Özgür Akkaya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Ottimo Yönetim Danışmanlığı ve Müşavirliği A.Ş.
ozgur_akkaya@ismmmo.org.tr

Türkiye Cumhurbaşkanlığı Yüce Katının Kararnameleri Işığında Risk Analiz Genel Müdürlüğü’nün Yapısı

Beyana dayalı vergileme sisteminde, vergi mükellefleri alanlarına göre vergi matrahlarını beyan ederek vergilerini öderler. Beyana dayalı sistemin doğal bir sonucu olarak, analize konu birçok mali veri beyanname(ler) ile beyan edilmek suretiyle Gelir İdaresi Başkanlığı’nda toplanır.

18 Nisan 2020 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile vergi kayıp ve kaçağı ile kayıt dışı ekonomik faaliyetleri tespit etmek ve bunları önlemek amacıyla risk analizi yapmak Hazine ve Maliye Bakanlığının görevleri arasına eklenmiştir.

BAZI ÖNEMLİ KAVRAMLAR

Bağlı Kuruluş:

Bağlı kuruluşlar bakanlığın hizmet ve görev alanına giren ana hizmetleri yürütmek üzere, bakanlığa bağlı olarak özel kanunla kurulan, genel bütçe içinde ayrı bütçeli veya katma bütçeli veya özel bütçeli kuruluşlardır. Bağlı kuruluşlar, merkez teşkilatı ile ihtiyaca göre kurulan taşra teşkilatından meydana gelecek şekilde düzenlenir. Bağlı kuruluşların taşra teşkilatı; bölge, il ve ilçe kuruluşları şeklinde veya doğrudan kendine bağlı olarak kurulabilir.

İlgili Kuruluş:

İlgili kuruluşlar; özel kanun veya statü ile kurulan, iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların müessese ortaklık ve iştirakleri veya özel hukuki, mali ve idari statüye tabi, hizmet bakımından yerinden yönetim kuruluşları şeklinde düzenlenir. Bu kuruluşların ilgili olduğu bakanlık bu Kanunun koyduğu usule göre belirlenir.

İlişkili kuruluş:

İlgili kuruluşlar, ayrı bir tüzel kişiliği olan ve bakanlıklarla ilgisi idari vesayet şeklinde kurulan hizmet yerinden yönetim kuruluşlarıdır. Örneğin KİT’ler…

RİSK ANALİZ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NÜN GÖREVLERİ

“1 No’lu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 222 inci maddesine göre Genel Müdürlüğümüzün görevleri;

1. Vergi kayıp ve kaçağı ile kayıt dışı ekonomik faaliyetleri araştırmak, bunların önlenmesine yönelik risk analiz ve değerlendirme çalışmalarını gerçekleştirmek,
2. Vergi kayıp ve kaçağı ile kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin önlenmesi amacıyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla koordinasyonu sağlamak,
3. Risk analizi ve değerlendirme çalışmalarını, belirlenen plan ve programlar dahilinde tanımlanan risk senaryoları, veri modellemeleri ve elektronik ortamdaki dahil olmak üzere ilgili mevzuatına göre temin edilen her türlü bilgi, belge ve bunlara ilişkin her türlü ortamdaki kayıtlar üzerinden çeşitli analiz araçlarını kullanmak suretiyle gerçekleştirmek,
4. Risk analizi ve değerlendirme çalışmalarına ait sonuçları raporlara bağlayarak gerekli önlemlerin alınmasını teminen bu raporları ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına iletmek ve bu kurumlarca alınan önlemlerin sonuçlarını takip etmek, analiz etmek ve gerek görüldüğünde ilgili kurumlar ile paylaşmak,
5. Risk analizi ve değerlendirme çalışmaları için kanunları veya faaliyet konuları gereğince ekonomik olaylara ilişkin kayıt tutan ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının bilgi işlem sistemlerine Bakanlık ve ilgili Bakanlığın veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının yetkili organlarının Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine uygun olarak birlikte belirleyeceği usul ve esaslar dahilinde erişim sistemi kurmak, bu kurumlarla birlikte gerekli çalışmaları yürütmek,
6. Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak.”

