Özgür Akkaya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Ottimo Yönetim Danışmanlığı ve Müşavirliği A.Ş.
ozgur_akkaya@ismmmo.org.tr

İthalat Sırasında Gerçek Bedel Üzerinden Değil De İdare Tarafından Belirlenen Bedel Üzerinden “Fazla” Tahsil Edilen Katma Değer Vergisinin İadesi Yapılabilir Mi?

1-GİRİŞ

Vergiye tabi bir işlem sözkonusu olmadığı veya katma değer vergisini fatura veya benzeri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde; düzenlediği bu tür vesikalarda katma değer vergisi gösterenler, bu vergiyi ödemekle mükelleftirler. Bu husus kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağı gösteren mükellefler için de geçerlidir. Bu gibi sebeplerle fazla veya yersiz hesaplanan ve Hazineye ödenen vergi, Hazine ve Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslara göre işlemi yapan mükellefe iade edilir. Şu kadar ki söz konusu iadenin yapılabilmesi için işlemle ilgili beyanların düzeltilmesi ve fazla veya yersiz hesaplanan verginin satıcı tarafından alıcıya geri verilmesi şarttır.

2-GENEL AÇIKLAMALAR

Katma Değer Vergisi sisteminin temel özelliklerinden olan indirim mekanizmasının sağlıklı olarak işleyebilmesi için, işlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin aksi belirtilmediği sürece düzenlenecek fatura ve benzeri vesikalarda ayrıca gösterilmesi gerekir. Satıcının işlem bedeli üzerinden hesapladığı vergi, aynı zamanda alıcının da kendi satışları üzerinden hesaplayacağı vergiden indireceği vergiyi oluşturmaktadır.

3-İTHALAT SIRASINDA FAZLA ÖDENEN KATMA DEĞER VERGISININ DURUMU

Ithalat sırasında fazla ve yersiz uygulanan vergiler 3065 sayılı kanunun 48’inci maddesi hükümlerine göre “Bu Kanuna göre vergisi ödenmeden veya eksik ödenerek yurda sokulan eşyaların hiç alınmamış veya eksik alınmış Katma Değer Vergileri hakkında Gümrük Kanunundaki esaslara göre işlem yapılır.(Ek cümle: 16/7/2004-5228/18 md.) Ancak, indirim hakkı tanınan işlemlere konu eşyanın serbest dolaşıma girdiği tarihin içinde bulunduğu veya sonraki vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak vergi dairesine verilen beyannamelere göre ödenen katma değer vergisi (sorumlu sıfatıyla ödenenler hariç), ithalde hiç ödenmemesi veya eksik ödenmesi nedeniyle tahsili gereken katma değer vergisinden düşülür. (Ek fıkra: 3/6/1986 - 3297/14 md.) İthal edilen eşya ile ilgili olarak; katma değer vergisinden müstesna olduğu halde yanlışlıkla alınan veya fazla alındığı anlaşılan katma değer vergisi, indirim hakkına sahip olmayan mükelleflere, Gümrük Kanununa göre iade olunur.”  Indirim hakkına sahip olmayanlara Gümrük Kanunu’na göre iade olacaktır.

Bakanlık 6 seri numaralı  Genel Tebliğde yapılan açıklamaları ile 3065/48’inci maddesine tam anlamıyla ters düşecek bir ayrım yapıştır.

Buna göre;

Indirim hakkına sahip mükelleflerin ithalat matrahında ithalat işleminden sonra meydana gelen azalmalar nedeniyle fazla ve yersiz ödenen vergiler, bu mükellefler tarafından indirim hesaplarına alındığından iade edilmez. Ithalat sırasından fazla ve yersiz olarak ödenen bu vergiler ile ilgili olarak indirim hesaplarında herhangi bir düzeltme yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Hangi nedenle kaynaklanırsa kaynaklansın ,  mal ve hizmet ithalatında, ithalat işleminin gerçekleşmesinden sonra ithalat matrahında meydana gelen azalmalar nedeniyle olması gerekenden daha fazla tutarda vergi ödenmesi durumunda, bu vergi mükellefler tarafından indirim konusu yapılmış olacağından, mükellefler tararından indirim konusu yapılan vergi tutarında herhangi bir değişiklik ve düzeltme söz konusu olmayacağı gibi ithalatçıya iade edilemez.

İdare tarafından belirlenen bedel üzerinden KDV alınması durumu

İthalatta gözetim uygulaması, ithal edilen bir malın gerçek bedeli üzerinden değil de idare tarafından belirlenen bedel üzerinden vergilendirme yapılması işlemidir. İthal edilecek eşyanın kıymet bedeli, İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğlerde belirtilen miktar ve tutarlarda ise ithalatçılar tarafından gözetim belgesi almak veya ilgili eşya için tespit edilen kıymet üzerinden vergi ödemek durumundadırlar. Gözetime tabi tutulan bir ürünün ithali, idare tarafından belirlenen tutar üzerinden vergi ödenmesi veya Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenecek gözetim belgesinin ve diğer evrakların gümrük idaresine ibraz edilmesi halinde gerçekleşecektir.

