öncesinde veya sonrasında alınmış olsa da, net alanı 150 m2 ye kadar (150 m2 dahil) olan konutların tesliminde, önceki uygulamalarda olduğu gibi KDV oranı % 1, net alanı 150 m2 nin üstündeki konutların tesliminde ise KDV oranı % 18 olarak uygulanmaya devam edilmektedir.
Bu örnek uygulamada inşaat, Büyükşehirde ve 1.sınıf olarak yapılmaktadır. İnşaat ruhsatı 01/08/2018 de alınmıştır.
İnşaat ruhsatı 01/01/2013 den sonra alınmış olmasına ve inşaat Büyükşehirde 1.sınıf olarak yapılmasına rağmen , inşaat yapımına tahsis edilen arsanın inşaat yapı ruhsatının alındığı tarihte Emlak Vergisine esas vergi değerinin bu uygulamada önemi yoktur.
Arsa sahibinin konut kirasının karşılanması veya ilave nakdi ödeme yapılması şeklinde, yüklenicinin katlandığı ilave maliyetler, yüklenici açısından inşaatın toplam maliyetinin parçasıdır.
T.C. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı 06/06/2007 tarih B.07.1.GİB.0.40/4006-51523 sayılı özelgesinde:
‘’… Toplam inşaat maliyeti, inşaatı yapanlar tarafından arsa sahibine verilen dairelerin inşası için yapılan harcamalar ile kendilerine ait daireler için yapılan harcamalardan oluşmakta, inşaatın toplam maliyetinin arsa sahibine verilen dairelere isabet eden kısmı ile arsa sahibine yapılan nakit ödemelerin toplamı ise toplam arsa maliyetini (müteahhidin kendisine ait dairelerin arsa maliyeti) vermektedir….
Kat karşılığı başkalarının arsasına yapılan inşaatlarda, arsa sahibine daire dışında nakit ve kira ödemesinde bulunulması durumunda söz konusu ödemelerin, müteahhidin kendisine ait dairelerin arsa maliyetinin (toplam arsa maliyeti) bir unsuru olarak dikkate alınması gerekmektedir.’’
görüşü yer almaktadır.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, yüklenici tarafından arsa sahiplerine arsa paylarının karşılığı olarak yapılan kira + nakit şeklindeki ödemelerin (ilave maliyetler) % 18 oranında Katma Değer Vergisine tabi olduğudur…
7 daire ( arsa sahibi 7 gerçek kişiye ait)
1 daire ( arsa sahibi (D)A.Ş.ne ait)
4 daire (yüklenicinin)
Yüklenici için toplam inşaat maliyeti (152-Mamuller) 5.322.000
Yüklenici için toplam arsa maliyeti 3.852.000
Arsa sahiplerine ait dairelerin inşaat yapımı harcamaları
(4.410.000/12 x 8 daire) 2.940.000
Arsa sahiplerine yapılan nakit ödemeler 720.000
Arsa sahiplerine yapılan kira ödemeleri 192.000
Yüklenici için kendisine ait bir dairenin maliyeti 1.330.500
(5.322.000/4 daire)
KDV uygulaması açısından:
Toplam arsa maliyeti 3.852.000
Genel Yönetim Giderleri (2018+2019) 200.000
Pazarlama Satış ve Dağ.Gid (2019) 95.000
Toplam 4.147.000
Arsa sahiplerine ait bir dairenin payı 518.375
(4.147.000/8 daire)
1 Daire için Arsa sahibi gerçek kişiye düzenlenecek 30/11/2019 tarihli fatura:
(bu fatura 7 gerçek kişiye aynı şekilde / ayrı ayrı düzenlenecek)
1 adet konut teslimi 518.375
VUK/Md-267 /2.sıra (+) % 10 51.838
Toplam 570.213
% 1 KDV Matrahı 444.813
(367.500 + 25.000 + 11.875) x + % 10
Hesaplanan % 1 KDV (444.813 x % 1) 4.448
% 18 KDV Matrahı 125.400
(90.000 + 24.000) x + % 10
Hesaplanan % 18 KDV (125.400,00 x % 18) 22.572
Toplam Hesaplanan KDV 27.020
---------------------------------------30/11/2019--------------------------------------
120-Alıcılar 189.140
(arsa sahipleri 7 gerçek kişi x 27.020 )
