Özgür Dinçtürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ozgur.dincturk@hotmail.com

Hastanelerde Maliyet Muhasebesi

Hastane maliyet muhasebesi; yöneticilerin etkin bir finansal performans sağlayabilmesi adına işletme kaynaklarını verimli bir şekilde kullanımını ölçümleyerek optimum karlılık hedefine ulaşmada ortaya koyacakları performans kriterlerinin belirlenmesi olarak tanımlanabilir. Maliyet muhasebesi muhasebenin ayrılmaz bir parçası olup ondan bağımsız değildir. Ancak muhasebe, işletmenin varlık ve kaynak yapısı hakkında işletme içi ve dışı gruplara bilgi veren ve hesap dönemi içindeki faaliyet sonuçlarını kaydedip, yorumlayan bir sistem olması sebebiyle maliyet muhasebesi işletme içine yani yöneticilere veriler sağlamakla bu noktada ayrışmaktadır.

Bu yazının konusu özel sektör tarafından verilen sağlık hizmetlerine ilişkin mevcut kaynakların etkin bir şekilde hizmete dönüştürülmesi aşamalarının belirlenerek performans bazlı maliyet/karlılık analizlerinin yapılması, bu analizlerin sonucu olarak hedef kar stratejilerine ulaşmada izlenecek yol haritasının çıkarılmasıdır.

Hastanelerde yapılan maliyet muhasebesi çalışmalarını incelediğimize genellikle dönem sonlarında durum tespitine yönelik çalışmalar olup hastanenin anlık işleyişine maliyet ve karlılığına müdahale olanağının sağlanamadığı görülmektedir. Burada yapılması gereken sadece tespit değil işletmenin bugünü ve geleceğine ait fiyat politikaları ve stratejileri belirlemede yegâne kaynak oluşturmasıdır. Yöneticilerin mali durumlardaki değişmelere hızlı tepki verebilmeleri için ihtiyaç duydukları finansal bilgilere maliyet muhasebesi aracılığı ile ulaşmak mümkün olmaktadır.

Hastanenin tıbbi yapısı, hasta portföyü, fiyat politikası vb birçok etmen göz önüne alındığında uygun bir maliyet muhasebesi sisteminin kurulması ve tam olarak uygulanmaya başlaması 6 ay ile bir 1 yıl arasında sürebilmektedir. Ulaşılacak olan maliyet verileri; satış ve maliyet bütçeleri, stratejik planlama ve kalite uygulamaları gibi bazı çok önemli işlemleri kolaylaştıracak veya mümkün hale getirecektir.

SGK’nın kilit sözleşmesi, sağlık bakanlığının uygulama esasları (SUT) gibi nedenlerden dolayı hastalardan alınacak fark ücretleri asgari tutarda belirlendiği için hastanelerde Maliyet Muhasebesine çok önem verilmemekteydi. Başka bir ifade ile SGK  Ancak son yıllarda döviz kurlarında ortaya çıkan yükseliş sebebiyle ilk madde ve malzeme giderleri ve özellikli sarf malzemelerle ilgili SGK’nın ödemeleri maliyetin altında kalması sebebiyle hastanelerde maliyet çalışmaları hız kazanmıştır. Maliyet muhasebesi geçmişi gösteren bir veri olmaktan çıkmıştır. Hastanelerin bölüm, doktor, ameliyat, yatış, yoğunbakım bazında (YH) hastanın tedavisi devam ederken maliyet ölçümü yapılabilmesi hem sürece müdahale imkanı sağlamakta hem de kaynakların etkin kullanımı sebebiyle kapasite kullanım oranını yükseltmektedir.

