Ömer Akyürek
E. Gelirler Kontrolörü
Vergi Uzmanı
oakyurek23@gmail.com

İş Yerindeki Yemeği Beğenmeyenlere Yemek Bedeli Ödemesinde SGK İstisnası Var, Vergi İstisnası Yok !

İş yerlerinde çalışanların 2025 yılı yemek ücretlerinin istisna rakamı açıklandı. Ama mükellefler, hangi kuruma göre hangi duruma göre istisna kapsamında yemek bedeli belirleyeceği konusunda tereddüt yaşamaktadır. Maalesef kanunların uygulamasında, yeknesaklık ve kurumlar arası eşgüdüm olmaması aynı konuda mükelleflere farklı kararlar almak zorunda bırakmaktadır.

GELİR VERGİSİ KANUNU’NA GÖRE ÇALIŞANLARA VERİLEN YEMEK BEDELİ ÜCRET İSTİSNASI UYGULAMASI

Gelir Vergisi Kanunu’nun 61 inci maddesi ücreti, "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat…”  olarak tanımlamaktadır.

Kanuna göre ücretin; ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması onun mahiyetini değiştirmez. Dolaysıyla işveren tarafından çalışana verilen yemek bedelini de ücrettir. Yemek bedelinin ücretten istisna olmaması halinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. Maddesine göre tevkifata tabi olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.

Yemek bedelinin ücret istisnası Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Kanun maddesinde bu ücret istisnasının 2 ihtimal dahilinde olabileceği belirtilmiştir. Birinci durum; çalışanlara işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler gelir vergisinden istisnadır. İstisna için kanunda işverenlerce yemek verilmesi gerektiği açıkça zikredilmiştir. Burada bir sınır bulunmamaktadır. Kanundaki ikinci durum ise; işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin (2025 yılı için 240 TL+KDV) aşmayan kısmı istisna kapsamındadır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde aşan kısım ile bu amaçla sağlanan diğer menfaatler ücret olarak vergilendirilecektir.

Kanunda bu iki ihtimalin sınırları net olarak çizilmiştir. İşverenlerce verilen yemek yada işyerinde yemek verilmemesi kaydıyla belirlenen günlük yemek hizmet bedeli.

1/12/2022 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, Gelir Vergisi Kanunu’nun 23. maddesine göre işverenler tarafından hizmet erbabına işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda, yemek bedelinin nakit olarak verilmesi suretiyle sağlanan menfaatler de istisna kapsamına alınmıştır.

Gelir Vergisi Kanunu ile belirlenen bu husus 30/12/2022 tarihli 322 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde de açıkça ortaya konulmuştur.

Tebliğe göre;

1) Hizmet erbabına nakit ödeme yapılmaksızın yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerde;

a) İşverenlerce, hizmet erbabına işyerinde veya müştemilatında yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın,

b) İşverenlerce, hazır yemek hizmeti veren mükelleflerden satın alınan yemeğin, işyerinde veya müştemilatında hizmet erbabına verilmesi durumunda sağlanan menfaatler herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın,

c) İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyip yemek hizmeti veren işletmelerde bu hizmetin sağlandığı durumlarda, bu işletmelere yapılan ödemelerin her bir çalışan için çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin (2025 yılı için 240 TL+KDV) aşmayan kısmı,

ç) İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmediği ve yemek hizmetinin, yemek kartı ve/veya yemek çeki hizmeti veren işletmelerin yemek kartlarına yükleme yapılmak veya yemek çeki satın alınmak suretiyle verildiği durumlarda, her bir çalışan için çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin (2025 yılı için 240 TL+KDV) aşmayan kısmı, gelir vergisinden istisna olacaktır.

Tebliğe göre hizmet erbabına nakit olarak ödenen yemek bedelinin gelir vergisinden istisna edilebilmesi için;

a) İşverenler tarafından işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi,

b) Günlük yemek bedelinin (2025 yılı için 258 TL) aşmaması,

c) Fiilen çalışılan günlere ilişkin olması,

gerekmektedir.

