Orhan Kotan
İş Başmüfettişi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
orhankotan@gmail.com

Özel İstihdam Bürolarının Faaliyetleri ve Denetimi

Giriş-Tanım

Özel İstihdam Büroları, özel hukukun koruması altında ve belirli bir sözleşme çerçevesinde işe yerleştirme faaliyeti karşılığı sadece işverenden ücret alarak, iş arayandan herhangi bir ücret ya da komisyon almaksızın, Türkiye İş Kurumundan yetki almak şartıyla,  işgücü piyasasında iş arayanlarla eleman arayanlar arasında, bir işyerinde veya 09.06.2004 tarihli ve 5187 sayılı Basın Kanununda yazılı araçlarla ya da radyo, televizyon, video, internet, kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ve benzer yayın araçlarından biri ile en etkin şekilde aracılık hizmeti sağlayan gerçek ya da tüzel kişilerdir.

Özel İstihdam Bürolarının Faaliyetleri Nelerdir?

İş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti gerçek ve tüzel kişiliklerce;
a) Doğrudan ya da dolaylı olarak,
b) Gelir amacı olsun, olmasın,
c) İşyerinde ve/veya internet üzerinden,
d) Bağımsız olarak ya da ek olarak sadece bu amaca yönelik olarak yayımlanan gazete, dergi, vb. yayınlar aracılığı ile,
e) Tam ya da kısmi zamanlı işlerde, yapılan iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetlerini kapsar.

Özel İstihdam Büroları İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Özel istihdam bürosu açmak için başvuru formu ile birlikte;

1) Yetkili kişilere ait T.C. kimlik numarası beyanı ve yabancı uyruklu kişiler için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından alınan çalışma izin belgesinin örneği,

2) Yetkili kişilere ait en az lisans düzeyinde öğrenim belgesinin onaylı örneği, yurtdışı okullardan mezun olanlar için yeminli mütercimlerce Türkçeye tercüme edilmiş diploma örneği,

3) Yetkili kişilerin adına müflis veya konkordato ilan etmemiş olduğuna ilişkin ticaret mahkemeleri ile icra, iflas dairesinden/müdürlüğünden alınmış belge,

4) Yetkili kişilerin; 26.09.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile Devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamaları ve buna dair yazılı adli sicil beyanı,

5) Çalıştırılacak nitelikli personelin bu yönetmeliğin 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde sayılan koşulları taşıdığını gösterir belge veya onaylı örneği,

6) Özel istihdam bürolarının, münhasıran iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinin yapılması için tahsis edilmiş, iş arayanla görüşme yapılabilecek şartlara uygun fiziki bir mekâna ve/veya internet sayfasına sahip olunduğuna ilişkin belge,

7) İş arayanlara, işe yerleştirmelere ve açık işlere ilişkin kayıtların ve istatistikî bilgilerin elektronik ortamda derlenmesine, kayıt ve muhafazasına ve elektronik iletişime uygun teknik donanıma sahip olunduğuna dair beyan,

8) Tacir sıfatı kazanmış olanlar için kuruluş ve değişikliklere ilişkin ticaret sicili gazeteleri ile kayıtlı oldukları ticaret veya sanayi odalarından alınmış faaliyet belgesi, tacir sıfatı taşımayan diğer tüzel kişiler için ise kurmuş oldukları iktisadi işletmenin iş ve işçi bulmaya aracılık yapacağını içerir hükmün yer aldığı ticaret sicil veya esnaf sicil kaydı ya da tüzük,

9) Vergi Levhası veya numarası,

İŞKUR il müdürlüğü veya İŞKUR hizmet merkezine ibraz edilmesi gerekir.

Ayrıca başvuruların İŞKUR tarafından kabul edilebilmesi için;

1- İŞKUR alacağının bulunmaması,

2- İŞKUR tarafından belirlenen masraf karşılığının ödenmiş olması,

3- Başvuru tarihinde brüt asgari ücret tutarının 20 (yirmi) katına denk gelen miktarda teminat verilmesi gerekir. 2025 yılı için 520.110,00 TL’dir.

İŞKUR tarafından yapılan değerlendirme sonucunda belgelerinde eksiklik bulunmayanlardan; kat’i ve süresiz banka teminat mektubu ya da nakit teminat ile masraf karşılığı alındıktan sonra izin verilme işlemi tamamlanır.

Özel İstihdam Bürolarını Açmak İçin Nereye Başvurulmalıdır?

Özel istihdam bürosu başvuruları Türkiye İş Kurumu il müdürlüklerine/hizmet merkezlerine yapılacaktır.

İŞKUR İl müdürlükleri ve İŞKUR hizmet merkezlerinin iletişim bilgilerine www.iskur.gov.tr adresinden ulaşılabilir.