Konuya ilişkin özelge – 1

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının konuyla ilgili vermiş olduğu özelge[4];

“İlgi de kayıtlı özelge talep formunuzda, yurt dışından ithal edilen ve yurt içinde satışı yapılan elektrik malzemeleri için gözetim uygulaması nedeniyle ithalat sırasında gümrük idaresine ödenen KDV nin yüklenilen KDV olarak iadesini talep edip edemeyeceğiniz hususunda Başkanlığımız görüşü sorulmaktadır.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun;

1/2 maddesinde, her türlü mal ve hizmet ithalatının KDV ye tabi olduğu,

21/1. maddesinde, ithal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değeri, ithalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve payların ithalatta verginin matrahını oluşturan unsurlar olduğu,

29/2. maddesinde, mükelleflerin, yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV den, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV ile ithal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen KDV yi indirim konusu yapabilecekleri, bir vergilendirme döneminde indirilecek KDV toplamının, mükellefin vergiye tabi işlemleri dolayısıyla hesaplanan KDV toplamından fazla olduğu takdirde, aradaki farkın sonraki dönemlere devrolunacağı ve iade edilmeyeceği, ancak 28. madde uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından vergi nispeti indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup teslim ve hizmetin gerçekleştiği vergilendirme döneminde indirilemeyen ve tutarı Bakanlar Kurulunca tespit edilecek sınırı aşan verginin, bu mükelleflerin vergi ve sosyal sigorta prim borçları ile genel ve katma bütçeli idareler ile belediyelere olan borçlarına ya da döner sermayeli kuruluşlar ile sermayesinin % 51’i veya daha fazlası kamuya ait olan veya özelleştirme kapsamında bulunan işletmeler ile organize sanayi bölgelerinden temin ettikleri mal ve hizmet bedellerine ilişkin borçlarına mahsuben ödenebileceği ve yılı içinde mahsuben iade edilemeyen verginin izleyen yıl içinde talep edilmesi şartıyla nakden veya mükellefin yukarıda sayılan borçlarına mahsuben iade edileceği,

34/1. maddesinde, yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait KDV’nin alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebileceği,

58. maddesinde, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV ile mükellefçe indirilebilecek KDV nin, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmeyeceği,

hükme bağlanmıştır.

Buna göre, ithal ederek yurt içinde satışını yaptığınız mallar için gümrükte ödenen KDV nin indirim konusu yapılması, indirimle giderilemeyen KDV nin ise daha sonraki dönemlere devredilmesi gerekmekte olup, KDV Kanununun 29/2. maddesinde düzenlenen indirimli vergi oranına tabi teslim ve hizmetler ile 32. maddesinde sayılan istisnalar kapsamında bir tesliminizin bulunmaması halinde de iadesi mümkün bulunmamaktadır.

Ayrıca, indirimle giderilemeyen KDV sonraki döneme devredileceğinden gider veya maliyet olarak kabul edilmesi de mümkün bulunmamaktadır.

Bilgi edinilmesini rica ederim.”

şeklindedir.

Konuya ilişkin Özelge - 2

Çorum Defterdarlığının vermiş olduğu özelge ise,

“İlgide kayıtlı dilekçenizde, … Vergi Dairesinde … vergi kimlik numarasında kayıtlı bulunan şirketiniz tarafından ithal edilen kontrplakın birim fiyatı Mayıs/2010 ayına kadar 500 $ civarında iken Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yayınlanan 2010/3 No.lu İthalatta Gözetim Uygulamasına İlişkin Tebliği ile söz konusu ürünün birim fiyatı 1100 $ olarak kıymet tespiti yapıldığı ve ithalatında bu tutar üzerinden katma değer vergisi (KDV) alındığı, oysa şirketinize maliyeti 500 $ olan ürünü 600 $ civarında satıldığı, bu durumda Gümrükte 1100 $ üzerinden ödenen KDV nin indirim konusu yapıldığı, ancak müşterilerden tahsil edilen KDV düşük olduğundan devreden KDV nin sürekli yükseldiği, indirim konusu yapılamayan KDV farklarının müşterilerden mi, yoksa vergi dairesinden mi talep edileceği hususunda bilgi talep edilmektedir.

3065 sayılı KDV Kanununun, 1/1 inci maddesinde; ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV ye tabi olduğu,

1/2 nci maddesinde; her türlü mal ve hizmet ithalatının KDV ye tabi olduğu, 21 inci maddesinde, ithalatta verginin matrahının, ithal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde sigorta ve navlun bedeli dahil (CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değeri olduğu,

29/1 inci maddesinde; mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV den bu kanunda aksine hüküm olmadıkça faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV yi indirebilecekleri,

29/2 nci maddesinde; bir vergilendirme döneminde indirilecek KDV toplamının, mükellefin vergiye tabi işlemleri dolayısıyla hesaplanan KDV toplamından fazla olduğu takdirde, aradaki farkın sonraki dönemlere devrolunacağı ve iade edilmeyeceği ancak indirimli oranlara tabi işlemler nedeniyle yılı içinde indirilemeyen ve tutarı Bakanlar Kurulunca tespit edilecek sınırı aşan verginin mahsuben iade olunacağı, mahsuben iade edilemeyen verginin ise nakden iade edileceği, hükme bağlanmıştır.

Buna göre, şirketiniz tarafından ithal edilen kontrplak için Dış Ticaret Müsteşarlığınca belirlenen birim fiyatı üzerinden ödenen KDV nin, KDV Kanununun 29 uncu maddesine göre vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV den indirimi mümkün olup, indirim konusu yapılamayan KDV nin şirketinize iade edilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bilgilerinize rica ederim.”Şeklindedir.

SONUÇ

İthal edilen bir ürünün idari bir işlemle değerinin artırılmış gibi göstermek suretiyle çok fazla devir kdv kalacak şekilde mükelleften tahsil edilmesi katma değer vergisinin indirim mekanizmasıyla bana göre uyuşmamaktadır. Çünkü ithal edilen ürün satıldıktan sonra bile ürüne ait kdv bünyede kalmakta ve satış yok ise indirim mekanizmasının da işlerliğinin gerçekleşmesi Teknik olarak mümkün değildir. Bu sebeplerle bana göre sıfır stoğa indikten sonra sırf ithalat işlemleri için kdv iadesi yolu açılmalı ve daha toplu bir mevzuata bağlanmalıdır.

17.06.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.