Maliyet Çalışmasında Hedefler Şu Şekilde Özetlenebilir

• Bölüm performansın ölçülmesi yoluyla parçanın bütüne katkısının ölçülebilmesi,
• Doktor bazında performans ölçülmesi yoluyla performans karşılaştırma yapılabilmesi,
• Bölüm ve Doktor bazında yatan ve ayaktan hasta karlılık analizi yapılabilmesi,
• Ameliyathane kullanım oranları , kapasite kapması, hedef sayının belirlenebilmesi,
• Yoğunbakım basamak ortalamaları ve ara günlerde kullanılıp fatura edilemeyen ilaç malzemenin tespit edilebilmesi,
• Acil tarafından bölümlere yapılan katkının hesaplanabilmesi,
• Servis doluluk oranları Medikal Tedavi (Yataklı) sayı ve süreleri ile bunların toplam tedaviye oranı hesaplanabilmesi,
• Görüntüleme (MR, BT, Doppler, US…) karlılık ve zaman etüdü, hedef sayı, hedef kar ve kullanılmayan kapasite tablosu hazırlanabilmesi,
• Laboratuvar Pakete dahil ve dahil olmayan analizi, aylık kar zarar analizi yapılabilmesi
• Hastane Kar / Maliyet analizi yapılabilmesine olanak sağlamaktadır.

Maliyet Muhasebesi Süreçleri

Sağlık kurumlarının birim maliyet ve Net Kar hesaplamalarına ulaşması hususunda izlenmesi gereken 9 adım;

1. Maliyeti hesaplanacak hizmetlerin tanımlanması ve gruplanması,

1. Esas Üretim Gider Yerlerinin Tespiti
2. Yardımcı Üretim Gider Yerlerinin Tespiti
3. Yardımcı Hizmet Gider Yerlerinin Tespiti
4. Genel Yönetim Gider Yerlerinin Tespiti

1. Direk ve endirek giderlerin tespiti ve gider dağılımı,
2. Genel yönetim gider yerlerinin ilgili gider yerlerine dağıtılması (1. dağıtım),
3. Yardımcı hizmet gider yerlerinin ilgili gider yerlerine dağıtılması (2. dağıtım),

5-    Yardımcı üretim gider yerlerinin esas hizmet gider yerlerine dağıtılması (3. Dağıtım),

6-    Yoğunbakım, ameliyathane, doğumhane, servis vb. birim maliyetlerin hesaplanması

7-    Bölüm ve doktor bazında cironu tespiti,

8-    Ebita, Net Kar/Zarar Hesaplanması,

9-    Sonuçların değerlendirilmesi ve raporlanması.

Yönetim Muhasebesi Hastanelere Göre Hazırlanmış Hesap Planı Örneği (740 nolu hesaplara Örnek)

Direk ve endirek giderlerin tespiti ve gider dağılımı aşamasında sağlık kurumuna ait tüm giderlerin hesaplamada dikkate alınması gerekmekte olup bu süreç doğru ve detaylı bir Yönetim Muhasebesi süreci gerektirmektedir. Örnek bir çalışmaya ait kısmi veriler aşağıdaki gibidir.

Çalışma Örneğidir.