391-Hesaplanan KDV 189.140
Arsa sahibi gerçek kişilere KDV için düzenlenen faturaların kaydı…
----------------------------------------30/11/2019-------------------------------------
102-Bankalar 189.140
120-Alıcılar 189.140
Tahsilatlar…
----------------------------------------------/----------------------------------------------
Not: Arsa sahibi geçek kişilerin sözleşme hükümlerini öne sürerek söz konusu KDV’yi ödemeyeceği/ödememesi durumunda, bu tutar yüklenici şirket tarafından sözleşmeye dayanılarak maliyet yazılabilir görüşündeyiz…
08/08/2011 tarih KDVK-60/2011-1 sayılı KDV sirküleri’nde:
‘’…Arsa karşılığı inşaat işlerinde vergiyi doğuran olay, müteahhidin arsa karşılığı konut, işyeri gibi bağımsız birimleri arsa sahibine teslimiyle gerçekleşmektedir. Bu tarih itibariyle arsa açısından da vergiyi doğuran olay vuku bulmaktadır. Taşınmazda teslim kural olarak tapuya tescil ile gerçekleşmekle birlikte, tapuya tescilden önce bağımsız birimlerin alıcının tasarrufuna terk edilmesi durumunda da vergiyi doğuran olay gerçekleşmektedir.
Dolayısıyla, arsa sahibinin arsa tesliminin ticari nitelikli olması durumunda arsa için, müteahhidin ise arsa sahibine teslim ettiği bağımsız birimler için, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarih itibariyle eş zamanlı olarak fatura düzenlemesi gerekmektedir. Buna göre; - Arsanın bir iktisadi işletmeye dahil olması veya arsa sahibinin arsa alım satımını mutad ve sürekli bir faaliyet olarak sürdürmesi halinde, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihte, müteahhide yapılan bu arsa teslimi nedeniyle düzenlenecek faturada arsa karşılığı alınan bağımsız birimlerin emsal bedeli (arsa payı dahil) üzerinden genel oranda KDV hesaplanması gerekmektedir.’’
açıklamaları yer almaktadır.
(D) A.Ş.nin şirket yönetim merkezi olarak kullandığı ve kentsel dönüşüm kapsamında kat karşılığı inşaat yapımına tahsis ettiği dairesi, kendi kayıtlarında aktifinde duran varlıklar arasında kayıtlıdır. Bu dairenin bulunduğu binanın yeni inşaat yapımına tahsis edilmesi ve yıkılmasıyla birlikte (D) A.Ş. kayıtlarında 252-Binalar hesabında izlenen sözkonusu daire, arsa biçimine dönüşecektir…Dolayısıyla yüklenici, yeni daireyi (D) A.Ş.ne teslim ettiğinde, karşılığında bu arsadan pay alacaktır.
(D) A.Ş. yüklenicinin kendisine teslim ettiği yeni daireyle ilgili düzenlediği fatura tarihi itibariyle, eş zamanlı olarak aynı tarihte yükleniciye arsa payı faturası düzenlemelidir. Düzenleyeceği faturada teslime konu olan arsa payıdır, dolayısıyla KDV oranı % 18 olarak uygulanacaktır. Buna göre:
Arsa sahibi (D) A.Ş.ne düzenlenecek 30/11/2019 tarihli fatura:
1 adet konut teslimi 518.375
VUK/Md-267 /2.sıra (+) % 5 25.919
Toplam 544.294
% 1 KDV Matrahı 424.594
(367.500 + 25.000 + 11.875) x + % 5
Hesaplanan % 1 KDV (424.594 x % 1) 4.246
% 18 KDV Matrahı 119.700
(90.000 + 24.000) x + % 5
Hesaplanan % 18 KDV (119.700 x % 18) 21.546
Toplam Hesaplanan KDV 25.792
(D) A.Ş. Muhasebe Kayıtları:
(D) A.Ş. de eski dairenin (binanın yıkılmasıyla birlikte dolayısıyla arsa payının) aktifte kayıtlı değeri 130.000 TL dır. Yükleniciye devredilen arsa paylarının (D) A.Ş.de aktifte kayıtlı değeri ise (130.000 TL x % 4,16) 5.408 TL dır.