Kanun ve tebliğde açıkça ortaya koyulduğu gibi Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca verilen özelgelerde de iş yerinde yemek verilmemesi durumunda yemek bedelinin ücretten istisna olacağı, aksi halde işyerinde yemek verilmesi durumunda bir kısım çalışana, bu yemek hizmetinden yararlanmak istememesi gibi gerekçelerle yemek bedeli adı altında verilecek tutarların ücret olarak değerlendirileceği, istisna olmayacağı belirtilmiştir.

Konu hakkında İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Gelir Ve Kurumlar Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 21.11.2023 tarih ve E-62030549-120[23-2022]-1315945 sayılı özelgesi aşağıdaki gibidir;

“

….

Buna göre, hizmet erbabına nakit olarak yapılan yemek bedeli ödemesinin Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendi uyarınca istisna kapsamında değerlendirilebilmesi için, işverenler tarafından gerek işyerinde veya müştemilatında gerekse işyeri veya müştemilatı dışında herhangi bir yerde yemek verilmemesi ya da yemek hizmetinin yemek çeki/kuponu verilmek suretiyle karşılanmamış olması gerekmektedir.

Bu hüküm ve açıklamalara göre, şirketiniz tarafından işyerinizde çalışanlarınıza yemek hizmeti verilmesine rağmen vejetaryen olma, yemek menüsünü tercihlerine uygun bulmama gibi çeşitli nedenlerle bu yemek hizmetinden yararlanmak istemeyen personele nakit olarak yapılan yemek bedeli ödemeleri Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendi uyarınca istisnaya konu edilemeyecek olup söz konusu nakdi ödemeler ücret olarak değerlendirilerek Gelir Vergisi Kanununun 61, 94, 103 ve 104 üncü maddelerine göre vergilendirilecektir. “

Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 23.07.2024 tarih ve E-64597866-120-14960 sayılı özelgesinde ise mağazaları, şubesi ve şirket merkezindeki iş yerinde yemek verilmemesi halinde farklı uygulamaya gidip ücret istisnası kapsamında yemek kartı verilebileceği belirtilmiştir.

“

…

Bu hüküm ve açıklamalara göre, genel müdürlük ve … mağazalarında çalışan ve işyerinde ya da müştemilatında yemek hizmeti verilmeyen personelin şirketinizce verilen yemek hizmetinden yararlanma imkanlarının olmaması halinde, bu personele anlaşmalı olduğunuz yemek kartı şirketi … Kurumsal Hizmetler A.Ş. aracılığı ile verilen yemek kartına yapılan yemek bedeli ödemesinin; fiilen çalışılan günlere yönelik yapılması kaydıyla bir günlük tutarının ilgili yıl için belirlenen tutarı (1/1/2024 tarihinden itibaren 170 TL) aşmayan kısmının, Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendi uyarınca istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır.

…”

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca verilen özelgelerdeki uygulamada işyerinde ya da müştemilatında yemek hizmeti verilmemesi durumunda yemek kartları, sınırlar dahilinde ücret istisnası olarak değerlendirilebilecektir. Ancak iş yerinde yemek verilmesi durumunda, buna alternatif olarak yemek kartı yada nakden yemek bedeli gibi opsiyonların ücret istisnası kapsamında değerlendirilmeyeceği belirtilmektedir.

SGK’YA GÖRE YEMEK BEDELİNİN PRİME ESAS KAZANÇTAN İSTİSNA OLMASI

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 97. Maddesine göre; İşyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda, sigortalıya yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerin nakit olarak ya da yemek hizmetinin alınması dışında kullanılabilecek yemek kartı/çeki/kuponu gibi araçlarla sağlanması halinde, fiilen çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin Kurum Yönetim Kurulunca belirlenen tutarının fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunulacak tutarını asmayan kısmı SGK priminden istisna olacaktır.

Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün 31.12.2024 tarih ve 2024/17 sayılı Genelgesine göre 1/1/2025 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yemek bedelinin prime esas kazançtan istisna edilecek günlük tutarı 158,00 TL olarak belirlenmiştir. Yani vergi kanunlarının 240,00 TL olarak belirlediği tutarı, SGK 158,00 TL olarak belirlemiştir. Bu durumda Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın belirlediği 240,00 TL yi çalışana yemek bedeli veren işveren, 82 TL üzerinden SGK primi hesaplamak zorunda kalacaktır.