Özel İstihdam Büroları İçin Teminat Miktarı Ne Kadardır?

Özel istihdam bürosu izni teminatı miktarı; 2025 yılı için 520.110,00 TL’dir. (26.005,50 TL x 20 Brüt Asgari Ücret)

Geçici iş ilişkisi yetkisi teminatı miktarı ise; 2025 yılı için 5.201.100,00 TL’dir. (26.005,50 TL x 200 Brüt Asgari Ücret)

Teminat mektubu/nakit teminat ve masraf karşılıkları İŞKUR il müdürlüklerince izin verilmesi için gerekli tüm şartların sağlandığı ve tüm belgelerin ibraz edildiği tespit edildikten sonra alınacaktır. Teminat mektubunun Özel İstihdam Büroları Genelgesi’nde yer alan teminat mektubu örneğine göre düzenlenmesi gerekmektedir.

Özel istihdam büroları, İŞKUR il müdürlüğünce faaliyette bulunmalarına izin verildikten sonra, izin dönemi başlangıç tarihinden itibaren iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetine başlayabilirler. Verilen izinler üç yıl geçerlidir.

İŞKUR tarafından, özel istihdam izin belgesi verilenler, İŞKUR İnternet sayfasında Özel İstihdam Büroları sekmesi altında duyurulmaktadır.

Özel İstihdam Bürolarının Yükümlülükleri Nelerdir?

1- Faaliyet süresi içinde unvan, faaliyet alanı, yetkili kişi, nitelikli personel, işyeri adresi, posta adresi, internet sayfası ve elektronik posta adresi değişikliklerini on gün içinde izin başvurusu yaptıkları il müdürlüğüne/hizmet merkezine bildirmek, uygulamanın takibi için gerekli olan diğer bilgi ve belgeleri de talep edilmesi halinde İŞKUR’a vermek zorundadır.

2- Özel İstihdam Büroları Genelgesinin 6.2 nci maddesi gereğince işgücü piyasasının izlenmesi için gerekli olan istatistiki bilgileri Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının 20’sine kadar üçer aylık dönemler itibarıyla göndermekle ve 5 (beş) yıl süreyle saklanması gereken belgeleri muhafaza etmekle yükümlüdür.

3- Büro çalışma izni bulunmayan yabancılara yönelik (geçici iş ilişkisi faaliyeti hariç) aracılık faaliyeti kapsamında danışmanlık hizmeti verebilir ve bu kişileri işe yönlendirebilir. Ancak yabancı işçinin iş başı yapabilmesi için çalışma iznini temin etmiş olması gerekmektedir.

3- İş arayanlardan ücret almamak, menfaat sağlamamak ve bu amaçlarla sözleşme yapmamak gerekmektedir.

4- İşgücünün sigortasız çalışması veya sendikaya üye olmaması ya da asgari ücretin altında ücret ödenmesi koşullarını taşıyan ve bu nedenle geçersiz sayılan anlaşmalar yapılmamalıdır.

5- Bir işverenin veya iş arayanın, işe yerleştirme faaliyeti için diğer özel istihdam bürolarından veya İŞKUR’dan hizmet almasını engelleyen ve bu nedenle geçersiz sayılan anlaşma yapılmamalıdır.

6- İŞKUR'dan alınan Özel İstihdam Bürosu İzin Belgesi işyerinde görülebilir şekilde asılmalıdır.

7- Başlıklı kağıt, tabela, afiş ve ilanlarda Yönetmelik ekinde yayımlanan logo kullanmalıdır.

8- Faaliyette bulunulan internet adresleri İŞKUR’a bildirilmeli ve internet sayfasında izin belgesi numarası ve tarihine yer verilmelidir.

9- İşletme ve iş arayanlara ilişkin sadece iş ve işçi bulma faaliyeti için gereken bilgiler toplanmalı ve bunlar amaç dışında kullanılmamalıdır.

10- İstendiğinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişlerine ve İŞKUR’a bilgi ve belge verilmelidir.

11- Yurtdışı iş sözleşmeleri İŞKUR'a onaylatılmalıdır.

12- Elektronik ortamda iş arayan ve işvereni eşleştiren büroların, yurtdışı işe yerleştirmede iş sözleşmesinin İŞKUR’a onaylatılması gerektiğinden, bu şekilde eşleşenlerin olması durumunda bunun merkez ve şubelerinin elektronik ortamında görülmesi sağlanmalıdır.

13- Elektronik ortamda çalışma yapan bürolara, elektronik ortamda yabancı uyruklu iş arayanlar da kayıt yaptırabileceklerinden, yabancı iş arayanların çalışma izinlerini müteakip kayıt ve/veya eşleştirme yaptırabilmeleri konusunda programlarında düzenleme yapmaları, bürolar tarafından işe yerleştirilen yabancı uyruklular olması halinde bu kişilerin bilgilerinin ilgili büro ve şubelerince elektronik ortamda görülebilmesine yönelik düzenleme yapmaları gerekmektedir.

