Önder Kızıl
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Gençbilge Denetim ve SMMM A.Ş.
onder@gencbilge.com

Teknokent ve Ar-Ge Merkezlerinde 2021 Yılındaki Önemli Düzenlemeler

7263 Sayılı Kanun’la birlikte 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ve 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunlarda yapılan değişiklikleri sizler için özetledim, faydalı olması dileğiyle

4691 SAYILI KANUN’DA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER:

1- Teknokent Kanununda yer alan teşviklerin süresi 31.12.2028 tarihine kadar uzatılmaktadır (Önceki düzenlemede bu süre 31.12.2023 tarihi ile sınırlıydı).

2- Bölgede faaliyet gösteren girişimcilerin, projelerinin tamamlama tarih itibariyle yeni bir proje sunmamaları ve mevzuat gereği yönetici şirkete iletmeleri gereken bilgi ve belgeleri süresinde iletmemeleri halinde, sözleşme fesh olmuş sayılacak ve bu durum tahliye nedeni kabul edilecektir.

3- Teknokentlerde faaliyet gösteren yönetici şirket ile Ar-Ge ve Tasarım faaliyetinde bulunan firmalar için işyeri açma ve çalışma ruhsatı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı İl Müdürlükleri tarafından verilecek (Hali hazırda Belediye Başkanlıklarınca verilmekteydi).

4- Temel Bilimler (Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji) mezunu Ar-Ge personeli istihdamı için Yönetici ve girişimci firmalara sağlanan desteğin, Temel Bilimler haricinde Bakanlıkça belirlenecek diğer programlardan mezun Ar-Ge personeli istihdamını da kapsayacak şekilde genişletilmiş, bu desteğin aynı zamanda Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Yönetici Şirketlerinde kuluçka merkezi ve teknoloji transfer ofisi hizmetlerinde istihdam edilecek personeller için de verilmesi sağlanmıştır. Diğer programların neler olacağı, Yükseköğretim Kurulundan alınacak görüş çerçevesinde Bakanlık tarafından daha sonra açıklanması beklenmektedir.

5- Teknoloji Geliştirme Bölgesinde yer alan firmalara, istihdam ettikleri doktora öğrencisi Ar-Ge personel için, 2 yıl süreyle detayları Bakanlıkça yayımlanacak yönetmelikle belirlenecek desteklerin verilmesi sağlanmaktadır.

6- Teknokent Kanunu kapsamında stajyer istihdam eden firmalara detayları Bakanlıkça yayımlanacak yönetmelikle belirlenecek desteklerin verilmesi sağlanmaktadır.

7- Teknoloji Geliştirme Bölgesinde yer alan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden, beyanname üzerinden istisna edilen kazanç tutarı 1.000.000,00-TL ve üzeri olanlar, 01.01.2022 tarihinden itibaren, istisna edilen kazançlarının %2 ‘si oranındaki tutarı, Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş; girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da Teknokent Kanunu kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyet gösteren diğer girişimcilere sermaye olarak konulmak üzere pasifte geçici bir hesaba aktarmaları gerekmektedir. Geçici hesaba aktarılan tutar 2022 takvim dönemi kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği yılın sonuna kadar (31.12.2023) girişimcilere yatırım yapılmak üzere kullanılmalıdır. Bu düzenlemeye aykırılık durumunda, ilgili yılda beyanname üzerinde yararlanılan istisna kazanç tutarının %20’si istisna dışı bırakılır ve zamanında alınmayan vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tahsil edilir. Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere aktarılacak tutar yıllık bazda 20.000.000,00-TL ile sınırlıdır. Bu düzenlemede yer alan oran ve tutarlar için Cumhurbaşkanı’na sıfıra kadar indirme, 5 katına artırma yetkisi verilmiştir.

Bu düzenlemenin, girişim şirketlerince yürütülen projelerin finansmana erişimine yapacağı katkı açısından son derece yerinde olduğunu söyleyebiliriz. Bu sermaye desteğinin, Teknokent ve Ar-Ge Tasarım merkezlerinin yanısıra diğer vergi istisna/muafiyeti sağlanan şirketleri de (Yatırım teşvik belge sahibi şirketler, Serbest Bölge şirketleri vb) kapsayacak şekilde genişletilmesi, projelerin yaşam sürelerinin uzaması ve proje çıktılarının ticarileşmesine fırsat sağlaması için değerlendirilmesi yerinde olur.

