Orhan Kotan
İş Başmüfettişi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
orhankotan@gmail.com

İşverenlerce Yurt Dışına Çalıştırılmak Üzere Götürülecek İşçilerin Prosedürü

I-Giriş

Küreselleşen dünyada Türk işadamlarının yurt dışında üstlendikleri işlerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Yurt dışında iş üstlenen Türk şirketleri birçoğunda çalıştıracakları işçileri Türkiye'den götürmektedirler.

Bu şekilde yurt dışında iş üstlenen işverenlerin yanında çalışmaya giden Türk işçileri sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkeye gitmiş ise sosyal güvenlik hakları bu sözleşmelerle belirlenmektedir.

Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere gidenler hakkında ise kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaktadır.

Bu yazımızda sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamadığımız ülkelerden iş alan işverenlerin bu iş için Türkiye'den işçi götürebilmek amacıyla yapmaları gerekenleri ve bu işçilerin bildiriminin nasıl olacağını açıklamaya çalışacağız.

II-İşverenlerce Yapması Gerekenler

A-İş-Kur Kapsamında Yapılması Gerekenler

4904 sayılı Türkiye İş Kurumu 3'üncü maddesinin d bendine göre "işgücünün yurt içinde ve yurt dışında uygun oldukları işlere yerleştirilmelerine ve çeşitli işler için uygun işgücü bulunmasına ve yurt dışı hizmet akitlerinin yapılmasına aracılık etmek," Türkiye İş Kurumu'nun görevleri arasındadır.

İşverenler yurt dışından aldıkları işlerde çalıştırmak istedikleri işçileri İş-Kur aracılığıyla temin edeceklerdir. Ancak işverenler bu işçileri kendileri de temin edebilecekleri gibi özel istihdam büroları aracılığı ile de temin edebilirler.

İşverenlerin işçilerini temin amacıyla iş ilanı vermesine izin verilmektedir. Ancak yapılacak ilanda iznin hangi il müdürlüğünden/hizmet merkezinden alındığı ve verilen iznin tarih ve sayısı belirtilmelidir. Yurt dışından alınan iş ile ilgili henüz anlaşma imzalanmamış olması halinde, söz konusu işin alındığına ilişkin herhangi bir belgenin (işi alan ile işi yaptıracak firma arasındaki yazışma vb.) İş-Kur'a ibraz edilmesi halinde gerekli değerlendirmeler yapılarak, alınan işle ilgili ön hazırlık yapılması amacıyla yönetici konumunda eleman temini için ilan izni verilebilmektedir.   

İşçi temininden ve hizmet akdi imzalandıktan sonra işverenlerin yurt dışında çalıştırmak istedikleri işçilerinin işlemlerini İş-Kur aracılığı ile yaptırmaları ve işçileri ile aralarında imzaladıkları örneği İş-Kur tarafından hazırlanan iş sözleşmelerini Kuruma onaylatmaları gerekmektedir. Üç nüsha hazırlanan yurt dışı iş sözleşmenin bir örneği işçide, bir örneği işverende, bir örneği de İş-Kur'da bulunacaktır. Bu sözleşmenin örneği işkur resmi web adresinden temin edilebilir.

İşverenlerin yurt dışı işgücü isteminin karşılanması için aşağıda belirtilen belgeleri İş-Kur Müdürlüklerine ibraz etmeleri gerekmektedir.

A-1)Türk Firmalarından İstenilecek Belgeler:

1-Ticaret sicil gazetesi örneği,

2-Taahhüt işleri için işin alındığı ülkedeki dış temsilciliğimizce ya da Ülkemizdeki yetkili kamu kurumundan alınacak yazı veya İş Alındı Belgesi,

3-Taahhüt işleri dışındaki işler için işyerinde çalıştırılacak işçi sayısını belirten dış temsilciliğimizden alınacak yazı veya Uygun Görüş Belgesinin aslı veya dış temsilciliğimizce gönderilen faks,

4-Yurt dışında yapı, tesis, bakım, onarım işleri, sınaî ve teknolojik imalât, tesisat ve montaj işleri; işletme, yönetim, bakım ve idame işleri, proje, mühendislik, müşavirlik işleri yapacak olan firmalardan, Yurt Dışı Müteahhitlik Belgesi veya Yurt Dışı Geçici Müteahhitlik Belgesi.

5-Firmaların yürürlükte bulunan sosyal güvenlik mevzuatı hükümleri gereğince işçilerin sosyal güvenliğini sağladığına ilişkin belge,

6-Firma yetkililerinin noterce onaylanmış imza sirküleri, işlemlerin vekil aracılığıyla yapılacağı hallerde vekâletname veya yetki belgesinin aslı ya da aslı görüldükten sonra Kurum tarafından onaylanacak örneği,

7-Sadece İsrail'de iş alan firmalar için İsrail İş ve İşçi Bulma Başmüdürlüğünce düzenlenen ve İçişleri Bakanlığınca onaylanan Yabancı İşçi Getirme İzni-Şerut Ha Taasuka.