Hesap Kodu	Maliyet Türü	Hesap Adı	Ocak	Şubat	Mart
740.10		İLK MADDE VE MALZEME HİZ.ÜRT.GİD.	2.540.282	1.695.570	2.069.742
740.10.001	Değişken Gider	Sarfl Malzeme Giderleri	1.524.057	981.293	1.289.724
740.10.002	Değişken Gider	İlaç Giderleri	426.147	380.783	408.803
740.10.003	Değişken Gider	Özellikli Malzeme Giderleri	305.804	232.858	294.968
740.10.004	Değişken Gider	Laboratuvar Sarf Giderleri	177.354	50.021	27.000
740.10.005	Değişken Gider	Radyoloji Sarf Giderleri	44.339	12.505	6.750
740.10.006	Değişken Gider	Patoloji-Sitoloji	62.582	38.111	42.497
740.10		DIŞARDAN SAĞLANAN TIBBİ HİZMETLER	217.383	205.599	204.666
740.10.007	Değişken Gider	Dışarıdan Sağ.Hiz. - Patoloji	21.992	22.494	31.907
740.10.008	Değişken Gider	Dışarıdan Sağ.Hiz. - Radyoloji	2.520	1.584	1.584
740.10.010	Değişken Gider	Dışarıdan Sağ.Hiz. - Laboratuvar	138.851	139.005	131.540
740.10.011	Değişken Gider	Dışarıdan Sağ.Hiz. - Kan	35.761	21.777	24.284
740.10.012	Değişken Gider	Dışarıdan Sağ.Hiz. - Tıbbi Gaz	18.259	20.738	15.351
740.20		DOKTOR ÜCRET GİDERLERİ	4.046.281	4.260.734	4.276.715
740.20.001	Sabit Gider	Ücret+SSK+Stopaj	1.625.598	1.705.387	1.787.188
740.20.002	Değişken Gider	Dr. Hakediş	2.401.341	2.549.191	2.473.465
740.20.003	Sabit Gider	Tazminatı Giderleri	12.345	-	7.182
740.20.004	Sabit Gider	Eğitim ve Kongre Giderleri	3.540	-	5.225
740.20.005	Sabit Gider	Zorunlu Hekim Sigortası	2.707	4.701	3.655
740.20.006	Sabit Gider	Personel Giyim Demirbaş	750	1.455	-
740.20		TIBBİ PERSONEL ÜCRET GİDERLERİ	1.361.581	1.298.261	1.304.618
740.20.006	Sabit Gider	Ücret+SSK+Stopaj	1.338.126	1.279.250	1.285.363
740.20.007	Sabit Gider	Tazminatı Giderleri	6.180	-	16.360
740.20.008	Sabit Gider	Eğitim ve Sertifika Giderleri	15.993	14.576	2.600
740.20.010	Sabit Gider	Personel Giyim Demirbaş	1.282	4.435	294
740.20		DİĞER PERSONEL GİDERLERİ	798.795	771.386	803.147
740.20.011	Sabit Gider	Ücret+SSK+Stopaj	796.071	763.428	801.992
740.20.012	Sabit Gider	Tazminatı Giderleri	-	4.575	-
740.20.013	Sabit Gider	Eğitim ve Kurs Giderleri	540	1.800	-
740.20.014	Sabit Gider	Personel Giyim Demirbaş	2.184	1.583	1.154
740.30		DIŞARIDAN SAĞLANAN DESTEK HİZMETLERİ	646.769	642.192	631.799
740.30.001	Sabit Gider	Temizlik Giderleri	212.067	211.365	204.228
740.30.002	Sabit Gider	Yemek Giderleri	210.953	198.272	215.215
740.30.003	Sabit Gider	Güvenlik Giderleri	98.899	96.736	96.736
740.30.004	Değişken Gider	Tıbbi Atık Alım	28.335	27.608	31.334
740.30.005	Değişken Gider	Tehlikeli Atık-KÖP Bedeli	6.305	-	-
740.30.006	Sabit Gider	Cihaz Kalibrasyon Giderleri	-	9.000	-
740.30.008	Değişken Gider	Ambulans Hizmet Giderleri	5.706	25.490	5.706
740.30.009	Değişken Gider	Anlaşmalı Kurum Teknoloji Destek	11.740	1.880	6.875
740.30.010	Sabit Gider	Bilgi İşlem Hizmet Bedeli	5.040	5.040	5.040
740.30.011	Değişken Gider	Dozimetri  Hizmet Bedeli	2.360	2.360	2.360
740.40		TESİS GİDERLERİ	395.071	348.060	358.373
740.40.001	Sabit Gider	Hastane Elektrik Giderleri	303.956	262.126	261.481
740.40.002	Sabit Gider	Hastane Su Giderleri	22.518	9.452	21.660
740.40.003	Sabit Gider	Hastane Doğalgaz Giderleri	15.213	14.016	12.421
740.40.004	Sabit Gider	Hastane Temizlik Ve Çamaşırhane Malzeme Giderleri	51.534	58.600	53.565
740.40.005	Sabit Gider	Hastane İlaçlama ve Pest Kontrol Giderleri	450	450	450
740.40.006	Sabit Gider	Hastane Su Arıtım-tuz Giderleri	1.400	3.416	8.796
740.40		KİRA GİDERLERİ	15.687	16.519	16.519
740.40.008	Sabit Gider	Tıbbi Cihaz ve Ekipman Kira Giderleri	7.200	8.032	8.032
740.40.009	Sabit Gider	Demirbaş ve Malzeme Kira Giderleri (Hizm. Ür. Kull)	8.487	8.487	8.487
740.50		BAKIM ONARIM GİDERLERİ	66.836	62.410	38.311
740.50.001	Sabit Gider	Asansör   Onarım Giderleri	12.469	14.078	-
740.50.002	Sabit Gider	Mekanik   Onarım Giderleri	2.507	-	9.000
740.50.003	Sabit Gider	Bilgi İşlem  Onarım Giderleri	233	-	-
740.50.004	Sabit Gider	Diğer Onarım Giderleri	445	1.658	1.392
740.50.005	Sabit Gider	Klibrasyon-Ölçüleme-Validasyon Gid.	6.180	900	-
740.50.006	Sabit Gider	Demirbaş Tamir Bakım Giderleri	797	450	27.919
740.50.007	Sabit Gider	Tıbbi Cihaz Tamir Bakım Giderleri	44.205	45.324	-
740.50		YEDEK PARÇALAR	7.476	21.157	25.998
740.50.008	Sabit Gider	Tıbbi cihazlar yedek parçaları	5.400	20.123	18.300
740.50.009	Sabit Gider	Demirbaş yedek parçaları	816	1.034	7.050
740.50.010	Sabit Gider	Makine ve tesisat yedek parçaları	1.260	-	648

