Rahmi Çelik
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
rahmi_celik58@hotmail.com

Birden Fazla Araç Alım Satımı ve Takdir Kararları

Değerli okurlarım bu yazımda aynı kişinin birden fazla tekerrür eden araç alım satımı ve vergi dairesince yapılan tarhiyatı izah etmeye çalışacağım. Noter kanalıyla yapılan araç alım satımları V.U.K.nu gereği noterlerce Gelir İdaresi  Başkanlığına sürekli bildirilmektedir.Ancak ardan 3-4 yıl geçtikten sonra  bazen de zamanaşımının son yılı  içinde bir bakmışsınız ki  elinize yüklü bir miktar içeren vergi ve ceza ihbarnamesi gelmiştir.Vergi dairesine gittiğinizde  ayrıca elinizdeki kağıtta yazan rakamdan daha fazla bir meblağ olduğunu öğreniyorsunuz..Bu kısmı da tahakkuk tarihine göre hesaplanacak gecikme faizidir.Sonuçta vergi dairesi sizin araç alım satımından dolayı vergi kaydınızı resen yapmıştır.Matrah takdiri için takdir komisyonuna gitmiş ve  komisyona E-VDO programından yani bilgisayarlarından noterlerin sisteme girdiği araç alım satımlarının çıktılarını alarak göndermiş,komisyonda bu miktarları dikkate alarak ve genellikle de Kasko değerinden % 20  aşağısında bir değeri matrah takdiri yaparak vergi dairesine göndermiştir.Neticede size bu kadar kazanç elde etiniz,buyurun vergisini verin,ama cezası ve faizi ile birlikte ödemeniz gerekmektedir.Denilmektedir.Tabi ki vergi dairesi resen mükellefiyet kaydı yapmadan sizi aramıştır. Nezninizde yoklama yapmıştır. Hatta bazı vergi daireleri araçları alanlarla da irtibat kurmuş olabilir.

Vergi Dairesi Başkanlıklarının  ise  farklı farklı uygulamalarına tanık olmaktayız.Bazı başkanlıklar 3.ten fazla bazı başkanlıklar ise 5 ten fazla araç alım satımını ticari faaliyet saymakta,bunların altındaki rakamları ise ihtiyaç olarak görmektedirler.

Tabi ki bu konu gelir vergisi kanunun 37.maddesi çerçevesinde yorumlanması gereken bir konudur. Bilindiği üzere Gelir Vergisi Kanunun 37.maddesinin 1.fıkrası

Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır.

Hükmüne yer vermiştir.

 

Ticari faaliyet emek-sermaye organizasyonuna dayanmakta olup,kazanç sağlama niyet ve kastının bulunup,bulunmaması,böyle bir organizasyon tarafından icra edilen faaliyetin ticari faaliyet olma niteliğine etki etmemektedir.Ancak bir faaliyetin ticari faaliyet sayılabilmesi için kazanç sağlama niyeti ve kastı gerekmekle birlikte faaliyeti icra eden organizasyonun bütün unsurlarıyla birlikte değerlendirildiğinde kazanç sağlama potansiyeline sahip olması,şahsi ihtiyaç kapsam ve sınırlarını aşması gerekmektedir.

  Araç alım satımı ticari bir organizasyon içinde yapıldığında, alım satımın ticari faaliyetin bir unsuru sayılması gerekmektedir.Ancak ticari organizasyonun şekli ve maddi unsurları ile açıkça belli olmadığı hallerde ise faaliyetin devamlılık kasıt ve niyeti ile yapıldığını belirleyen objektif ölçü olarak muamelede çokluk olup olmadığına bakılması gerekmektedir.

 

Ticari bir organizasyon çerçevesinde yapılan araç satışlarının tamamı GVK.nın 37.maddesinde yazılı ticari kazanca ilişkin hükümler çerçevesinde vergilendirilecektir.Ticari bir organizasyon olmaksızın yapılan satışların ise hangi amaçla  Yapıldığının vergi dairelerince araştırılarak vergilemeye gitmesi gerekmektedir.Çünkü bu tür konularda her olayın kendi özelliği içerisinde ayrıca değerlendirilmesi gerekmekte olup,şahsi ihtiyaç yada servetin korunması amacıyla yapılan araç alım satımı faaliyetinden elde edilen kazançlar ise  gelir vergisine tabi olmayacaktır.

Yukarıda anlatılan vergiye tabi olup olmama konusudur.

Birde Takdir komisyonlarından çıkan kararların ne kadar yasaya uygun olup olmadığına bakmak gerekir. Takdir komisyonu  E-VDO  çıktısında noterin gösterdiği listedeki satış miktarının tamamını matrah takdir eder ise hukuken yanlış karar verir.Çünkü bu satışın birde alış maliyeti vardır.

Ayrıca takdir komisyonun  karar vermeden evvel inceleme yetkisine dayanarak araç hakkında araştırma yaparak kırığı.çürüğü,vuruntusu ,boyası vb. gibi özelliklerini de dikkate alarak matrah takdiri yapmalıdır.  Danıştay”ın aşağıdaki kararları bu konuda bizlere ışık tutabilir.

Danıştay 4.Dairesinin Esas No:1996/330  Karar No: 1997/632 sayılı kararında

Belgesiz alış ve satışların sabit olması halinde re”sen takdir nedeninin mevcudiyeti kabul edilir. Ancak matrahın tespitin de  belgesiz satışların hasılat kabulünün yanı sıra belgesiz alışların da mal girişi olarak dikkate alınması gerekir.

 

Danıştay 4.Dairesinin Esas No:1996/330  Karar No: 1997/632 sayılı kararında

Belgesiz alış ve satışların sabit olması halinde re”sen takdir nedeninin mevcudiyeti kabul edilir. Ancak matrahın tespitin de  belgesiz satışların hasılat kabulünün yanı sıra belgesiz alışların da mal girişi olarak dikkate alınması gerekir. Şeklinde karar vermiştir.

Ayrıca Danıştay kasko değerini kanuni ölçü olarak da dikkate almamaktadır.

.

Danıştay 9.dairesinin Esas  No :1994/4304    Karar No :453 sayılı karar :

ÖZETİ   : Kasko sigorta bedeli 213 sayılı V.U.K.nun 29.maddesine göre kanuni ölçü kabul edilemeyeceğinden,nakil vasıtası satışından dolayı beyan edilen satış değerinin kasko sigorta bedeline göre düşük olduğu gerekçesiyle ikmalen KDV.tarhiyatı yapılamaz.

Vergi dava daireleri genel kurulunun da bu konudaki kararı aşağıya alınmıştır.

 

Danıştay VDDGK.nun Esas No: 1995/33 Karar No:1996/119 ve Esas No: 1996/90 Karar No: 1997/297 sayılı kararları :

“Satış bedeli uyuşmazlık doğuran  taşıtların emsal bedelinin takdir komisyonunca saptanması sırasında,araçların tüm özellikleri göz önüne alınarak matrah takdiri gerekirken,başka verilerden yararlanmaksızın salt kasko değerine göre yapılan takdirde ve bu takdir esas alınarak uygulanan tarhiyatın onanmasında hukuka uygunluk görülmemiştir.Emsal bedelin,ticaret odası,şoförler ve otomobilciler derneği ve ilgili merciler nezninde yapılacak araştırma ile tespit edilmesi gerekir.” 

16.05.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.