Orhan Kotan
İş Başmüfettişi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
orhankotan@gmail.com

2020 Nisan Ayından İtibaren En Düşük Emekli Aylığı İle İlgili Düzenlemeler

Türkiye de en düşük emekli aylığının 1.500-TL. nin altında olmayacağı hususu 26.03.2020 tarihli ve 31080 mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 25.03.2020 tarihli ve 7226 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile yürürlüğe girmiş ve 2020 Nisan ayından itibaren uygulanmaya başlamıştır.

Bu konuda Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 21.05.2020 tarihli 2020/15 Sayılı Genelge yayımlanmıştır. Bu yazımızda bu konunun detayları açıklanmaya çalışılacaktır.   

Yapılan Düzenlemenin Detayları Nelerdir?

2000 yılından sonra bağlanan malullük ve yaşlılık aylıklarında alt sınır asgari ücretin % 35’i oranında olduğundan, özellikle minimum prim günüyle emekli olanların aylıkları çok düşük olabilmektedir.  

Özellikle 2000 yılından sonraki düşük aylıkları yükselten iki adet düzenleme yapılmıştır.

Bunlardan birincisi; 07.12.2019 tarihli ve 30971 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 05.12.2019 tarihli ve 7194 sayılı “Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun“un 48 inci maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa geçici 79 uncu madde eklenerek en düşük emekli aylığı 1.000-TL. nin altında olmayacağı düzenlenmiştir.

İkinci düzenleme ise; 26.03.2020 tarihli ve 31080 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 25.03.2020 tarihli ve 7226 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 03.11.1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında düzenleme yapılmış, Kanuna geçici 81 nci madde eklenmiş ve Kanunun ek 18 inci ile ek 19 uncu maddelerinin birinci fıkralarında değişiklikler yapılarak düzenlenmiştir.

Söz konusu düzenlemede;

 “Bu Kanun veya bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerine göre malullük ve yaşlılık sigortasından ödenen aylıklar ve aylıklar ile birlikte her ay itibarıyla yapılan ödemeler toplamı dosya bazında, 08.02.2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesi uyarınca yapılacak ek ödeme dâhil 1.000 Türk lirasından az olamaz. Ölüm sigortasından yapılan ödemeler toplamı ise bu tutarın hak sahiplerinin hisseleri oranı esas alınarak tespit olunacak tutarından az olamaz.

Bu Kanun kapsamında hesaplanan aylıklar, bu madde ile belirlenen tutardan düşükse aradaki fark Hazineden tahsil edilir.

Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri gereğince bağlanan kısmi aylıklar için bu madde hükümleri uygulanmaz.”

 hükmünü amir iken, 26.03.2020 tarihli ve 31080 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 25.03.2020 tarihli ve 7226 sayılı Kanunun 47 nci maddesi ile maddede yer alan “1.000” ibaresi “1.500” şeklinde değiştirilmiş, ayrıca anılan değişikliğin 2020 yılı Nisan ayı ödeme döneminden itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.

Buna göre;  

Sosyal Güvenlik Kurumundan gerek Kanuna gerekse bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili Kanun hükümlerine göre bağlanmış ve bağlanacak malullük, yaşlılık ve ölüm aylıkları ek ödeme dahil dosya bazında 2019 yılı Şubat ayı ödeme döneminden 2020 yılı Mart ödeme dönemine kadar (Mart ödeme dönemi dahil) 1.000 TL’nin, 2020 yılı Nisan ayı ödeme döneminden itibaren de (Nisan ödeme dönemi dahil) 1.500 TL’nin altında olmayacağı belirlenmiştir.

2020 / 15 Sayılı Genelgeye göre, neler en düşük aylık hesabına dâhil edilecek?