Direk İlkmadde ve Malzeme Giderleri

Çalışma Örneğidir.

Bölüm	Doktor Adı	İlaç Giderleri	Sarf Mlz Gid.	Özellikli Sarf Gid.	Kan ve Kan Ürünleri
Acil	Hekim 1	8.152	3.673	-	-
Acil	Hekim 2	9.358	4.903	-	-
Acil	Hekim 3	11.103	6.149	-	-
Anestezi ve Reanimasyon	Hekim 4	360.153	241.701	-	13.897
Beyin Cerrahi	Hekim 5	5.890	7.428	18.626	-
Beyin Cerrahi	Hekim 6	4.782	6.696	17.248	957
Beyin Cerrahi	Hekim 6	5.643	7.901	20.352	1.129
Çocuk Cerrahisi	Hekim 7	6.007	10.773	-	1.030
Çocuk Kardiyoloji	Hekim 8	-	-	-	-
Çocuk Sağlığı ve Hast.	Hekim 9	9.048	528	-	-
Çocuk Sağlığı ve Hast.	Hekim 10	8.235	4.474	-	-
Çocuk Sağlığı ve Hast.	Hekim 12	32.200	5.694	-	-
Çocuk Sağlığı ve Hast.	Hekim 13	132.073	81.592	-	15.811
Dahiliye	Hekim 15	12.396	3.818	-	239
Dahiliye	Hekim 16	18.502	3.873	-	1.790
Diş	Hekim 18	1.687	34.531	-	-
Endokrinoloji  ve İç Hast.	Hekim 21	439	-	-	-
Enfeksiyon Hastalıkları	Hekim 22	2.401	911	-	-
Fizik Tedavi	Hekim 23	190	455	-	-
Gastroloji ve İç Hast.	Hekim 24	15.462	8.539	-	-
Genel Cerrahi	Hekim 25	3.820	21.243	-	-
Genel Cerrahi	Hekim 26	14.642	35.497	-	478
Genel Cerrahi	Hekim 27	31.231	42.181	-	-

Doğru Dağıtım Anahtarlarının Seçimi

Doğru ve tutarlı sonuçlara ulaşabilmek için doğru dağıtım anahtarı kullanılması gerekmektedir. Sağlık kurumlarında özellikle ameliyatlar, servis vb gider yerlerinde yanlış dağıtım anahtarı ve mükerrer sayı ve süre gibi hatalardan dolayı maliyetlerde ciddi değişimlere sebep olmakta, yanlış kararlara sebebiyet vermektedir.

Birkaç örnekle açıklamak gerekirse;

Aynı seansta birden fazla ameliyatın yapıldığı durumlarda her bir kesi için sürelerin hesaba dahil edilmesi hekim için ameliyathane kullanım süresini artıracağı için gereğinden fazla maliyet yüklenmesi sonucunu doğurur.

