Recep Selimoğlu
Yeminli Mali Müşavir
Öğretim Görevlisi

TTK Md/376’ya Göre Şirket Bilançolarındaki Sermayenin Kaybı Konusunda VUK / THP / TMS Uygulama Farkları - Özel Maliyetler Uygulamasının Bilançoya Etkileri

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Md/376’da: 

‘’ Sermayenin Kaybı, Borca Batık Olma Durumu:

a) Çağrı ve bildirim yükümü

(1) Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşılırsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve bu genel kurula uygun gördüğü iyileştirici önlemleri sunar.

(2) Son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığı takdirde, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermediği takdirde şirket kendiliğinden sona erer. ‘’

 

hükümleri yer almaktadır.

 

213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) Md/272 ‘de:

‘’ Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında, gayrimenkulü veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkulün … maliyet bedeline eklenir. … Gayrimenkuller kira ile tutulmuş ise, kiracı …tarafından yapılan … giderler bunların özel maliyet bedeli olarak ayrıca değerlenir. ‘’

Md/327 ‘de:

‘’ Gayrimenkullerin, … iktisadî kıymetlerini artıran ve 272 nci maddede yazılı özel maliyet bedelleri, kira … süresine göre eşit yüzdelerle itfa edilir. ‘’

hükümleri yer almaktadır.

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Sıra No:1 Tek Düzen Hesap Planı (THP) açıklamalarında:

‘’ İşletmeler, muhasebe sistemlerini tek düzen hesap çerçevesi ve hesap planı doğrultusunda kurmak zorundadır.  Hesapların çalışması hesap planı açıklamalarında belirtildiği gibi gerçekleşir.’’ hükmü yer almakta ve hesap planı açıklamalarında:

‘’264. ÖZEL MALİYETLER

Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla yapılan giderler ile (normal bakım, onarım ve temizleme giderleri hariç) bu gayrimenkulün kullanılması için yapılıp kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak olan, varlıkların bedellerini kapsar.

İşleyişi :

Yapılan harcamalar hesaba borç kaydedilir. Bu harcamalar kira süresi içerisinde, kira süresinin beş yıldan fazla olması durumunda da beş yılda eşit tutarlarla, amorti edilir. ’’

şeklinde açıklanmıştır.

Türkiye Muhasebe Standartları (TMS),

Maddi Duran Varlıklar Standardı (TMS/16)

Maddi Olmayan Duran Varlıklar Standardı (TMS/38)

faaliyet Kiralaması hükümlerince, özetle:

Bir varlığın amortismana tabi tutarı yararlı ömrü boyunca sistematik olarak dağıtılır. Bir varlığın amortismana tabi tutulması, varlık kullanılabilir olduğunda,…başlar.  Amortisman, varlığın aktifleştirildiği dönemde, aktifleştirildiği tarihten dönem sonuna kadar olan süre için ayrılır.                          (Kıst Amortisman…)

Türk Ticaret Kanununda Md/376 da yer alan, şirket bilançolarında sermayenin kaybı konusuyla ilgili olarak, Vergi Usul Kanunu(VUK), Tek Düzen Hesap Planı (THP) ve Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) mevzuatında,  amortisman uygulamasına yönelik yukarıda yer alan hükümler de dikkate alındığında, özel maliyetler konusunun bilançoya etkilerini basit bir örnek uygulama üzerinde aşağıdaki şekilde görebiliriz:

 

Uygulama:

 

(ABC) Ltd.Şti. 01/09/2016 tarihinde  10.000 TL sermaye ile kurulmuş ve sermayenin tamamı ödenmiştir. Şirket, aynı tarihte, faaliyetinde kullanmak üzere bir gayrimenkul kiralamış ve bu gayrimenkul için gayrimenkulün iktisadi değerini arttırıcı mahiyette ve kira süresinin sonunda mal sahibine bedelsiz olarak bırakılacak türden Eylül/2016 döneminde 32.000 TL harcama yapmıştır.(Özel Maliyet)

Harcama tutarının 5.000 TL kısmı nakit olarak ödenmiş, kalan tutar için satıcı firmaya borçlanılmıştır. Kira süresi 8 (sekiz) yıldır. Şirketin 2016 döneminde geliri/hasılatı yoktur. Dönemin genel yönetim giderleri tamamı nakden ödenmiş 2.000 TL dır.