8- Teknokentlerde istihdam edilen, Ar-Ge, Tasarım ve Destek personelinin bu görevleriyle ilgili ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinden AGİ düşüldükten sonra kalan tutar terkin edilmektedir (5746 Sayılı Kanu’na benzer uygulama).

Önceki düzenlemede, Ar-Ge, Tasarım ve Destek personelinin bu görevleriyle ilgili ücretleri her türlü vergiden müstesna idi. Bu sebeple Teknokentte ücretler üzerinden sağlanan gelir vergisi teşvikinin “Personele” mi “İşverene” mi sağlandığı konusunda tereddütler bulunmaktaydı. Bu düzenlemeyle birlikte, verilen teşvikin işverene sağlandığı noktasındaki tereddütler ortadan kaldırılmış oldu.

Önceki uygulamada, Teknokentte faaliyet gösteren firmalarda çalışan Ar-Ge, Tasarım ve Destek personeli ücretlerinde gelir vergisi olmadığından, bu personellere ödenecek bir AGİ tutarı da bulunmamaktaydı. Aynı zamanda üzerinden SGK primi alınacak brüt ücret (SGK tavanına kadar) hesabında da gelir vergisi dikkate alınmamaktaydı. Yapılan yeni düzenlemeyle birlikte vergilendirme yöntemi değiştiğinden, işverenler AGİ tutarında bir gelir vergisi yükü ile brüt ücret hesabında gelir vergisinin dikkate alınacak olması ve SGK işçi/işveren primlerinin bu şekilde ulaşılan brüt ücret üzerinden hesaplanacak olması sebebiyle ilave SGK prim yüküyle karşı karşıya kalacaklardır.

Kanunun madde gerekçesinde, girişimciler üzerindeki istihdam yükünün azaltılmasının amaçlandığı ifade edilmektedir. Gerekçe amacının sağlanabilmesi için %50 olarak uygulanan SGK işveren hissesi desteğinin %100’e çıkarılması yeterli olur görünüyor.

9- Ar-Ge ve tasarım personelinin %10 ‘uyla sınırlı destek personeli sayısı, 15 ve altında personel istihdam eden Teknokent firmaları için %20 ‘ye çıkarılmıştır.

Büyüme evresindeki girişimcilerin desteklenmesi açısından son derece yerinde bir düzenleme olmuş.

10- Teknokentlerde gelir vergisi teşvikine konu edilen süreler toplamının %20 ‘sini aşmamak koşuluyla, bölge dışında geçirilen süreler için de gelir vergisi teşvikinden faydalanılabilecektir. Cumhurbaşkanı’na, %20 olarak belirlenen oranı %50 ‘ye kadar artırma yetkisi verilmiştir.

Hali hazırda proje kapsamında dışarda geçirilen sürelerle ilgili bir kısıtlama yok, %20 oranında uygulanması önerilen dışarda geçen süreler bir gerekçe olmaksızın kullanılabilecektir. 28.02.2020 tarihine kadar Covid-19 kaynaklı dışarıda geçirilebilecek süre %60 olarak uygulanmaya devam edecektir.

Covid-19 Pandemisi ve proje kapsamında dışarıda geçen süreler haricinde, uzaktan çalışma modeline geçmek isteyen girişimciler için faaliyet konuları dikkate alınarak (Yazılım, İlaç, Savunma Sanayi, Makine, Donanım vb) dışarıda geçirilen süreler için farklı düzenlemeler yapılması yerinde olacaktır. Özellikle yazılım gibi hizmet üretimi yapan girişim şirketlerinde uzaktan çalışma modelinin verimlilik artışı yarattığı gözlemlenmektedir.

11- Teknokentte faaliyet gösteren şirketlere, 31.12.2028 tarihine kadar uygulanmak üzere (Önceki düzenlemede 31.12.2023 tarihine kadardı) Teknokent Kanunu kapsamındaki projelerin finansmanında kullanılmak üzere (Önceki düzenlemede Bakanlık tarafından uygun görülen projelerin finansmanında kullanılmak üzere şeklindeydi, bu düzenlemeyle proje kapsam sınırlandırmaları kaldırılmış oldu) gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince sağlanan sermaye destekleri, beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve öz sermayenin yüzde yirmisini aşmamak üzere, ticari kazanç ya da kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılır. İndirim konusu yapılacak tutar yıllık olarak 1.000.000,00-TL’yi (Önceki düzenlemede 500.000,00TL idi) aşamaz.