A-2)Yabancı Uyruklu Firmalardan İstenilecek Belgeler:

1-Firmanın kuruluşuna dair belgenin dış temsilciliklerimizce onaylı örneği veya yeminli tercüme bürolarınca yapılmış Türkçe çevirisi,

2-Taahhüt işleri için işin alındığı ülkedeki dış temsilciliğimizce ya da ülkemizdeki yetkili Kamu Kurumundan alınacak yazı veya İş Alındı Belgesi ile taahhüt işleri dışındaki işler için işyerinde çalıştırılacak işçi sayısını belirten dış temsilciliğimizden alınacak yazı veya Uygun Görüş Belgesinin aslı veya dış temsilciliğimizce gönderilen faksı,

3-Sadece İsrail'de iş alan firmalar için İsrail Müteahhitler ve İnşaatçılar Birliğince düzenlenen Müteahhit Çalışma Ruhsatı,

4-Sadece İsrail'de iş alan firmalar için İsrail firmasınca düzenlenen ve Türkiye'den işçi getirme konusunda verilen vekâletname-İpuy Koah.

B-SGK Kapsamında Yapılması Gerekenler

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 87'nci maddesine göre yurt dışına götürülecek sigortalıların bildirileceği işyeri, Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulu ve tescilli olmalıdır. Yabancı ülke mevzuatına göre kurulan firmalarca yurt dışında gerçekleştirilen işlerde çalıştırılan Türk vatandaşları hakkında 5510 sayılı kanunun 5'inci maddesinin g bendi hükümleri uygulanmaz.

İşverenler, yurt dışında yapacakları işi, yeni tescil edecekleri işyeri dosyasından bildirilecek sigortalılarca gerçekleştireceklerse, işletme merkezlerinin bağlı olduğu üniteye işyeri dosyası tescil ettirerek, sosyal sigorta yükümlülüklerini bu dosyadan yerine getirirler. İşyeri bildirgesi ekine, verilecek diğer eklerden ayrı olarak işin alındığını belgeleyen sözleşme örneği ile ilgili ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilciliği yazısı eklenecektir.

Yaşlılık aylığı almakta iken Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerin almakta oldukları aylıkları kesilmeyecek, ancak 5510 sayılı Kanunun 5'inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendi gereğince 01.10.2008 tarihinden itibaren yurt dışında çalıştıkları sürede bunlar için işverenleri tarafından Kurumumuza kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası primi ödenecektir.    

III-Çalışanların Sosyal Güvenlik Hakları

5510 sayılı Kanunun 5'inci maddesinin g bendine göre Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.

Kanunun bu maddesine göre ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt  dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri 4/1-a (eski SSK'lı) kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile  genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır.

Bu şekilde çalışanlar Sosyal Güvenlik Kurumunun kısa vadeli sigorta kollarından sağladığı tüm haklardan faydalanmaktadırlar. Örneğin Geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik ödeneği, emzirme ödeneği gibi.

IV-İşverenlerin Yükümlülükleri

Yabancı ülkelerde meydana gelen iş kazası, üç iş günü içinde, meslek hastalığı olayları ise Kanunda belirtilen haber verme süresi içerisinde (Meslek hastalığının işveren  tarafından  öğrenilmesinden  itibaren üç iş günü) bildirilmelidir.

İşveren, yurt dışına götürdüğü sigortalının, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işe el konuluncaya kadar, 5510 sayılı Kanuna göre hak kazandığı geçici iş göremezlik ödeneğini ödemekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğün yerine getirilmesindeki gecikmeden dolayı işveren, gerek Sosyal Güvenlik Kurumunun gerekse sigortalının uğrayacağı her türlü zarardan sorumludur. İşveren tarafından kanuna uygun olarak yapılan ve belgelere dayanan geçici iş göremezlik ödeneklerin tutarı daha sonra Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işverene ödenir.

V-Sonuç

İş adamlarımız her geçen gün yurt dışında daha fazla iş almaktadırlar. Bu işler için genelde Türk işçiler tercih edilmekte ve Türkiye'den iş alınan ülkeye götürülmektedirler. Yurt dışında iş üstlenen ve o ülkelere Türkiye'den işçi götürmek isteyen işverenler mutlaka Türkiye İş Kurumundan izin almalı ve götürecekleri işçilerle düzenlemiş oldukları iş sözleşmelerini Türkiye İş Kurumuna onaylatmaları gerekmektedir.

Bir diğer husus ise, yurt dışında çalışırken    iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına yakalanan sigortalının bildirimi 3 iş günü içinde yapılmalıdır. İşveren, sigortalının, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık  ve  analık  hâllerinde,  Sosyal  Güvenlik Kurumu  tarafından  işe  el  konuluncaya kadar, 5510 sayılı Kanuna göre hak kazandığı  geçici  iş  göremezlik  ödeneğini  ödemekle  zorundadır.  İşveren  belgelendirmesi kaydıyla bu ödemelerini Sosyal Güvenlik Kurumundan alabilmektedir.

KAYNAKÇA:

-5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu.

-4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu.

-Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği.

20.04.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.