Orhan Kotan
İş Başmüfettişi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
orhankotan@gmail.com

Şubat Ayında Ücret Tahakkukları ve SGK Gün Bildirimlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Giriş

Ülkemizin yaşadığı deprem felaketiyle girdiğimiz Şubat ayının sonuna yaklaşmaktayız. Şubat ayı sonu yaklaşırken ücret bordolarını hazırlayan mali müşavirler ve insan kaynakları profesyonelleri açısından dikkat edilmesi gereken hususlar söz konusudur. Şubat ayının gün sayısının az olması nedeniyle ücret tahakkuk ve ödemesi ile SGK gün sayıları konusundaki tereddütleri gidermek gerekmektedir. Yılın diğer ayları 30 ve 31 günden oluşurken, Şubat ayı 28 ve 29 günden oluşmaktadır. Şubat ayı dört yılda bir 29 gün, diğer yıllarda ise 28 gün olmaktadır. Peki ücret her ay aynı mı ödenmeli? Yoksa çalışanın devamsızlık yapması ya da raporlu olması halinde işveren çalışanın/işçinin ücretinden kesinti yapabilir mi? Bu sorulara sağlıklı cevap verebilmek için maktu ücret ve günlük ücretin farkını açıklamak gerekir. Maktu ücret ve günlük ücret uygulamaları ışığında Şubat ayı ücret tahakkukunu ve SGK gün sayılarını açıklamak gerekmektedir.

İşveren ile işçi arasında yapılan iş sözleşmesinde ücretin aylık olarak belirlenmesi ve genellikle asgari ücretten fazla olan ücretlere maktu ücret, iş sözleşesinde ücret bölümünde ücretin günlük olarak kararlaştırılması/belirlenmesi durumunda günlük ücretten bahsedebiliriz. Hatta bazı sözleşmelerde ücretin saatlik ücretli olarak da belirlenebileceğini hatırlatmalıyız. Her yıl açıklanan asgari ücret aylık belirlendiği gibi, aynı zamanda günlük olarak da belirlenmektedir.  

Mevzuata Durum Nasıldır?

4857 sayılı iş kanunun 32. Maddesinde Ücret; “Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar.” olarak tanımlanmıştır.

4857 sayılı iş kanunun 49. Maddesinin 3. Fıkrasında, “Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen aylık ücretli işçilere 46, 47 ve 48 inci maddenin birinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışanlara ayrıca çalıştığı her gün için bir günlük ücreti ödenir.” hükmüne yer verilmiştir. Buradan aylık ücret kavramından maktu aylık ücret anlamı çıkmaktadır.

4857 sayılı İş Kanununun 32. maddesinde; “Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.” hükmüne yer verilmiş olup, kanun metninde yer alan “ay” kavramı, ücretin ödeme zamanına yöneliktir.

Maktu Aylık Ücret ödemeyi benimseyen işverenler işçinin “hasta, izinli veya sair nedenlerle mazeretli olduğu” günlerde dâhil olmak üzere içinde bulunduğu ayın kaç gün çektiğine bakmaksızın çalışanın maaşını tam olarak ödemesi gerekir.

Ücretlerin gündelik olarak belirlendiği ve aylık olarak ödendiği durumlarda, işçi, hasta izinli veya sair nedenlerle mazeretli olduğu durumlarda ücrete hak kazanamamaktadır. Ancak, maktu aylık ücretle çalışanların ücretlerinde ise söz konusu nedenlere bağlı olarak herhangi bir kesinti yapılamayacaktır. 4857 sayılı İş Kanunun 48 inci maddesinin 2 nci fıkrasında; “Hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilir.” hükmü yer almaktadır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 18. madde 1/b bendinde; “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5 inci madde kapsamındaki sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğraması halinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için, geçici iş göremezlik ödeneği verilir.”  hükmünü içermektedir.

4857 sayılı Kanunun 48 inci ve 49 uncu maddelerinde yer alan bahse konu hükümler birlikte değerlendirildiğinde, maktu aylık ücretle çalışan işçilere, hastalık halinde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 18 inci maddesi doğrultusunda ödenecek olan geçici iş göremezlik ödeneğinin işçi ücretlerinden mahsup edilebileceği, dolayısıyla geçici iş göremezlik ödeneğinin üzerinde kalan kısımların işverenlerce ödenmeye devam edileceği; günlük ücretle çalışan işçilerin ise sadece almış oldukları geçici iş göremezlik ödenekleriyle yetineceği ve kendilerine geçici iş göremezlik ödeneği dışında herhangi bir ilave ödeme yapılmayacağı anlaşılmaktadır.

Diğer bir husus ise, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri tarafından yapılan denetimlerde her işyerindeki fiili uygulama ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Denetimlerde eğer iş sözleşmesinde ücret aylık maktu ücret olarak belirlenmişse ve maktu ücretin gerekleri uygulanmıyorsa bu durumda geriye dönük olarak eksik ödenen ücretlerin ödenmesini isteyebilirler ve idari para cezası da uygulayabilirler.

