Orhan Kotan
İş Başmüfettişi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
orhankotan@gmail.com

Covid-19 Tedbirleri Kapsamında Nakdi Ücret Desteği Nedir? Bilinmesi Gerekenler

Tüm dünya ile birlikte ülkemizi de etkisi altına alan Covid–19 virüsünün neden olduğu salgın hastalığın olumsuz etkilerinin önlenmesi amacı ile hazırlanarak 17.04.2020 tarihli 31102 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7244 sayılı “Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile nakdi ücret desteği adı altında bir takım düzenlemeler yapılmıştır. Kanun’un genel gerekçesi uyarınca bu düzenlemeler ile ücretsiz izine ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan veya işten çıkarıldığında işsizlik ödeneğine hak kazanamayan işçilere nakdi ücret desteği sağlanması amaçlanmıştır.

17.04.2020 tarihinde çıkan bu yasal düzenlemeden sonra 22.04.2020 tarihinde ise “4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Geçici 24’üncü Maddesi Kapsamında Yapılacak Nakdi Ücret Desteği Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar” yayımlanarak konunun detaylıca açıklanması sağlanmıştır.

Bu yazımızda, Türk Hukuk Sistemine yeni giren Nakdi Ücret Desteği ile ilgili bilinmeyenleri açıklamaya çalışacağım.

Nakdi Ücret Desteği nedir?

Kanunun istediği şartları taşımaları halinde, işçilere İŞKUR tarafından coronavirüs salgını kapsamında üç ay boyunca verilen günlük 39,24 TL, aylık 1.177,20 TL değerindeki desteğe nakdi ücret desteği denir.

7244 sayılı “Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 4447 sayılı Kanunun Geçici 24. Maddesi eklenmiştir.

Söz konusu maddenin yürürlüğe girdiği 17.04.2020 tarihinden sonra, iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı İş Kanunu’nun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçilere İŞKUR tarafından verilen günlük 39,24 TL, aylık 1.177,20 TL. tutarındaki nakdi ücret desteğine verilen isimdir.

Ayrıca, 15.03.2020 tarihinden sonra 4447 sayılı Kanunun 51’inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve aynı Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar (maksimum 3 ayı geçmeyecek) ve İŞKUR tarafından İşsizlik Sigortası Fonundan günlük 39,24 TL, aylık 1.177,20 TL. nakdi olarak ödenen ücrettir.

Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamayacaktır.

Nakdi Ücret Desteğinden kimler yararlanır?

a)-Ücretsiz izne ayrılanlar için;

1-17.04.2020 tarihi itibarıyla iş sözleşmesinin bulunduğu işveren tarafından 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca ücretsiz izne ayrılmak,

2-Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmamak,

3-Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak,

4-SGK’ya 01, 04, 05, 06, 12, 14, 20, 29, 32, 35, 39, 52, 53, 54 veya 55 no.lu belge türlerinden bildirilmiş olmak,

b)-İş akdi feshedilenler için;

1-15.03.2020 tarihinden sonra 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve yine aynı Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanmamak,

2-Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak

Şartlarının oluşması gerekmektedir.

Ücretsiz izine ayrılan işçiler Genel Sağlık Sigortasından yararlanmaya devam edebilecekler mi?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 67. Maddesi uyarınca 4857 sayılı İş Kanunu’nun 56. ve 74. maddeleri ile diğer iş kanunlarında ücretsiz izin sayılan süreler haricinde ücretsiz izine ayrılan bir işçinin izin süresinin 30 günü aşması halinde genel sağlık sigortası kapsamında sunulan hizmetlerden yararlanması mümkün olmamakta, işçi genel sağlık sigortası haklarının korunması için ya kendi primini ödemek durumunda kalmakta yada ikametgahının bulunduğu yerdeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına başvurarak gelir testine girmesi gerekmektedir.

Ancak Kanun, getirilen ücretsiz izin düzenlemesine paralel olarak bu konuyu düzenlemiş nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenlerin genel sağlık sigortalısı sayılacağını hüküm altına almıştır. Genel sağlık sigortasına ilişkin primler bu süre boyunca İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.

Nakdi ücret desteği ne kadar sürecektir?

Nakdi ücret desteği 17.04.2020 yürürlüğe girmesinin ardından fesih yapılamayacak süreyi aşmamak üzere ödenecektir. Yukarıda da belirttiğimiz üzere bu süre Kanunda üç ay olarak öngörülmekle birlikte, Cumhurbaşkanı bu süreyi altı aya kadar uzatabilecektir. İşçinin bu süre içerisinde iş akdinin ücretsiz izin halinden çıkartılması veya yeni bir işe girmesi halinde nakdi ücret desteği sona erecektir. 

Nakdi ücret desteği için nereye ve nasıl bir başvuru yapmak gerekir?

