Okan Çelebi
Avukat
info@celebiavukatlik.com

İkale Sözleşmesi Gereğince Ödenen Tazminatlardan Yapılan Stopaj Kesintilerine İlişkin Son Yasal Düzenlemenin Değerlendirilmesi

İkale sözleşmesi, kısaca iş sözleşmesini sona erdirme sözleşmesi olarak nitelendirilebilir. İş sözleşmesinin tarafları olan işçi ve işverenin karşılıklı özgür iradeleri ile iş sözleşmesini sona erdirmek üzere anlaşarak yaptıkları sözleşmedir. İş sözleşmesinin ikale sözleşmesi ile sona erdirildiği hallerde işçi iş güvencesi hükümlerinden yararlanmaz, işe iade davası açamaz.

İkale sözleşmesi gereğince işverenler tarafından işçilere yapılan ödemeler üzerinden gelir vergisi stopaj kesintisi yapılmasının hukukiliği bugüne kadar tartışmalı olagelmiştir. Konu yargıya intikal etmiş ve Danıştay’ın yakın tarihli kararlarında yapılan kesintilerin hukuka uygun olmadığına hükmedilmiştir. Danıştay’ın 2016 tarihli bir kararına göre “…193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesine göre, ücret ve ücret sayılan ödemelerin çalışanın işverene bağlılığı ve hizmet karşılığı sağlanan para ve para ile temsil edilebilen ödemeler olduğu ve ancak ücret veya ücret niteliği taşıyan ödemelerden tevkifat yapılacağı, davaya konu kesintinin ait olduğu tazminat, davacının çalıştığı şirketin işçi azaltma yoluna gitmesi sonucu iş akdinin feshedilmesi sebebiyle yasal bir zorunluluk olmaksızın davacıya işsiz kalması sebebiyle yardım amaçlı yapılan bir ödeme olduğundan ücret sayılan ödemelerin ortak özelliğini taşıdığından bahsedilemeyeceğinden, yapılan kesintide açık bir vergilendirme hatası olduğundan tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır…” (Danıştay 4. Dairesi’nin E. 2014/3676  K. 2016/4376  T. 13.12.2016 sayılı kararı)

İkale sözleşmesi gereğince işçilere yapılan ödemelerden stopaj kesintisi yapılmasına karşı açılan davalarda verilen bu yöndeki Danıştay kararları üzerine, 27.03.2018 tarihli ve 30373 sayılı Resmi Gazete’nin 2.Mükerrer sayısında yayımlanan 7103 sayılı Kanun’un 7.maddesi ile; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61.maddesinin “Ücret Tarifi” başlıklı maddesine (7) no’lu yeni bir bent eklenmiştir.  

7103 Sayılı Kanun’un 7 nci maddesiyle eklenen bent gereğince hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar da ücret olarak sayılan ödemeler arasına eklenmiştir.

7103 sayılı Kanun’un 7.maddesi 27.03.2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu durumda 27.03.2018 tarihinden sonra sona eren hizmet sözleşmelerinin sona ermesinin ardından madde gereğince işverenler tarafından işçilere yapılacak karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar da yasal olarak ücret olarak kabul edildiğinden ücretler gibi bu kalemler için de gelir vergisi stopaj kesintisi yapılabilecektir.

7103 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce bir hizmet sözleşmesini sona erdiren ikale sözleşmesi gereğince işçilere ödenmiş olan tazminatlardan yapılmış kesintilerin de yeni düzenlemeye tabi olacaklarına dair geçmişe etkili bir madde yer almamakta ise de; bu sözleşmeler bakımından yapılan kesintilerin iadesi talebine ilişkin olarak devam eden veya açılacak davalarda yargı mercilerinin ne yönde karar verecekleri bugün için belirsizdir.

 

Ayrıca hukuki niteliği itibarıyla tazminat niteliğinde bulunan ödeme kalemlerinin yasal düzenleme yapılmak suretiyle ücret olarak kabulünün Anayasa’nın “çalışma hakkı ve ödevini düzenleyen 49.maddesine ve vergi ödevini düzenleyen 73.maddesine aykırı olup olmadığının Anayasa Mahkemesi tarafından somut veya soyut norm denetimi yoluyla denetlenmesi önümüzdeki dönemde mümkün olabilir.

İLGİLİ MEVZUAT

Ücretin Tarifi

Madde 61

(2361 sayılı Kanunun 43'üncü maddesiyle değişen madde) Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.

Bu kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır:

1. 23'üncü maddenin 11 numaralı bendine göre istisna dışında kalan emeklilik, malüliyet, dul ve yetim aylıkları;

2. Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler;

3. Türkiye Büyük Millet Meclisi, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyelerine ve yukarıda sayılanlara benzeyen diğer kimselere bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;

4. Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;

5. (3239 sayılı Kanunun 53'üncü maddesiyle değişen bent) Bilirkişilere, resmî arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler;

6. Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler.

(7103 Sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle eklenen bent; Yürürlük: 27.03.2018)7. Hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar.

21.05.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.