Şubat Ayında Maktu Ücretle Çalışma Durumu

Maktu ücret iş sözleşmesinin tarafları arasında önceden belirlenmiş ve ay içinde çalışılan gün sayısına bakılmaksızın ödenmesi kararlaştırılmış olan ücrettir. Eğer taraflar ücreti aylık maktu olarak belirlemişlerse;

1-Ay kaç gün sürerse sürsün 30 günlük ücret ödemesi yapılır.

2-SGK prim bildirimi 30 gün üzerinden yapılır.

3-Ay içinde gelinmeyen günler ücretten kesilmez.

4-İstirahat raporlarında Sosyal Güvenlik Kurumunun ödemediği iki günlük ücret işveren tarafından ödenir.

Şubat ayında kesintisiz ve sürekli şekilde, maktu ücretle çalışan sigortalıların gün sayıları; Şubat ayının 28 veya 29 gün olduğuna bakılmaksızın, 30 gün şeklinde SGK’ya bildirilmektedir. İş sözleşmesinde, maktu ücretle anlaşıldıysa, sigortalıya ücrette kesinti yapılmaksızın tam ücreti ödenmektedir. Günlük veya saatlik ücretle anlaşılması halinde çalışılan gün/saat üzerinden hesaplama yapılarak ödeme yapılacak ve SGK’ya bildirimi 30 gün yapılacaktır.

Örneğin; 1 Ocak 2023 tarihinde işe giren ve 28 Şubat 2023 tarihinde işten ayrılan sigortalının Ocak ve Şubat aylarındaki bildirimi 30’ar günlük yapılacaktır. 

Maktu ücretle çalışan sigortalıların Şubat ayında istirahat, idari izin vb. nedenlerle çalışamaması ve ücretlerinin tam ödenmesi halinde sigorta günleri 30 gün bildirilecektir.

Şubat Ayında Günlük Ücretle Çalışma Durumu

2023 Şubat ayında kesintisiz ve sürekli şekilde, günlük ücretle çalışan ve çalıştıkları günlerin tamamında ücret hak etmiş sigortalılar, 30 gün şeklinde SGK’ ya bildirilmektedir. Ücretleri ise 28 gün üzerinden ödenecektir. Bu durumda asgari ücretle çalışan sigortalılara toplamda (28 gün X günlük brüt asgari ücret 333,6)  brüt 9.340,80 TL ödeme yapılmasına karşılık, bildiriminin 30 gün yapılmasına SGK sistemi izin vermeyecektir. Sigortalıya her ne kadar 9.340,80 TL ödeme yapılsa da, sigorta primine esas kazancı (SPEK) aylık brüt asgari ücret olan 10.008 TL üzerinden yapılacak ve aradaki 667,20 TL (10.008- 9.340,80) farkın işçi ve işveren payı da işveren tarafından ödenecektir.

İşyerinde günlük ücret uygulaması varsa bu durumda çalıştığı her günün karşılığını ödemek zorunda olduğunuzdan 31 gün süren aylarda 31 günlük ücret tahakkuku gerçekleştirmek gerekir.  

Şubat ayında devamsızlık, istirahat, disiplin cezası, ücretsiz izin vb. nedenlerle çalışamayan ve bu nedenlerden dolayı ücretleri tam ödenmeyen sigortalılar için çalışılamayan günler düşülerek prim günü hesaplanacaktır.

Örneğin; maktu ücretle çalışanlar 2023 Şubat ayında 1 gün devamsızlık yapması halinde, sigortalı fiili olarak 27 gün çalışmış ve sonucunda (30-1) 29 günlük ücret ödemesi yapılacaktır. Buna karşılık 29 günlük sigorta günü SGK’ ya bildirilecektir.

Diğer yandan günlük ücretle çalışanlarda 1 günlük devamsızlık yapılması halinde (28-1) 27 gün ücrete hak edilip, 27 gün çalışma olduğu için 27 gün ücret ödenmesi yapılacaktır. Buna karşılık 29 gün sigorta primi bildirilmesi SGK’ ya yapılması gerekir. “15- Devamsızlık” eksik gün nedeni kullanılarak 1 gün eksik gün bildirilecektir.

Şubat Ayında İşe Girme veya İşten Ayrılma Durumu

Herhangi bir ay içinde işe girme veya işten ayrılma durumunda ayın kaç gün olduğu dikkate alınarak parmak hesabı yapılarak bildirilecek gün hesaplanmaktadır.

Örneğin; 18 Şubat 2023 tarihinde işe giren bir sigortalı için Şubat ayını 5510 sayılı yasa hükmü gereğince 30 güne tamamlama mantığı ile 12 gün sigortası bildirilecektir. Diğer yandan 18 Şubat 2023 tarihinde işten ayrılan sigortalı için ise 18 gün bildirilecektir.