RİSK ANALİZ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NÜN YAPISI

• Risk Analiz Genel Müdürlüğü, Bakanlık merkez teşkilatında bakanlığa bağlı kuruluş konuşlanmıştır.
• Şu hususu dikkatle belirtmek gerekir ki Risk Analiz Genel Müdürlüğü Hazine ve Maliye Bakanlığı merkez teşkilatında Vergi Denetim Kurulu’ndan ve Maliye Teftiş Kurulu’ndan ayrıca bakanlığın bağlı kuruluşu olan Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan ayrıca bir Genel Müdürlük olarak kurulmuştur.
• Risk Analiz Genel Müdürlüğü, Veri yönetimi dairesi, Analiz ve Koordinasyon merkezi ve Yönetim hizmetleri ve strateji dairesi’nden teşekküldür. Bu açıklamadan anlaşılacağı  üzere Risk Analiz Genel Müdürlüğü;  verilerin toplandığı ve yönetildiği, toplanan verilerin belirli tekniklerle karşılaştırıldığı ve riskin tespit edildiği ve en nihayetinde dairelerin koordine edildiği bir yapıya sahiptir.
• Risk Analiz Genel Müdürlüğü’nde Maliye Uzmanları istihdam edilmektedir.

RİSK ANALİZİNE TABİ TUTULMA ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER

Esasında Risk analizi kapsamında vergi incelemeleri; Gelir İdaresi Başkanlığında toplanan mali verilerin, Risk Analiz Merkezince analize tabi tutulması ve gerekli süzgeçlerden sonra mükelleflerin risk analiz merkezi tarafından incelemeye sevk edilmesi ve nihayetinde Vergi Denetim Kurulu tarafından mükellefin defter,  belge ve bilgi istenmesiyle ve tam ya da sınırlı veyahut karşıt inceleme marifetiyle gerçekleştirilmektedir. Bakanlığın planlarına göre yıllık 25 bin mükellefin Risk analizi yoluyla incelemeye sevk edileceği planlanmaktadır. bu bağlamda, Gelir İdaresi Başkanlığına beyan edilen mali verilerin neler olduğu üzerinden risk analiz modelinin nasıl çalıştığı üzerine değerlendirmeler ve tespitler yapılabilir.

Bu değerlendirmeleri aşağıdaki başlıklar altında toplayabiliriz.

Ülkemizde vergi mükellefleri 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre yoklama, bilgi isteme ve vergi incelemesi yoluyla denetlenmektedir.

Mali verilere: Kdv Beyannamesi, BA BS formu, Muhtasar Beyanname, Geçici Beyanname ve Gelir Vergisi Beyannamesi ve Kurumlar Vergisi Beyannamesindeki bilgilerden ulaşılmaktadır.

Kısmi ve tam istisna olmayan bir Kdv Beyannamesinde, mükellefin cari dönem cirosu, kümülatif dönem cirosu, kredi kartlı satışlarının aylık toplamı, indirilecek kdv, indirilecek kdv matrahı yer almaktadır.

BA BS formunda ise 5 bin lira ve üzeri olan alım ve satımların kdv hariç tutarları yer almaktadır.

Muhtasar Beyannamesinde ise genel de kdv olmayan masrafların matrahları yer almaktadır.

Gelir ver Kurumlar vergisi beyannamelerinde ise mükellefin gelir tablosu ve bilançoları yer almaktadır.

Analiz 1: Mükellefin Kdv beyannamesindeki aylık matrah ile Bs formundaki matrah karşılaştırılır.

Analiz 2: Mükellefin Kdv beyannamesindeki indirilecek kdv matrahı ile Ba formundaki matrah karşılaştırılır. Lazım olursa Muhtasar beyannamedeki faturalı kdvye tabi olmayan Ba formuna konu edilmiş matrah da analizde toplama dahil edilir.

Analiz 3: Mükellefin Kdv beyannamesindeki ilgili çeyrek sonundaki ciro ile Geçici beyanname üzerindeki brüt satış hasılatı karşılaştırılır.

Analiz 4: Mükellefin Geçici vergi beyannamesindeki “Gider” tutarı ile Kdv beyannamesindeki indirilecek kdv matrahları ile muhtasar beyannamedeki kdv matrahı olmayan giderlerin toplam tutarı karşılaştırılır.

26.04.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.