Gerek 2008’de yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, gerekse 2008’den önceki sosyal güvenlik kanunları uyarınca bağlanmış ve bağlanacak malullük, yaşlılık ve ölüm aylıkları dosya bazında 1.500 TL’nin altında olamayacaktır. Emekli aylığının 1.500 TL’nin altında olup olmadığının hesabında, dosya bazında yapılan engelli çocuk fark aylıkları, makam ile görev/temsil tazminat tutarları gibi her ay aylıklarla birlikte yapılan ödemeler de dâhil edilmektedir.

Emekli Aylığı alanlara, kaldırılan vergi iadesinin yerine “ek ödeme” yapılmaktadır. Ek ödeme, 2020 yılı ilk yarısı itibarıyla, emekli aylığı 1.167 TL’nin altındakilerde % 5, bu rakamın üstündekilerde ise % 4 olarak uygulanıyor. Emeklilerin eline geçen paranın bir kısmı, söz konusu ek ödemeden oluşuyor. Emekli aylığında 1500 TL alt sınırının uygulanmasında, ek ödeme dâhil tutar dikkate alınmaktadır.

2020 Temmuz Ayında İkinci Bir Artış Olacak Mı?

Emekli aylığı 1500 TL’ye yükseltilmiş olan kişilerin normal aylıkları ile yükseltilmiş tutar arasındaki fark hazinece karşılanacak. Bunların normal aylıkları 1.500 TL’ye ulaşıncaya kadar, emekli aylıklarına 6 ayda bir yapılan zam yansıtılmayacak. Örneğin, normal aylığı 1.300 lira olan kişiye yapılan ödeme 1500 TL’ye yükseltilmiş olduğu için, 2020 Temmuz ayında örneğin % 5 maaş zammı olursa bu artıştan yararlanamayacak. 2021 Ocak ayında yine % 5 oranında maaş zammı olursa, bu emekli o artıştan da yararlanamayacaktır. Ancak normal artışlarla emekli maaşı 1.500-TL. miktarına ulaştıktan sonra dönemsel artışlar emekli maaşına yansımaya başlayacaktır.   

Birden Fazla Dosyadan Aylık Alanların Durumu Nasıl Olacak?

Hem kendi emekliliğinden hem de anne - babasından veya eşinden dolay ölüm aylığı gibi birden fazla dosyadan aylık alanların durumu her bir dosya için ayrı değerlendirilecek. Örneğin babasından dolayı yetim aylığı, eşinden dolayı ölüm aylığı alan kadın için ödeme yapılırken her iki dosyadan da 1500 lira üzerinden, hakkı olan payları oranında ödeme yapılacak.

Evlenme Ödeneği Hesaplanması Nasıl Olacak?

Bilindiği üzere, yetim aylığı almakta olan kız çocuklarına evlenmeleri halinde almakta olduğu aylığın iki yıllık tutarı (24 Aylık) bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenmektedir. Kız çocuklarının evlenme ödenekleri, 1500 TL’ye yükseltilmiş tutar üzerinden hesaplanacaktır. Örneğin, babasından dolayı %50 oranında yetim aylığı almakta olan kız çocuğunun aylık yetim aylığı 750 TL ise (750 TL. x 24 Ay) = 18.000 TL evlenme ödeneği alabilecektir.

Acaba Sürekli İş Göremezlik Geliri Alanlar 1500-TL. Alt Limitten Faydalanacaklar mı?

İş kazası ve meslek hastalığı dolayısıyla çalışma gücünde kayıp olanlara, kayıp oranına göre SGK dan sürekli iş göremezlik geliri almaktadırlar. Örneğin çalışma gücünde yüzde 20 kayıp olan kişiye, SGK tarafından prime esas kazancının yüzde 20’si oranında gelir bağlanıyor. 1500 TL’lik alt sınır uygulamasından, sürekli iş göremezlik geliri veya ölüm geliri elde edenler yararlanamayacaklar. Başka bir anlatımla, iş göremezlik ödeneği alanlara en az aylık 1.500-TL. limiti uygulanmayacaktır.

KAYNAKÇA  :

• 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu,
• 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun,
• 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun,
• www.mevzuat.gov.tr
• www.sgk.gov.tr

23.06.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.