Nakdi ücret desteğinden yararlanılabilmesi için ücretsiz izne ayrılan işçilere ilişkin aylık bildirimler, “https://uyg.sgk.gov.tr/IsverenSistemi” internet adresinden ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın 3’üne kadar işverence yapılmalıdır.

Başvuru ekranında, ilgili ayda işçinin ücretsiz izne ayrıldığı gün sayısı, işçinin TC Kimlik Numarası, işçinin IBAN numarası, işveren ve sigortalının cep telefonu bilgilerinin girilmesi gerekmektedir.

5510 sayılı Kanun Ek-9’uncu kapsamında ev hizmetlerinde 10 günden fazla sigortalı çalıştıran işverenler ise ücretsiz izne ayıracakları işçilerini ücretsiz iznin verildiği ayın sonuna kadar “28-Pandemi Ücretsiz İzin” eksik gün koduyla Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine/Merkez Müdürlüklerine bildirmesi gerekmektedir.

Ayrıca, 17.04.2020 tarihinden sonra ücretsiz izne ayrılmasına rağmen, Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde “28-Pandemi Ücretsiz İzin” eksik gün nedeni yerine yanlışlıkla başka bir koddan bildirim yapanların, eksik gün kodunun değiştirilmesi için SGK’nın ilgili il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine başvurup, yanlış bildirilen eksik gün kodunun doğrusuyla değiştirmeleri gerekmektedir.

Nakdi ücret desteği için işsiz kalan işçiler nereye başvurmaları gerekmektedir?

15.03.2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilen ancak işsizlik ödeneği başvurusuna rağmen bu ödeneğe hak kazanamayan işsizlerin nakdi ücret desteği ödemeleri, ayrıca başvuru yapmalarına gerek bulunmaksızın İŞKUR tarafından RE’SEN gerçekleştirilir.

15.03.2020 tarihinden sonra 4447 sayılı Kanunun 51’inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ancak işsizlik ödeneği başvurusunda bulunmayan işçiler ise, “https://esube.iskur.gov.tr/” internet adresinden veya e-Devletten işsizlik ödeneği başvurusunda bulunmaları gerekmektedir.

Nakdi ücret desteği tutarları nasıl ödenecektir?

Nakdi ücret desteği, bir ay içerisinde en çok 30 gün olmak üzere, başvuru ekranında belirtilen İban hesabına, iban hesabı olmayanların ise diğer ödeme kanalları yoluyla (PTT havalesi gibi) işçinin kendisine ödenecektir.

Nakdi ücret desteği ne zaman kesilir?

Nakdi ücret desteğinden yararlanılan dönemde, aynı veya başka bir işyerinde işe başlanması ve/veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alınmaya başlanması halinde nakdi ücret desteği kesilecektir.

Nakdi ücret desteği kapsamında yanlış bilgi verilmesinin yaptırımı var mıdır?

Ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanacaktır.

Fazla ve yersiz ödemeye sebep olanlardan, ödenen nakdi ücret desteği, ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte tahsil edilir.

15.03.2020 tarihinden sonra 4447 sayılı Kanunun 51’inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ancak işsizlik ödeneği başvurusunda bulunmayan işçiler için yapılacak düzeltme ve güncelleme bildirimleri nedeniyle oluşan fazla ve yersiz ödemeler, işçinin takip eden ay için yapılacak nakdi ücret desteği ödemesinden mahsup edilecektir. 17.04.2020-17.07.2020 dönemi izleyen ayın sonuna kadar mahsuba yeter veya hiç nakdi ücret desteği alamayacak kişi bakımından ortaya çıkan fazla ve yersiz ödemeler, işverenden genel hükümlere göre tahsil edilecektir.

Sonuç

Türk hukuk sistemine 17.04.2020 tarihinden itibaren giren Nakdi Ücret Desteği konusu ile ilgili 7244 sayılı “Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 22.04.2020 tarihli “4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Geçici 24’üncü Maddesi Kapsamında Yapılacak Nakdi Ücret Desteği Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar” yayımlanmıştır.

Yukarıda yazımızda belirtilen Nakdi Ücret Desteği uygulamasının Koronavirüs (Covid-19) Salgınını süresince işini kaybeden ve mağdur olan işçilere en azından 3 ay buyunca faydalı olacağı kanaatindeyim.

Kesin bir çözüm olmamakla birlikte sosyal hukuk devletinin bir gereği olarak, tüm dünyayı ve ülkemizi etkileyen bu zorlu süreci birlikte daha az hasarla atlatılmasını temenni ediyorum.

KAYNAKÇA  :

• 4857 sayılı İş Kanunu,
• 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu,
• 17.04.2020 tarihli ve 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun,
• 22.04.2020 tarihli 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Geçici 24’üncü Maddesi Kapsamında Yapılacak Nakdi Ücret Desteği Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar,
• www.mevzuat.gov.tr
• www.sgk.gov.tr

06.05.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.