 

Buna göre, amortisman öncesi 31/12/2016 tarihli Bilançoda:

 

Bankalar                   3.000                   Satıcılar                         27.000  

Özel Maliyetler      32.000                   Ödenmiş Sermaye         10.000

                                                              Dönem Net Zararı(-)       2.000

 

Aktif Toplam         35.000                   Pasif Toplam                 35.000 

 

 

Vergi Usul Kanununa göre (VUK)  Özel Maliyetlerde Amortisman hesaplaması                                     ve Bilançoya etkisi :

2016 yılı Amortismanı          32.000 TL / 8 yıl :   4.000 TL

Buna göre, 31/12/2016 tarihli Bilançoda:

 

Bankalar                       3.000                   Satıcılar                         27.000  

Özel Maliyetler          32.000                   Ödenmiş Sermaye         10.000

B.Amortismanlar(-)     4.000                   Dönem Net Zararı(-)       6.000

 

Aktif Toplam             31.000                   Pasif Toplam                 31.000 

 

 

 

 

Tek Düzen Hesap Planına  göre (THP)  Özel Maliyetlerde Amortisman hesaplaması  ve Bilançoya etkisi :

2016 yılı Amortismanı          32.000 TL / 5 yıl :   6.400 TL

Buna göre, 31/12/2016 tarihli Bilançoda:

 

Bankalar                       3.000                   Satıcılar                         27.000  

Özel Maliyetler          32.000                   Ödenmiş Sermaye         10.000

B.Amortismanlar(-)     6.400                   Dönem Net Zararı(-)       8.400

 

Aktif Toplam             28.600                   Pasif Toplam                 28.600 

 

 

Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) Özel Maliyetlerde Amortisman hesaplaması  ve Bilançoya etkisi :

 

32.000 TL / 8 yıl     4.000 TL

2016 yılı Amortismanı     4.000 TL / 12 ay x 4 ay          1.333 TL

 

Buna göre, 31/12/2016 tarihli Bilançoda:

 

Bankalar                       3.000                   Satıcılar                         27.000  

Özel Maliyetler          32.000                   Ödenmiş Sermaye         10.000

B.Amortismanlar(-)     1.333                   Dönem Net Zararı(-)       3.333

 

Aktif Toplam             33.667                   Pasif Toplam                 33.667

 

 

 

·        Aynı konuda 3 farklı Bilanço karşımızda!!!

31/12/2016  tarihli Bilançoların Türk Ticaret Kanunu Md/376 hükümlerine göre değerlendirilmesi sonucunda:

 

·        Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümlerine göre düzenlenen Bilançoya göre,

Sermayenin yarısı karşılıksız kalmıştır.

           TTK Md/376-1  hükmüne göre, Yönetim kurulu, genel kurulu hemen

           toplantıya çağırır ve bu genel kurula uygun gördüğü iyileştirici önlemleri

           sunar.

 

 

·        Tek Düzen Hesap Planı (THP) hükümlerine göre düzenlenen Bilançoya göre, Sermayenin üçte ikisi karşılıksız kalmıştır.

           TTK Md/376-2  hükmüne göre, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul,

           sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar

           vermelidir, aksi takdirde şirket kendiliğinden sona erer.

 

 

·        Türkiye Muhasebe Standartları (TMS)  hükümlerine göre düzenlenen Bilançoya göre, Sermayenin  karşılıksız kalma durumu sözkonusudur ancak, bu durum mevzuatta yer alan oranların altında kaldığından 

TTK Md/376 hükümleri uygulanmayacaktır.

 

      

Sonuç olarak,

Mevcut yasal mevzuatlarımız çerçevesinde Bilançoların, Vergi Usul Kanunu(VUK), Tek Düzen Hesap Planı (THP) ve Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) hükümlerine göre düzenlenebildiği günümüzde, Türk Ticaret Kanunu Md/376 hükümlerinin hangi Bilançoya göre dikkate alınması gerektiği  hususunda bir uygulama genel tebliğine ihtiyaç olduğu son derece açık ve önemlidir.

 

 

25.05.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.