Orhan Kotan
İş Başmüfettişi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
orhankotan@gmail.com

Sokağa Çıkma Yasağının Olduğu Günlerde Çalışmayan Personele Ücretleri Ödenir mi?

Koronavirüs sürecinde Sokağa Çıkma Yasağının Olduğu Günlerde Çalışmayan Personele Ücretleri Ödenir mi? Bu soruya verilecek cevap, personele yapılan ücret ödemesinin niteliğine göre farklılık arz etmektedir. Eğer işçinin ücreti maktu ücret ise, işçinin sokağa çıkma yasağında çalışmaması halinde işveren tarafından ücret kesintisi yapılamaz ve ücreti tam olarak ödenir. Aksine işçinin ücreti günlük ise, işçinin sokağa çıkma yasağında çalışmaması halinde işveren tarafından ücret kesintisi yapılabilir.

Bu yazımızda bu konuyu irdelemeye çalışacağız.

4857 Sayılı İş Kanununa Göre Hangi Günlerde İşçi Çalışmasa Bile Ücretleri Ödenir?

4857 sayılı İş Kanununun Kanunun bazı maddelerinde, işçi işyerinde çalışmamış olsa dahi işverenin işçiye herhangi bir çalışma karşılığı olmaksızın ücret ödemesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

Bunlar;

1-Fesih bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. (Madde 27)

2-İş Kanununun 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması nedeniyle çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye, bu bekleme süresi içinde çalışmamış olsa bile bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenmesi gerekir. (Madde 40)

3-İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) verilmesi, ayrıca çalışılmayan hafta tatili ücretinin işçiye tam olarak ödenmesi gerekir. (Madde 46)

4-İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretinin tam olarak….ödenmesi gerekir. (Madde 46)

5-İş Kanunu 57 nci maddesi uyarınca işveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.

Maktu Ücret, Günlük Ücret Farkı Nedir?

Maktu Ücret: 

Yasalarımızda “maktu ücret” kavramı birebir açıklanmamıştır.

Peki maktu ücreti nasıl anlarız?

Eğer;

-İş sözleşmesinde bir aylık çalışma karşılığı olarak belirlenmişse, yani sözleşmede İşçi ücreti: aylık(net/brüt) …. Türk Lirasıdır şeklinde belirtilmişse maktu ücrettir.

-Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi işçinin aylığı tam olarak ödeniyorsa ücret maktu ücrettir.

-İşçinin ücreti ayın 28, 29, 30 ya da 31 gün olup olmamasına göre değişmiyorsa ve her ay sabitse maktu ücrettir.

-Maktu ücret ayda bir ödenen ücret değildir, bir aylık ücret tutarı sözleşmede kesin bir biçimde belirlenmiş ücrettir.

Günlük Ücret: 

Ücretin, zaman esasına göre günlük olarak belirlendiği ücret şeklidir.

Günlük ücreti nasıl anlarız?

Eğer;

-Günlük ücretle çalışmada iş sözleşmesinde işçinin bir günlük çalışmasının karşılığı ücret belirtilmişse, yani sözleşmede İşçi ücreti: günlük(net/brüt) …. Türk Lirasıdır şeklinde belirtilmişse günlük ücrettir.

-Hasta, ücretsiz izinli veya sair sebeplerle çalışmadığı günler için ödeme yapılmaz ve eksik gün bildirimi verilirse günlük ücrettir.

Özetle; işçilerle yapılan iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde ücretin maktu (aylık) ücret olduğunun açıkça belirtilmesi, işçinin istirahatlı ya da izinli olduğu ve hatta diğer herhangi bir nedenle (koronavirüs nedeniyle sokağa çıkma yasağında işe girmemesi) işine devam edemediği durumlarda bile çalışanın ücretinden hiçbir kesinti yapılmaması, çalışana aylığının noksansız olarak ödenmesi söz konusuysa ücret sisteminin maktu (aylık) ücret denir.

Bunu dışında işçilerle yapılan iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde ücretin günlük ücret olduğunun açıkça belirtilmesi, işçinin istirahatlı ya da izinli olduğu ve hatta diğer herhangi bir nedenle (koronavirüs nedeniyle sokağa çıkma yasağında işe girmemesi) işine devam edemediği durumlarda çalışanın ücretinden kesinti yapılması söz konusuysa ücret sisteminin günlük ücret denir.

Personelin Sokağa Çıkma Yasağının Olduğu ve İşe Gelmediği Günlerde Ücretin Ödenip Ödenmeyeceği Ücret Sistemine Göre Değişir mi?

Evet değişmektedir.

Ücretlerin günlük olarak belirlendiği durumlarda, sokağa çıkma yasağının olduğu dönemlerde; işçinin işe gitmemesi nedeniyle çalışmaması halinde ücrete hak kazanmayacaktır. İşveren de işçiye çalışmadığı bu günler için ücret ödemek zorunda değildir.

Ancak, ücretlerin maktu olarak belirlendiği durumlarda, sokağa çıkma yasağının olduğu dönemlerde; işçinin işe gitmemesi nedeniyle çalışmaması halinde ücrete hak kazanacaktır. İşveren ise işçiye çalışmadığı bu günler için ücret ödemek zorundadır.

Sonuç

Koronavirüs sürecinde sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde çalışmayan personelin ücretleri;

1-Çalışanlarla yapılan sözleşme türüne bakılmaksızın eğer yedi gün ve daha fazla sürmüş ise (işe gidilmemişse) 4857 sayılı yasanın 40. Maddesi gayet açık; ilk yedi günlük ücretinin yarısı işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir.

2-Koronavirüs sürecinde sokağa çıkma yasağının olduğu günler yedi günden daha az sürmüş ise,

Bu durumda;

a)-İşveren ile personel arasında yapılan iş sözleşmesinde ücretin maktu (aylık) ücret olduğu açıkça belirtilmişse; koronavirüs nedeniyle sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde personel işe gitmemişse dahi ücretinden hiçbir kesinti yapılamaz ve ücreti tam olarak ödenmesi gerekmektedir.    

b)-İşveren ile personel arasında yapılan iş sözleşmesinde ücretin günlük ücret olduğu açıkça belirtilmişse; koronavirüs nedeniyle sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde personel işe gitmemişse, işveren ücretinden kesinti yapabilir ve ücretini ödemeyebilir.

Ancak burada önerimiz şudur:

İşveren ile personel arasında yapılan iş sözleşmesinde ücretin günlük ücret olduğu açıkça belirtilmişse bile koronavirüs nedeniyle sokağa çıkma yasağının olduğu günlerde personel işe gitmemişse, işveren çalışanın ücretinden kesinti yapmayıp, ücretini tam ödedikten sonra, koronavirüs salgınından sonra maksimum dört ay içinde işçinin işe gelmediği günler için uygun bir zaman aralığında 4857 sayılı yasanın 64. Maddesi gereğince telafi çalışması yaptırabilir. Böylece, işçi ile işveren mahsuplaşmış olur.

KAYNAKÇA  :

• 4857 sayılı İş Kanunu,
• 17.04.2020 tarihli ve 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun,
• www.mevzuat.gov.tr

22.05.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.