14- Gazete, afiş vb. ilanlarında İŞKUR'dan izin belgesi alındığı ifadesi, izin tarihi ve belge numarası yer almalıdır.

15- Şube açılması halinde tescil edilmesi gerekmektedir.

16- Her yıl şubat ayı sonuna kadar İŞKUR’a verilen teminatın brüt asgari ücretin 20 katı tutarına denk gelecek şekilde güncellenmesi gerekmektedir.

Özel İstihdam Büroları Kimlerden Ücret Alırlar?

Özel istihdam büroları sadece işverenlerden ücret alabilirler. Yönetmelikte belirlenen meslekler ve üst düzey yöneticiler hariç, iş arayandan hiçbir ad altında ücret alınamaz, menfaat temin edilemez.

Özel İstihdam Bürolarının Fiziki Koşulu Şartı Var mıdır?

İşyerinin fiziksel büyüklüğü ile ilgili bir standart olmamakla birlikte, münhasıran ve iş arayanla görüşme yapılabilecek şartları haiz bir mekân ve/veya internet sayfasının bulunması gerekmektedir.

İşyerinin büroya ait olduğuna dair kira kontratı veya tapu belgesinin örneğinin İŞKUR’a ibraz edilmesi gerekmektedir.

İŞKUR tarafından, işyerine ziyaret düzenlenerek işyerinin bulunduğu il/ilçedeki semtin/mahallin durumu, binanın durumu, il/ilçe merkezine yaklaşık uzaklığı, metrekare büyüklüğü hakkında genel bir değerlendirme yapılmaktadır.

Özel İstihdam Bürosu Belgesi Hangi Durumlarda İptal Edilir?

İŞKUR tarafından verilen özel istihdam bürosu kurma izni;

1) İzin verilmesi için aranan şartların kaybedilmesi veya taşınmadığının sonradan anlaşılması,

2) 11.01.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 26. ve 27. madde hükümlerine

aykırı davranılması,

3) İŞKUR’dan izin almaksızın geçici iş ilişkisi faaliyeti yürütülmesi,

4) Bu Yönetmeliğin 22 nci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen meslek mensupları dışında iş arayanlardan doğrudan ya da dolaylı olarak ücret alınması veya menfaat sağlanması,

5) İş arayanlara veya açık işlere ilişkin bilgilerin iş ve işçi bulma faaliyetinden başka bir amaçla toplanması ve/veya kullanılması,

6) İstenen bilgi veya belgeler ile işgücü piyasasının izlenmesi için gerekli olan iş arayanlar, açık işler ve işe yerleştirmelerle ilgili istatistiklerin İŞKUR tarafından belirlenen süre içerisinde verilmemesi,

7) Çalışma izni bulunmayan yabancı işçi çalıştırıldığının tespit edilmesi,

8) Yurt dışı iş ve işçi bulma faaliyetlerine ilişkin hizmet akitlerinin İŞKUR’a onaylatılmaması,

9) Bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin altıncı fıkrasında sayılan geçersiz anlaşmalardan herhangi birinin yapılmış olması,

10) On iki (12) ay boyunca hiçbir işe yerleştirmeye aracılık gerçekleştirilmemiş olması
hallerinde iptal edilir.

İptal işlemi; Yukarıda açıklanan (1), (3) ve (10) bentlerinde belirtilen durumların tespiti hâlinde derhâl iptal edilir.

Diğer bentlerde sayılan durumlarda ise son fiilin tespit tarihinden geriye yönelik 2 (iki) yıllık süre içinde aynı bentlere 3 (üç) kez veya ayrı bentlere 6 (altı) kez aykırı davranıldığının tespit edilmesi hâlinde iptal işlemi gerçekleşir.

Ayrıca bu iptal işlem sonucunda özel istihdam bürosuna 3 (üç) yıl süre ile izin verilmez.

Şubeler için uygulanan yaptırımlar da, özel istihdam bürolarının izninin iptalinde dikkate alınır.

Özel İstihdam Bürolarının Denetimi Kim yapar?

Özel istihdam bürolarının faaliyetleri ile geçici iş ilişkisine yönelik inceleme, denetim ve teftiş 4857 sayılı Kanunda yer alan teftiş, denetim ve soruşturma hükümlerine göre Bakanlık iş müfettişlerince yapılmaktadır.

KAYNAKÇA:

- 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun.

- Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği.

- Özel İstihdam Büroları Genelgesi.

- www.mevzuat.gov.t

13.02.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.