Özgür Akkaya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Ottimo Yönetim Danışmanlığı ve Müşavirliği A.Ş.
ozgur_akkaya@ismmmo.org.tr

Denetim Sırasında Kesin Olarak Satıldığı Maddi Delillerle Tespit Edil(e)meyen Bir Malın Satılmış Olabileceği Düşüncesinden Hareketle Tarhiyat Yapılabilir Mi?

(TACİRLERE ENVANTER YAPARKEN ÖNERİLER)

GİRİŞ

Bilindiği gibi ödevliler Vergi Usul Kanunu’nun 185’inci maddesine göre işe başlama tarihinde ve her hesap döneminin sonunda envanter ve bilanço çıkararak envanter defterine kaydederler. Envanter çıkarmak,  bilânço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir.

Şu kadar ki; ticari teamüle göre tartılması, sayılması ve ölçülmesi mûtat olmıyan malların değerleri tahminen tesbit olunur.

Mevcutlar, alacaklar ve borçlar işletmeye dahil iktisadi kıymetleri ifade eder.

VERGİ İNCELEMESİ SIRASINDA ENVANTER İLE İLGİLİ MEYDANA GELEN OLASI  HADİSELER VE SENARYOLAR

İnceleme elemanları ödevlilerce usulüne uygun olarak yapılmış fiili envanterlere itibar etmek ve dönem içinde alınıp satılan mallara ait belgelerden yararlanmak suretiyle, beyanları sağlayabilmektedirler.

Dönem içinde bilançolarında yer almış aktif ve pasif kalemler kar ya da zarar doğuran bir denge formülü halinde, birbirine bağlı ve düzenli bulunmaktadır.

Formül bu şekilde olduğuna göre inceleme elemanları bu dengeyi bozan fazlalık ya da noksanlıkların mahiyet ve sebeplerini araştırarak bir sonuca varmak zorundadır.

Bu noksanlıklar;

-Vergi Usul Kanunu’nun 278’inci maddesinde yer alan yangın, değrem, su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulma çürüme kırılma gibi haller neticesinde meydana gelebilir

-Fire niteliğinde olabilir.

-Çalınmak ya da kaybolmak suretiyle fiili envanter dışında kalmış olabilir.

-Zati ihtiyaçlar için kullanılmış olabilir

-Kasten veya hataen kayıtlara alınmamış olabilirler

-Envanter hatalı yapılmış olabilir

İnceleme elemanınca, kaydi envanter sonucu ortaya çıkarılan noksanlıkların sebep ve mahiyetleri kesin olarak bilinir ve bunların yukarıdaki fıkralarda yer alan nedenlerle doğduğuna kanaat getirilirse Vergi Usul Kanunu’na göre işlem yapılacağı kesindir.

STOK NOKSANLIKLARIN SEBEBİ KESİN OLARAK BİLİNMEZ İSE NE OLACAKTIR?

İnceleme elemanınca yapılan kaydi envanter sonucunda tespit edilen mal noksanlıklarının  sebep ve mahiyetleri kesin olarak bilinemez, bulunamaz ya da ödevli tarafından kanaat verici şekilde açıklanamaz ise  bu hallerde bu noksanlıkların ödevli tarafından hatalı bir envanter yapıldığının kabulü gerekir.

Zira beyana dayalı vergileme sisteminde yapılan beyanların doğru olmadığını çıkarmak idareye düşer.

O halde fiili envanter sonucu ödevlice tespit edilmiş devre sonu envanterinin gerçeğe uygun olduğu asıldır.

Kaydi envanter sonucu noksanlığı tespit edilen bir malın stoklar arasında yer almayıp satıldığının iddia edilebilmesi için; satış fiil ve keyfiyetinin iddia sahibi inceleme elemanı tarafından ispat edilmesi şarttır.

SONUÇ

Kaydi envanter sonucu bulunan mal noksanlıklarının sebep ve mahiyetleri tespit edilemediği ve ödevli tarafından da kanaat verici bir şekilde ispatlanamadığı hallerde ;  bu malların yıl içinde satıldığı ve bedellerinin deftere geçirilmediğini kabul eden görüşler mevcuttur.

Ancak: kesin olarak satıldığı somut delillerle tespit edilemeyen bir malın satılmış olduğundan hareketle ödevlilere hileli vergi suçu isnadında bulunmak ise adli merciilerce nazara alınamayacağından görüşü ile açılan davalar beraat ile sonuçlanacak ve bu suretle satış iddiası yersiz ve temelsiz kalacaktır.

01.09.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.