Özgür Akkaya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Ottimo Yönetim Danışmanlığı ve Müşavirliği A.Ş.
ozgur_akkaya@ismmmo.org.tr

Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumuna Başvurulabilir Mi?

Başlarken: “Adaletin hâkim olduğu yerde silahın yeri yoktur” Jacques Amyot

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU İLE İLGİLİ BİLİNMESİ GEREKEN TANIMLAR

Başdenetçi: Kamu Başdenetçisini,

Başdenetçilik: Kamu Denetçiliği Kurumu Başdenetçiliğini,

Başkanlık: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığını,

Denetçi: Kamu denetçisini,

Komisyon: Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyonu,

Kurum: Kamu Denetçiliği Kurumunu ,

İfade eder.

Anayasamızda Kamu Denetçiliği Kurumu olarak adlandırılmış olan Ombudsman kurumunun yapısal olarak ortaya çıkışı Osmanlı ve İsveç tarihlerinin kesişme noktasına denk gelmektedir. Ombudsman, idarenin eylem, işlem ve davranışları üzerinde hukuka aykırılık ve yerindelik denetimi yapmaya yetkili, hukuka aykırı bulduğu ya da yerinde bulmadığı işlemlerin geri alınması/kaldırılması veya bu işlem ve eylemlerden dolayı ortaya çıkan zararların giderilmesi ve yurttaşlara yönelik uygunsuz davranışların düzeltilmesi için idare nezdinde girişimlerde bulunmaya ve bağlayıcı olmayan kararlar almaya yetkili olan bağımsız bir devlet organıdır.

YASAL DAYANAK

“VII. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı

 MADDE 74- (Değişik: 3/10/2001-4709/26 md.) Vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir. (Değişik: 3/10/2001-4709/26 md.) Kendileriyle ilgili başvurmaların sonucu, gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir. (Mülga: 12/9/2010-5982/8 md.) (Ek fıkra: 12/9/2010-5982/8 md.) Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. (Ek fıkra: 12/9/2010-5982/8 md.) Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler. (Ek fıkra: 12/9/2010-5982/8 md.) Kamu Başdenetçisi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından gizli oyla dört yıl için seçilir. İlk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu aranır. Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan aday seçilmiş olur. (Ek fıkra: 12/9/2010-5982/8 md.) Bu maddede sayılan hakların kullanılma biçimi, Kamu Denetçiliği Kurumunun kuruluşu, görevi, çalışması, inceleme sonucunda yapacağı işlemler ile Kamu Başdenetçisi ve kamu denetçilerinin nitelikleri, seçimi ve özlük haklarına ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.”

12 Eylül 2010 tarihinde yapılan referandumdan evet kararı çıkmasıyla birlikte 1982 Anayasasının Dilekçe Hakkı başlıklı 74’üncü maddesi Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı olarak değiştirilmiştir.

OMBUDSMAN KURUMUNUN DİĞER DENETİM SİSTEMLERİ İLE BENZER YÖNLERİ

-Geniş halk kitlesi tarafından basit yöntemlerle harekete geçirebildiği ya da re’sen harekete geçtiği için Kamuoyu Denetimine ,

-Parlamentonun desteği ile parlamento adına işlem yaptığı için Siyasal Denetime,

-Uyuşmazlıkları hukuksal açıdan çözüp, bu çözümlerin yönetimce yerine getirilmesi önerisinde bulunduğu için Yargısal Denetime,

-Her türlü bilgi ve belgeyi inceleyerek, personeli dinleyebilmesi ve yönetimce yapılan işlemi doğru bulduğunda yönetimi savunma durumuna geçebilmesi açısından Yönetsel Denetime ,

Benzerlikleri açısından baktığımızda karma bir denetim kuruluşu ya da formalitelerden bağımsız bir arabulucu şeklinde tanımlayabiliriz.

Kamu denetçiliği kurumuna yapılan başvuru dava açma süresini durdurur

Dava açma süresinin hak düşürücü nitelik arz ettiği için idari işlemlerde süre önem arz etmektedir. Çünkü sürenin geçmesi dava açma hakkını ortadan kaldırmaktadır. Bu durumu göz önüne alan kanun koyucu idari işlemlere karşı KDK’ya yapılan başvuru dava açma süresini durduracağını hükme bağlamıştır.

Dava açma süresi içinde yapılan başvuru, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur. (KDKK, mad. 17/8)

Şikayet başvurunun kurum tarafından reddedilmesi halinde, durmuş olan dava açma süresi gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder.

Başvurunun kurum tarafından yerinde görülerek kabul edilmesi durumunda ilgili merci, kurumun önerisi üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis etmez veya eylemde bulunmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlar.

Kurumun ,  inceleme ve araştırmasını, başvuru tarihinden itibaren altı ay içinde sonuçlandıramaması halinde de durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye devam eder. (KDKK. Mad,21)

VERGİ UYUŞMAZLIKLARI AÇISINDAN KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Kuruma başvuruda bulunulabilmesi için, 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda öngörülen idari başvuru yolları ile özel kanunlarda yer alan zorunlu idari başvuru yollarının tüketilmesi gereklidir. İdari başvuru yolları tüketilmeden yapılan başvurular ilgili kuruma gönderilir. Ancak Kurum, telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ihtimali bulunan hâllerde, idari başvuru yolları tüketilmese dahi başvuruları kabul edebilir.

Türkiye’de İngiltere’deki sistemde uygulandığı gibi Kamu Denetçiliği Kurumuna başvuru için öncelikle sorunun idarei aşamadaki çözüm yollarına başvurulup sonuç alınamaması şartı getirilmiştir.

Kuruma, illerde valilikler, ilçelerde kaymakamlıklar aracılığıyla da başvurulabilir.

Başvurulardan herhangi bir ücret alınmaz.

Kuruma, dördüncü fıkra uyarınca yapılacak başvuruya idare tarafından verilecek cevabın tebliği tarihinden, idare başvuruya altmış gün içinde cevap vermediği takdirde bu sürenin bitmesinden itibaren altı ay içinde başvurulabilir.

Başvuru tarihi, dilekçenin Kuruma, valilik veya kaymakamlıklara verildiği, diğer hâllerde başvurunun Kuruma ulaştığı tarihtir.

12.04.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.