Yapılan hatalardan biri de MR ve BT’lerde çekim süresi maliyet hesaplamada anahtar olarak kullanılması eksik ve hatalıdır. Çünkü bu tür görüntülemelerde maliyeti asıl artıran cihazın amortisman ve sarf maliyeti ile teknisyenin ücreti değil Radyoloji hekiminin maliyetidir. Yani hekimin değerlendirme ve rapor yazma süreleri dikkate alınmadığı takdirde hesaplama hatalı olacaktır.

Sağlık sektöründe yapılacak Maliyet çalışması diğer sektörlere göre farklıdır. Sebebi ise tedavi biçiminin hastanın kurumuna, hastaneye geliş şekline, hastanın durumuna, verilen hizmetin saatine göre değişkenlik göstermesi sebebiyle bu konuda uzman kişiler tarafından analiz edilerek yapılması önem arzetmektedir.

Çalışma Örneğidir.

Örnek Dağıtım Anahtarları

Gider Yeri                                          Dağıtım Anahtarı

Hasta Kayıt                                          Ayaktan Hasta Sayısı

Hasta Yatış                                           Yatan Hasta Sayısı

Yemekhane                                          Personel+Yatanhasta+refakat

Çamaşırhane                                        Hasta yatış gün sayısı

Temizlik Genel                                      Hastane m2                                                                 Sterilizasyon                                         Ameliyat Sayısı

Bilgi İşlem                                            Bilgisayar+Yazıcı

Arşiv                                                    Yatan Hasta Sayısı

Depo ve Eczane                                    Kullanılan ilaç-sarf maliyeti

Ameliyathane                                       Ameliyathane Kullanım Süreleri

Yenidoğan yoğunbakım                         Yatış Saat/Gün

...............                                            ………………….

Direk Giderlerin Esas Üretim Gider Yerlerine Dağılımı

I. Dağıtım

Çalışma Örneğidir.

Bölüm / DR	Acil			Anes.ve Reanimasyon	Beyin Cerrahi		Çocuk Cerrahisi	Çocuk Kardiyoloji	…....
	Hekim 1	Hekim 2	Hekim 3	Hekim 4	Hekim 5	Hekim 6	Hekim 7	Hekim 8	…....
Direk Giderler	119.521	157.602	200.524	896.500	107.742	140.874	93.806	98.569	…....
İdari Hizmetler	14.429	19.027	24.209	108.231	13.007	17.007	11.325	11.900	…....
Hasta Kabul	1.045	1.316	1.301	1.238	1.190	881	1.095	5.499	…....
I. DAĞITIM TOPLAMI	134.995	13.449	61.430	8.464	10.639	7.172	7.706	26.292	…....

II. Dağıtım

Çalışma Örneğidir.

Bölüm / DR	Acil			Anestezi ve Reanimasyon	Beyin Cerrahi		Çocuk Kardiyoloji	-------
	Hekim 1	Hekim 2	Hekim 3	Hekim 4	Hekim 5	Hekim 6	Hekim 8	-------
I.DAĞITIM	134.995	13.449	61.430	8.464	10.639	7.172	26.292	…......
Teknik Servis	4.197	5.875	7.554	14.269	1.679	1.679	1.679	…......
Yemekhane	961	1.345	1.730	3.267	3.844	3.075	384	…......
Çamaşırhane	-	-	-	8.615	570	443	-	…......
Temizlik	1.577	2.219	2.935	2.524	505	505	505	…......
Sterilizasyon	-	-	-	-	955	743	-	…......
Güvenlik	458	645	854	324	308	296	272	…......
Arşiv	-	-	-	661	44	34	-	…......
Depo	183	236	298	7.962	259	232	-	…......
Eczane	516	593	703	22.813	373	303	-	…......
Bilgi İşlem	405	567	730	309	309	309	309	…......
Santral	310	2.164	2.866	1.086	1.033	993	913	…......
II. DAĞ. TOPLAMI	143.602	27.095	79.100	70.293	20.518	15.784	30.355	…......

III. Dağıtım

Çalışma Örneğidir.

