Özlem Pekduraner
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ozlempekduraner@windowslive.com

Dönem Sonu İşlemlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

        Dönem sonu işlemleri ile işletmeye kayıtlı mevcutlar, alacaklar, borçlar tespit edilir.   İşletmelerin bir yıllık faaliyeti sonucunda  ortaya çıkan durum, yapılan envanter ve değerleme işlemleri ile finansal tablolara yansır. Finansal tablolar,  finansal tablo kullanıcılarına işletmenin finansal durumu ve  faaliyet sonuçları hakkında bilgi verir. Finansal tabloda yer alan bilgilerin gerçeği yansıtması için dönem sonu işlemlerine gereken özen gösterilmelidir. İşletmenin kârlılık durumunun gerçeği yansıtması, envanter işlemlerinin doğru yapılması ile mümkündür. Envanter işlemlerinin doğru yapılmaması,  finansal tablo kullanıcıları olan ortakların, yöneticilerin ve  yatırımcıların yanlış kararlar almalarına neden olabilir.

        VUK’ un 186. maddesinde  “Envanter çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir.” şeklinde tanımlanmıştır. Muhasebe dışı ve muhasebe içi envanter işlemleri gereken özen gösterilerek ve doğru bir şekilde yapılmalıdır. Muhasebe dışı envanterden kasıt, sayım ve değerleme işlemleri, muhasebe içi envanterden kasıt kayıt işlemleridir. Muhasebe dışı envanter ile muhasebe içi envanter işlemleri arasında uyum olmalıdır. Yani kaydi değer ile fiili değer arasında fark olmamalıdır. Arada fark çıkması halinde fiili değerler dikkate alınarak gerekli düzeltme yapılmalıdır.

        Envanter işlemlerinden genelde sadece stok sayımı anlaşılır. Bu bizi, eksik ve hatalı sonuçlara götürür. İşletmede mevcut tüm varlıkların değerlemeye tabi tutularak, bilanço günündeki gerçek rakamları ile gösterilmesi esastır.

        Dönem sonu işlemlerinde aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:  

- Kasa sayımı yapılmalı, noksanlık veya fazlalığın olması halinde nedeni araştırılmalı ve kayıtlara alınmalıdır.

Kasada bulunan para miktarının işletmenin büyüklüğüne ve iş hacmine uygun miktarda bulunması makuldür.

- VUK’ a göre değerleme işlemleri yapılmalı

- Stok sayımında noksanlık veya fazlalığın olması halinde nedeni araştırılmalıdır

- Stok sayımı ve değerlemenin yapılmasından sonra satılan malın maliyeti tespit edilerek, kayıtlara alınmalı

STMM = Ticari Mallar Hesabının Borç Bakiyesi – Dönem Sonu Stok

- Banka işlemleri eksiksiz ve doğru olarak kayıt altına alınmalı, banka ekstreleri ile uyumlu olmalı

Bankada yabancı para mevcutsa değerleme işleminin yapılması ve ortaya çıkan kur farkları ilgili hesaplara aktarılmalı

- Alıcılar ve satıcılarla mutabakat sağlanmalı

- Alınan ve verilen avanslarla ilgili mutabakat sağlanmalı

- Alınan- verilen çekler, alınan- verilen senetlerin mutabakatı yapılmalı

- Şüpheli ve değersiz alacaklar belirlenmeli

- Alacak ve borçlarda reeskont işlemleri uygulanmalı                      

- Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin doğru hesaplanıp hesaplanmadığı kontrol edilmeli

- Yıl içinde alınan binek otomobilleri için kıst amortisman uygulanıp uygulanmadığına dikkat edilmeli

- Aralık ayında devreden KDV var ise, kayıtlardaki devreden KDV tutarı ile aralık ayı beyannamesindeki KDV tutarı aynı olmalı

- KDV tahakkuk kaydı yapılmalı

- Dönem içinde 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hesabının borcuna yazılan tutar 371 Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri hesabının borcuna aktarılır. Bu tutar, kurumlar vergisi tutarını aşamaz.

      - İşletmenin ödemekle yükümlü olduğu vergi ve fonların (360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı-361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri) vadesinin geçmiş olması ya da işletmenin vergilerini ödemekte güçlük çekmesi halinde vergi borçları 368 Vadesi Geçmiş Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler hesabına aktarılmalı

- Gelecek aylarda ödemesi yapılacak ve belgeye dayalı giderler 381 Gider Tahakkukları hesabı ile ilişkilendirilmeli

Aralık ayına ait olup da, ödemesi Ocak ayında olan bir elektrik ya da su faturasının Aralık ayında gelmesi halinde Aralık ayında ilgili gider hesabına yazılarak 381 hesap ile ilişkilendirilir.

- Maliyet hesapları gelir tablosu hesaplarına aktarılmalı

- Gelir tablosu hesaplarının kapatılması
 

        İşletmenin geleceği ile ilgili doğru kararlar alınabilmesi için güvenilir, anlaşılabilir, ihtiyaca uygun, tarafsız finansal tabloların hazırlanması gerekir. Bunun için temel adımlar olan belgelerin kayıtlara doğru bir şekilde aktarılmasının, envanter ve değerleme işlemlerinin doğru bir şekilde yapılması gerekir. Dönem içi işlemlerinin hatasız yapılması neticesinde doğru finansal tablolara ulaşılabilir.

06.01.2010

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.