Sonucu itibariyle arsa sahibi (D) A.Ş., aktifinde kayıtlı arsa payının 5.408 TL kısmını yükleniciye devretmiş ve karşılığında 544.294 TL emsal değere sahip yeni daire almıştır. Bu arsa payının devrinden ortaya çıkan ( 544.294 – 5.408) 538.886 TL, gayrimenkul satış kazancı olarak arsa sahibi (D) A.Ş.nin dönem kazancına dahil edilmeli/Kurumlar Vergisine konu olmalıdır.
(D) A.Ş.nin teslim aldığı yeni daireye ait arsa payı, yükleniciye devrettiği arsa payı sonrası kendi kayıtlarında yer alan ( 130.000 – 5.408 ) 124.592 TL dır.
-------------------------------------10/09/2018------------------------------------
250-Arazi ve arsalar 130.000
252-Binalar 130.000
Dairenin(binanın) yeni inşaata tahsis edilmesi…
------------------------------------------/--------------------------------------------
D) A.Ş.nin yükleniciye düzenleyeceği 30/11/2019 tarihli fatura
Arsa payı bedeli 544.294
% 18 KDV (+) 97.973
Fatura toplamı 642.267
---------------------------------30/11/2019-----------------------------------------
120-Alıcılar (Yüklenici) 97.973
252-Binalar 544.294
250-Arazi ve Arsalar 5.408
391-Hesaplanan KDV 97.973
679-Diğ.Ol.dışı Gelir ve Kârlar 538.886
Yeni dairenin yükleniciden alınması,
yükleniciye düzenlenen arsa payı devir faturası kaydı…
----------------------------------------/-----------------------------------------------
------------------------------------30/11/2019--------------------------------------
252-Binalar 124.592
250-Arazi ve Arsalar 124.592
Yeni dairenin arsa payının binalar hesabına alınması…
------------------------------------------/---------------------------------------------
Yüklenici (A) Ltd.Şti.nin (D) A.Ş. ile ilgili kayıtları:
---------------------------------------30/11/2019--------------------------------------
191-İndirilecek KDV 97.973
320-Satıcılar (D) A.Ş. 97.973
(D) A.Ş. faturası…
---------------------------------------30/11/2019--------------------------------------
320-Satıcılar (D) A.Ş. 25.792
391-Hesaplanan KDV 25.792
Arsa sahibi (D) A.Ş.ne düzenlenen faturanın kaydı…
---------------------------------------30/11/2019--------------------------------------
320-Satıcılar (D) A.Ş. 72.181
102-Bankalar 72.181
(D) A.Ş. ne ödenen…
----------------------------------------------/----------------------------------------------
Yüklenici (A) Ltd.Şti.de:
152-Mamuller 5.322.000
1 dairenin maliyeti (5.322.000 / 4 daire) 1.330.500
Yüklenici (A) Ltd.Şti. kendisine ait 4 daireden birini
15/01/2020 de 1.500.000 TL + % 1 KDV karşılığında satmıştır.
------------------------------------------15/01/2020-----------------------------------
120-Alıcılar 1.515.000
600-Yurt içi satışlar 1.500.000
391-Hesaplanan KDV(% 1) 15.000
1 adet daire satışı…
------------------------------------------15/01/2020-----------------------------------
620-Satılan mamuller maliyeti(-) 1.330.500
152-Mamuller 1.330.500
Satılan dairenin maliyeti…
----------------------------------------------/----------------------------------------------
11.01.2021
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.