Bölüm / DR	Acil			Anestezi ve Reanimasyon	Beyin Cerrahi		Çocuk Kardiyoloji	-------
	Hekim 1	Hekim 2	Hekim 3	Hekim 4	Hekim 5	Hekim 6	Hekim 8	-------
II.DAĞITIM	143.602	27.095	79.100	70.293	20.518	15.784	30.355	…......
Ameliyathane	-	-	-	-	53.533	31.052	-	…......
Laboratuvar	724	1.475	3.344	22.090	316	420	1.983	…......
Radyoloji	896	2.887	4.292	6.062	16.448	19.625	-	…......
Genel Servis	-	-	-	-	11.979	10.890	-	…......
Anjigo	-	-	-	-	-	-	-	…......
Kadındoğum Servisi	-	-	-	-	-	-	-	…......
Doğumhane	-	-	-	-	-	-	-	…......
Yenidoğan yoğunbakım	-	-	-	-	-	-	-	…......
Erişkin yoğunbakım	-	-	-	938.401	25.740	-	-	…......
III. DAĞITIM TOPLAMI	145.223	31.458	86.736	1.036.846	128.534	77.773	32.338	…......

Dağıtım Sonucu Birim Maliyet Hesaplama

Çalışma Örneğidir.

Aylık Dakika /Gün	7 Amel.Dakika Maliyeti	1 Amel.Dakika Maliyeti
14.400,00	94,12	13,45
Dış Doktor dahil		Dış Doktor dahil
Ameliyat Dakikası	71.066	Doğumhane Dakikası	25.901
Reel Dakika Ücreti	29,16	Reel Dakika Ücreti	19,05
Dış Doktor dahil		Dış Doktor Hariç
Ameliyat Dakikası	36.993	Doğumhane Dakikası	15.551
Reel Dakika Ücreti	32	Reel Dakika Ücreti	19,78
Kadındoğum Servis Yatak
Gün	Aylık	Günlük Maliyet	Reel Maliyet
22	660	588,14	790,61
Genel Servis Yatak
Gün	Aylık	Günlük Maliyet	Reel Maliyet
45	1350	547,32	705,01

 Ebita/Net Kar/Net Zarar

Çalışma Örneğidir.

BÖLÜM	DR	DİREK GİDERLER	III. DAĞITIM SONU	CİRO	KDV Hariç Ciro	VÖK	Kurumlar Vergisi	KAR	KAR ORANI
Acil	Hekim 1	119.521	149.916	164.835	152.625	2.709	677	2.032	1,2%
Acil	Hekim 2	157.602	203.736	224.573	207.938	4.202	1.051	3.152	1,4%
Acil	Hekim 3	200.524	261.819	297.605	275.560	13.742	3.435	10.306	3,5%
Anestezi ve Rea.	Hekim 4	896.500	2.076.674	2.461.237	2.278.923	202.249	50.562	151.687	6,2%
Beyin Cerrahi	Hekim 5	107.742	221.719	348.723	322.892	101.173	25.293	75.880	21,8%
Beyin Cerrahi	Hekim 6	140.874	236.365	391.821	362.797	126.432	31.608	94.824	24,2%
Çocuk Kardiyoloji	Hekim 8	98.569	121.195	160.714	148.809	27.614	6.904	20.711	12,9%
Çocuk Sağ. ve Hast.	Hekim 9	310.010	447.787	629.630	582.991	135.204	33.801	101.403	16,1%
Çocuk Sağ. ve Hast.	Hekim 10	164.209	245.661	355.382	329.057	83.396	20.849	62.547	17,6%
Çocuk Sağ. ve Hast.	Hekim 11	251.351	378.052	524.109	485.286	107.234	26.809	80.426	15,3%
Çocuk Sağ. ve Hast.	Hekim 12	66.421	85.273	91.779	84.980	292	-	292	-0,3%
Dahiliye	Hekim 13	267.450	485.134	826.343	765.132	279.999	70.000	209.999	25,4%
Dahiliye	Hekim 14	233.595	386.094	721.765	668.301	282.207	70.552	211.655	29,3%
Dermatoloji	Hekim 15	192.573	246.595	294.462	272.650	26.055	6.514	19.541	6,6%

Hasta Karlılık Modülü

Hastanelerde yapılan maliyet muhasebesi çalışmaları genellikle geçmişin analizi ile sınırlı kalmakla hastanenin günlük işleyişinde rolü bulunmamaktadır. Oysa ki hastanın tedavisi tamamlanmadan hastanenin maliyet/kar analizi yapılabilmesi mümkündür.