Şubat Ayında İşyerinin veya Sigortalının Nakli Durumu

İşyerinin, aynı sosyal güvenlik merkezi sınırları içinde bir adrese taşınması halinde işyeri sicil numarası değişmemektedir. Bu durumda şubat ayında sigortalı kesintisiz şekilde çalışmış ise işyeri taşınsa da aynı dosyadan 30 gün bildirilecektir.

Şubat ayında işyerinin başka bir sosyal güvenlik merkezi sınırları içine taşınması veya sigortalının işverenin başka bir dosyasına nakli halinde; sigortalı aynı işverenin emrinde aralıksız çalıştığı kabul edilerek sigortalı adına 30 gün bildirim yapılması gerekmektedir.

İşyerinin başka bir sosyal güvenlik merkezi sınırları içine taşınması veya sigortalının işverenin başka bir dosyasına nakli halinde iki farklı işyeri dosyasından bildirim yapılacağı için 30 gün bildirimin hangi dosyalardan ne şekilde yapılması gerektiği sorunu ortaya çıkmaktadır.

2020/20 sayılı SGK genelgesinde; “Eski işyerindeki prim gün sayısına Şubat ayının 29 çektiği yıllarda 1 gün, 28 çektiği yıllarda 2 gün ilave edilecek ve e-Bildirgede işten ayrılış tarihi seçilmeksizin arta kalan günler için “DİĞER” kodu ile eksik gün bildirilecektir.

Ancak, 28 çeken Şubat ayları için, ayın 26’sı ile 27’sinde eski işyerinden çıkıldı ise ilave 2 gün eski işyerine eklenemeyeceğinden yeni işyerindeki prim gün sayısına eklenecek ve e-Bildirgede işe giriş tarihi seçilmeksizin arda kalan günler için “DİĞER” kodu ile eksik gün bildirilecektir.

Yine, 29 çeken Şubat ayları için ayın 28’inde eski işyerinden çıkıldı ise ilave 1 gün eski işyerine eklenemeyeceğinden yeni işyerindeki prim gün sayısına eklenecek ve e-Bildirgede işe giriş tarihi seçilmeksizin arda kalan günler için “DİĞER” kodu ile eksik gün bildirilecektir.”

Özetle;

Eksiksiz (Tam) çalışılan aylarda;

1-MAKTU aylık ücretli çalışanlar (iş sözleşmeleri aylık ücretli olarak yapılanlar) için

hangi ay olursa olsun ücretleri 30 üzerinden ödenir ve SGK gün sayısı da 30 gün olarak gösterilir.

2-GÜNLÜK/SAATLİK ücretli çalışanlar (iş sözleşmeleri günlük/saatlik olarak yapılanlar) için 28 gün çalışana 28 gün, 31 gün çalışana 31 günlük ücret ödenir ve SGK gün sayısı ise 30 gün olarak gösterilir.

Eksik (Az) çalışılan aylarda;

Örneğin 30 gün çeken NİSAN ayında 2 gün işe gelmedikleri varsayılırsa;

MAKTU aylık ücretlilerde ve GÜNLÜK/SAATLİK ücretlilerde çalıştıkları gün kadar (30 gün - işe gelmediği gün ise 30-2=28 gün) ücret ödenir ve çalıştığı gün kadar (28 gün) SGK gün sayısı gösterilir.

Örneğin 28 gün çeken ŞUBAT ayında 2 gün işe gelmedikleri varsayılırsa;

1-MAKTU aylık ücretliler, eksik çalıştığı gün kadar eksik ücret alır.

Örneğimizde 28-2 =26 günlük ücret yerine aylık 30 günlük ücretinden 2 gün eksiltilecek 28 günlük ücret ödenir. İşe gelmediği gün kadar eksik gün sayısı 30 günlük SGK gün sayısından düşürülerek gösterilir. 30-2=28 gün SGK gösterilir.

2-GÜNLÜK/SAATLİK ücretliler ise geldikleri gün kadar ücret alırlar. Örneğimizde Şubat ayında 28 gün - 2 gün gelmediği gün ise (28-2=26 gün) 26 günlük ücret ödenir.
İşe gelmedikleri gün kadar aylık SGK gün sayısı olan 30’dan düşüldükten sonra kalan gün sayısı kadar SGK gün sayısı gösterilir. 30-2=28 gün olarak gösterilir.

28 gün çeken Şubat ayında çalışması tam olan tüm çalışanlar için SGK gün sayısı 30 gün olarak gösterilir. Bu Şubat ayında ödenmesi gereken ücretler ise,

1-MAKTU olanların ücretleri 30 gün üzerinden ödenir.

2-GÜNLÜK/SAATLİK olanların ücretleri ise en az 28 günlük ücret üzerinden ödenir.

Ancak, GÜNLÜK/SAATLİK ücretli çalışanların 28 günlük Şubat ayının SGK' ya bildirilmesi gereken gün sayısı 5510 sayılı kanun gereği 30 gün olmasından dolayı 2 günlük SGK priminin de işverence SGK’ ya bildirilmesi gerekir.

KAYNAKÇA:

-4857 sayılı İş Kanunu.

-5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu.

-www.mevzuat.gov.tr

27.02.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.