Sağlanan bu sermaye desteklerinin aktarımından itibaren en az 4 yıl boyunca girişim şirketlerinde kalması gerekmekte. Yatırılan sermaye desteklerinin 4 yıldan önce kısmen ya da tamamen geri alınması ya da elde edilen hisselerin satılması durumunda, indirim konusu yapılan tutar sebebiyle tahsilinden vazgeçilen vergiler gecikme zammıyla birlikte geri alınacaktır.   

12- Değerlendirme Kurulu kararı üzerine Bakanlıkça izin verilmesi halinde, Teknoloji Geliştirme Bölgesi yönetici şirketleri tarafından Teknokentler dışına Kuluçka Merkezleri kurulabileceği, bu merkezlerdeki girişimcilerin de Teknokentte faaliyet gösteren girişimcilerle aynı teşviklerden faydalanabilecekleri hüküm altına alınmıştır (Gelir-damga vergisi istisnası, SGK işveren desteği, kurumlar vergisi kazanç istisnası vb). Kuluçka merkezleri ve buralarda yer alacak girişimcilerde aranacak şartlar için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca ayrıca yönetmelik beklenmektedir.

Hali hazırda bazı melek yatırımcı ağları ile girişim sermayesi yatırım fonları erken aşama girişimcilerine, projelerini geliştirebilmeleri için; mentorluk, çalışma alanı, makine-teçhizat ve test ortamı sunmakta. Bu desteklerin yanında kanunla vergi ve SGK destekleri verilmesi, girişimcilere nefes alma imkanı sağlaması açısından son derece yerinde bir düzenleme olmuş.

13- Teknoloji Geliştirme Bölgesi ilanından sonra kurulacak Teknokent Yönetici Şirketinin kuruluş ana sözleşmesi ile bu ana sözleşmeye ilişkin değişiklikler için öncesinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından izin alınması gerekmektedir.

14- Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde aşağıda sayılan giderler, Bakanlık bütçesine konulacak bütçeyle sınırlı olmak üzere karşılanabilecektir:

• Alt yapı, idare binası, Ar-Ge binası, atölye ve kuluçka merkezi inşasına ilişkin giderler,
• Atölyelerde kullanılacak; makine, ekipman ve yazılımlara ilişkin giderler,
• Ar-Ge ve yenilik faaliyetleriyle tasarım faaliyetlerini desteklemeye yönelik Yönetici Şirketle yürütülen ya da yürütülecek; kuluçka programları, teknoloji transfer ofisi hizmetleri ve teknoloji işbirliği programlarıyla ilgili giderler.

15- Cumhurbaşkanı’na, Teknoloji Geliştirme Bölge kuruluşu, Bölgeye ek alan katılması, Bölge sınırı değişikliği ve bölge alanı iptaline ilişkin yetki verilmektedir.

5746 SAYILI KANUN’DA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER:

1- 5746 Sayılı Kanun uygulama süresi 31.12.2028 tarihine uzatılmaktadır (Önceki düzenlemede bu süre 31.12.2023)

2- Temel Bilimler (Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji) mezunu Ar-Ge personeli istihdamı için Ar-Ge ve Tasarım Merkezi firmalarına sağlanan desteğin, Temel Bilimler haricinde Bakanlıkça belirlenecek diğer programlarından mezun Ar-Ge personeli istihdamını da kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Diğer programların neler olacağı Yükseköğretim Kurulundan alınacak görüş çerçevesinde Bakanlık tarafından daha sonra açıklanması beklenmektedir.

3- Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yılı, doktora yapanlar için iki yılı geçmemek üzere merkez dışında geçirdiği sürelere ilişkin ücretleri gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir (Önceki düzenlemede bu teşvikten faydalanılabilmesi için, Ar-Ge ve Tasarım personelinin Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde en az 1 yıldır çalışıyor olma koşulu vardı, bu koşul kaldırılmış oldu).

4- Türk Tasarım Danışma Konseyinin önerileri doğrultusunda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenen kriterleri haiz tasarım yarışmalarında sergilenen tasarımların giderleri, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulacak ödenek imkânları çerçevesinde geri ödemesiz olarak desteklenebilir (Önceki düzenlemede “tasarımların tescil giderleri” şeklindeki ibare “tasarımların giderleri” şeklinde değiştirilerek, desteklenebilecek tasarım giderlerinin kapsamı genişletilmiştir).

5- Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde doktora mezunu personelin, üniversitelerde Ar-Ge ve yenilik alanında ders vermesi veya Ar-Ge ve Tasarım personelinin Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde bulunan girişimcilere mentorluk yapması durumunda, bu kapsamda haftalık 8 saate kadar dışarıda geçirilen süreler gelir vergisi teşviki kapsamında kabul edilecektir.

Ar-Ge veya Tasarım Merkezlerinde gelir vergisi stopajı teşvikine konu edilen toplam çalışma sürelerinin %20 ‘sini aşmamak koşuluyla, bölge dışında geçirilen süreler için de gelir vergisi teşvikinden faydalanılabilecektir. Cumhurbaşkanı’na, %20 olarak belirlenen oranı %50 ‘ye kadar artırma yetkisi verilmiştir (Toplam çalışma süresinin %20’si kadar uzaktan çalışma modeli uygulanabilir hale gelmiş oldu).

Hali hazırda proje kapsamında dışarda geçirilen sürelerle ilgili bir kısıtlama yok, %20 oranında uygulanması önerilen dışarda geçen süreler bir gerekçe olmaksızın kullanılabilecektir. 28.02.2020 tarihine kadar Covid-19 kaynaklı dışarıda geçirilebilecek süre %60 olarak uygulanmaya devam edecektir.

6- Kanunun 3. Maddesine “Girişim Sermayesi Desteği” başlıklı 13 fıkrası eklenmiş, düzenleme uyarınca, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesinden teknoloji, teknolojik üretim ve yenilik faaliyetlerini desteklemek amacıyla girişim sermayesi fonlarına destek bütçesi aktarılabilecektir. Girişim sermayesi desteği kapsamında kaynakların aktarıldığı girişim sermayesi fonlarından ya da bu fonların yatırım yaptığı fonların yatırımlarından yararlanan şirketlere, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince sağlanan sermaye destekleri, beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve öz sermayenin yüzde yirmisini aşmayan kısmı, ticari kazanç ya da kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılır. İndirim konusu yapılacak tutar yıllık olarak 1.000.000,00-TL’yi aşamaz. Bu oranları ve parasal sınırı yarısına kadar indirmeye veya 4 katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir. Sağlanan bu sermaye desteklerinin aktarımından itibaren en az 4 yıl boyunca girişim şirketlerinde kalması gerekmekte. Yatırılan sermaye desteklerinin 4 yıldan önce kısmen ya da tamamen geri alınması ya da elde edilen hisselerin satılması durumunda, indirim konusu yapılan tutar sebebiyle tahsilinden vazgeçilen vergiler yönünden vergi ziyaı hükümleri uygulanır. Sağlanan vergi dışı destekler ise gecikme zammıyla birlikte geri alınır.Yıllık beyanname üzerinden indirim konusu yapılan Ar-Ge indirim tutarı 1.000.000,00-TL ve üzeri olan kurumlar vergisi mükellefleri, 01.01.2022 tarihinden itibaren, indirim konusu yapılan tutarın %2 ‘si oranındaki tutarı, Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş; girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 Sayılı Teknokent Kanunu kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyet gösteren diğer girişimcilere sermaye olarak konulmak üzere pasifte geçici bir hesaba aktarmaları gerekmektedir.

Geçici hesaba aktarılan tutar 2022 takvim dönemi kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği yılın sonuna kadar (31.12.2023) girişimcilere yatırım yapılmak üzere kullanılmalıdır. Bu düzenlemeye aykırılık durumunda, ilgili yılda beyanname üzerinde yararlanılan istisna kazanç tutarının %20’si istisna dışı bırakılır ve zamanında alınmayan vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir.

7- 5746 Sayılı Kanun kapsamında teşvik ve desteklerden faydalanan Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin, kanunda geçen şartları taşıdıklarına ilişkin tespitleri en geç 3 yıllık süreler itibariyle yapılır (Önceki düzenlemede bu süre 2 yıldı).

8- Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin; Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerine ilişkin yerindelik ve uygunluk denetimleri, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı veya Bakanlıkça yetki verilen teknoloji geliştirme bölgeleri yönetici şirketleri tarafından gerçekleştirilir. Bu kapsamda yapılan denetimlerde nihai karar mercii Bakanlıktır.”

Ar-Ge ve Tasarım Merkezi sayısındaki artış ve Pandemi koşulları dikkate alınarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı denetimlerinin aksatılmadan yürütülebilmesi amacıyla ilgili ildeki Teknokent Yönetici Şirketlerine görev verildiği anlaşılıyor.

03.02.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.