Yapılan bu maliyet çalışmasında;

Ameliyathanenin 1 dakikalık maliyeti hesaplanabilmekte ve dolayısıyla yapılan ameliyata tüm giderler yansıtılabilmektedir.

Yoğunbakımda yatan hastalar için mevcut yatağın işçilik ve genel giderler dahil olmak üzere 1 günlük maliyeti hesaplanabilmektedir.

Genel serviste medikal yatışı yapılan hastaların 1 günlük yatak maliyeti işçilik ve genel giderler dahil hesaplanabildiği için hasta taburcu esnasında maliyet/kar analizi yapılabilmektedir.

Doğumhanede yapılan bir doğumla ilgili doğumhanenin 1 günlük maliyetiişçilik ve genel gider dahil hesaplanabildiği için hasta taburcu esnasında maliyet/kar analizi yapılabilmektedir.

            Anjiyo işlemi için vaka başı maliyet hesabı yapılabilmektedir.

            Yapılan bir ameliyat sonrası Hasta Yatış/Taburcu birimi tarafından aşağıdaki modül kullanılarak hasta karlılığı hesaplanabilir.(Bu modül hastanenin otomasyon programına yazılımcı/bilgi işlem tarafından ek modül olarak oluşturulur.)

	İlk Madde  Malzeme Maliyet	İlaç		…....		Yardımcı Üretim Gider Yeri Maliyet	Ameliyathane		…....
		Sarf		…....			Doğumhane		…....
		Özel Sarf		…....			Servis		…....
		Laboratuvar		…....			Yoğunbakım		…....
		Radyoloji		…....			Dr Hakediş		…....
	Toplam Gelir	Kurum		…....		Kar/Zarar	Toplam Ciro		…....
		ÖSS		…....			KDV Hariç Ciro		…....
		TSS		…....			Toplam Maliyet		…....
		Fark Ücreti		…....			Kurumlar Vergisi		…....
		Ektra Fark		…....			Kar/Zarar		…....

Hasta Karlılık Modülü İşleyiş

Yapılan ameliyat, yatış vb işleme ait ilaç, sarf, özel sarf,laboratuvar,radyoloji maliyetleri otomasyon sisteminden protokol bazında modüle aktarılır. Burada önem arzeden konu stok maliyet sisteminde LİFO,FİFO, Ağırlıklı ortalama seçeneklerinden hangisinin kullanılacağıdır.

Enflasyonun olmadığı yada fiyat istikrarının olduğu dönemlerde  genellikle LİFO yöntemi kullanılmaktadır. Ancak ülkemizde özellikle ilaçlar üzerinde hem tedarik hemde kur hareketlerinden dolayı fiyat istikrarı maalesef bulunmamaktadır. Özellikle son yıllarda SUT tarafından bazı özellikli sarf, KVC sarf vb malzemeler maliyetin alıtında ödeme yapılmaktadır. Sonuç olarak fiyat istikrarının olmadığı döviz kurunun bu denli hareketli olduğu bir dönemde LİFO yada Ağırlıklı ortalama yöntemini kullanmak daha uygun olacaktır.

Dolayısıyla otomasyondan stok kalemi bazında fatura girişlerinden maliyetin hesaplanacağı ve her malzeme alımında bu fiyatın otomatik olarak güncelleneceği aşikardır. Mevcut otomasyon programlarının neredeyse tamamı bu işlevi yapabilmektedir.

Yardımcı Hizmet Gider Yerlerine ait maliyet hesaplaması ile ilgili 3. dağıtım sonucunda ortaya çıkan birim maliyetler ile ilgili olarak aşağıdaki işlemlerin hesaplanması gerekmektedir.