Bir diğer sorun her ne kadar Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde ve Gelir Vergisi Kanunu’nda istisna için “işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda” şartını arasa da 31.12.2024 tarihli Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün 2024/17 sayılı Genelgesi, bu durumu

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın uygulamasından farklı yorumluyor.

2024/17 sayılı Genelge ’deki örnekler aşağıdaki gibidir;

“2.1.3- İşverenlerce Sigortalılara Nakit Olarak Verilen Yemek Bedelinde Uygulama

İşverenlerce sigortalılara yemek bedeli adı altında nakden yapılan ödemelerin günlük 158,00 TL’lik tutarı prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Örnek 4: A sigortalısına 2025/Ocak ayında 5.000 TL tutarında yemek bedeli ödenmiştir. Sigortalının ilgili ayda 22 gün fiilen çalıştığı göz önüne alındığında yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar;

Günlük İstisna Tutarı = 158,00 TL

158,00 TL x 22 Gün = 3.476,00 TL (Aylık İstisna Tutarı)

5.000,00 TL – 3.476,00 TL = 1.524,00 TL (Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Bedeli) olarak hesaplanacaktır

Aynı işyerinde çalışan bazı sigortalılara işyerinde veya müştemilatında yemek verilmesi ve bazı Sigortalılara da nakden ödeme yapılması halinde, nakden ödeme yapılan sigortalılara yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerin günlük 158,00 TL’lik tutarı prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Örnek 5: A işvereni tarafından işyerindeki 20 sigortalıya işyerinde yemek verilmesi ve kalan 30 sigortalıya yemek bedeli altında günlük 250,00 TL ödeme yapılması halinde, nakden ödeme yapılan 30 sigortalıya yemek bedeli adı altında ödemelerin günlük 158,00 TL’lik tutarı prime esas kazanca dahil edilmeyecek ancak bu tutarı asan kısmı sigorta primine tâbi olacaktır.”

Genelge Örnek 5’deki durumda; iş yerinde yemek verilmesine rağmen 30 kişiye nakden yemek bedeli karşılığı ücret ödenmesi halinde, bu ücretin 2025 yılı SGK prim istisnası haddi olan günlük 158,00 TL’si SGK priminden istisna olacaktır. Aynı örnekte Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yaklaşımı ise bu 30 kişinin ancak farklı şubelerde çalışması ve bu şubelerde yemek verilmemesi durumunda yemek ücreti istisnasından faydalanabileceği şeklindedir. Bu 30 kişinin yemekleri beğenmemesi yada yukarıda yer alan özelgedeki gibi vejetaryen tercihleri olan çalışanlardan olması veya iş yerinde yemek verilmesine rağmen opsiyon olarak nakdi yemek bedeli verilebileceği tercihi sunulması durumlarında ücret istisnasından faydalanamayacaktır.

SONUÇ

Gelir Vergisi Kanunu, Gelir Vergisi Genel Tebliği ve uygulama özelgelerine göre iş yerinde yemek verilmesine rağmen, bu yemek hizmetinden yararlanmak istemeyen personele alternatif olarak tercih sunup çalışanlara yapılacak nakden yemek bedeli ya da yemek kartı ödemeleri ücret olarak değerlendirilecek ve stopaja tabi olacaktır. Şirket merkezi, mağaza, şube gibi iş yerlerinde yemek verilmemesi durumunda bu yerlerin her birinde farklı uygulama olabileceği, vardiyalı çalışılan işyerlerinde yemek hizmeti sunulamayan zamanlarda yemek bedeli ücret istisnasından faydalanabileceği Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın uygulamaya bakışını göstermektedir.  

SGK ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın, yemek bedelleri için uyguladığı istisna hadleri, uygulama yöntemleri ve burada bahsetmediğimiz aile, çocuk yardımı vb. ortak olan konularda uygulama birliğine gitmesi gerekmektedir. Aksi halde işverenlerin hatalı işlem yaparak cezalar ile karşılaşması muhtemeldir. İstisna ve muafiyetlerin uygulanmasındaki karmaşık yapı ve bundan kaynaklı ceza alma olasılığı birçok mükellefin tam olarak bu imkanlardan yararlanmasına engel olmaktadır.

06.01.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

MuhasebeTR uygulamamızı indirin, son dakika gelişmelerinden haberdar olun.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.