Ameliyathane                              1 dakikalık maliyet

Genel Servis                                Saat/Gün maliyet

Yenidoğan Yoğunbakım               Saat/Gün maliyet

Erişkin Yoğunbakım                      Saat/Gün maliyet

Doğumhane                                 1 dakikalık maliyet

Anjiyo                                           1 dakikalık maliyet

Ameliyathane Maliyetinin Hesaplanması;

• Ameliyathanede çalışan personel maliyeti
• Ameliyathanede kullanılan tıbbi cihazların amortismanı +binaya ait ameliyathaneye düşen amortisman +demirbaş amortismanı
• Eletrik,Su,Telefon vb giderler
• Hasta yatış, temizlik, güvenlik vb endirek giderler

Yukarıda bahsi geçen giderler 3. dağıtım itibariyle Ameliyathaneye yansıtılmış olmakla ameliyathane aktif kullanım saati üzerinden ameliyathane sayısı hesaplamaya katılarak 1 dakikalık maliyete ulaşılmaktadır.

Örnek bir vaka üzeriden açıklamak gerekirse 120 dakika süren bir artroskopi ameliyatının maliyeti;

Ameliyatta kullanılan ilaç,sarf,özellikli sarf ve Kan ürünlerine ait maliyet otomasyon programından gelecek olup 1 dakikalık ameliyat maliyeti bilindiği için 120 X Ameliyat dakika maliyeti, hastanın serviste 3 gün kaldığını varsayarsak ki 3. dağıtım sonunda 1 günlük yatak maliyetine ulaşabiliyoruz. Serviste kullanılan ilaç order ve sarf malzemelerin maliyeti yine hasta protokolü içerisine düşüldüğünden bu maliyetlerde toplma içerisinde yer alacaktır.

Hasta taburcu esnasında Hasta karlılık modülünden yapılan hesaplamada (hastanın protokol numarası yazılıp hesapla butonu tıklandığında tüm süreçler işleyecektir) hastane yönetiminin karlılık politikası baz alınarak ki sektörel bazda vergi ve hakkediş dahil tüm maliyetler düşüldükten sonra yüzde 25 ve üzerinde bir kalılık varsa taburcuya sistem onay verir.

Eğer herangi bir sebepten (ek kan ürünleri kullanımı, komplikasyon vb durumlar) yüzde 25 karlılığın altına düştüğü durumlarda yönetici onayı ile taburcu işlemi yapılabilir. Eğer protokol zarar eder duruma gelirse bu durumda yönetim onayı olsa dahi aradaki zararın bir hesaba atılarak mahsup edilmesi gerekmektedir.

Hastanelerde genelde maliyet çalışmaları ay sonunda durum tespiti için yapılır. Ancak Maliyet Muhasebesi aracılığı ile hesaplanan birim maliyetler ve otomasyona ek olarak yazılan Hasta Karlılık Modülü mevcut duruma anında müdahale olanağı sağlamaktadır.

Yoğunbakımda hastalar için ara günlerde kullanılan ilaç,sarf, lab.rad vb malzeme ve işlemler sebebiyle yoğunbakım hastalarının bir kısmı özellikle 1. ve 2. basamak yatan hastalarda zarar oluştuğu sıklıkla görülmektedir. Oysa ki Hasta Yatış birimi yada bölüm amiri tarafından tarafından yapılacak anlık sorgulamalarla hasta çıkışı yapılmadan karlılık durumu ölçülebilmektedir. Özellikle SGK nın kilit sözleşmesi sebebiyle medula gönderimi yapılamayan yada meduladan 0 olarak dönen işlemler önceden önlem alınarak tedbir alınabilir. Özellikle Yoğunbakım hastalarında dönem sonlandırma aylık yapıldığı için kümülatif kar zarar hasta taburculuğu gerçekleştikten sonra yapılabilmektedir.

Tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde hastanelerde yapılacak maliyet çalışması sadece geçmişe ışık tutmakla kalmayıp geleceği de dizayn etmemizi sağlayacak yegane olgudur. Bu sebeple yapılacak çalışmalardan doğru sonuçlara ulaşabilmek adına Yönetim muhasebesinden başlayarak Maliyet Muhasebesi sürecine uygun bir hesap planı oluşturulmalı, doğru dağıtım anahtarları tespiti yapılarak süreç yönetimini iyi bilen profesyonel bir ekiple bu süreç nihayete erdirilmelidir.

18.10.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.