Nusret Ayyıldız
Bağımsız Denetçi
Kamu Gözetimi Kurumu Eski Uzmanı
nusretayyldz@gmail.com

Kur Değişiminin Etkileri ve Geçerli Para Birimi

Ülke olarak son zamanlarda gündemimizden düşmeyen bir konu döviz kurları. Kurdaki dalgalanmalar Şirketleri de bir hayli zor durumda bıraktı. Bütçeler, tahminler, projeksiyonlar yerle bir. Bu belirsizlikler altında yıl sonu geldi çattı. Şirketlerin gündemindeki en önemli konulardan birisi kur değişiminin finansal tablolarda yarattığı etkinin nasıl ele alınacağı. Etkinin finansal tablolarda yarattığı tahribatı gören bazı şirketler ise geçerli para birimini değiştirip değiştirmemeyi tartışmakta.

İsterseniz geçerli para birimi kavramıyla birlikte yazımıza konu olan başlıkları ele almaya başlayalım.

Geçerli Para Birimi Nedir?

Aramızdan bazılarının “Geçerli para birimi nedir? O da nerden çıktı şimdi?” dediğini duyar gibiyim. Geçerli para birimi, faaliyet gösterilen ekonomik çevrenin para birimidir. Bir başka değişle nakit giriş ve çıkışlarının sıklıkla yapıldığı para birimidir.

Her ne kadar faaliyette bulunduğumuz ekonomik çevrede kullanılan para birimi Türk Lirası olsa da nakit giriş ve çıkışlarınız başka bir para birimi cinsinden gerçekleşiyorsa bu değerlendirmenin yapılması ve geçerli para birimine karar verilmesi Şirketlerimiz için son derece önemli konu.

Geçerli Para Birimi Nasıl Belirlenir?

Geçerli para birimi belirlenirken en temel husus alış ve satış fiyatları üzerinde önemli etkiye sahip olan para birimini belirlemek olacaktır.

Satılan mal ve hizmetin satış fiyatının veya hammadde, işçilik gibi katlanılan maliyetlerin Türk Lirası dışında başka bir para birimi cinsinden gerçekleşmesi durumunda geçerli para biriminin değiştirilmesi gündeme gelebilecektir.

Ancak alış veya satış fiyatlarının başka bir para birimi cinsinden belirlenmesi geçerli para birimini değiştirmek adına tek başına yeterli değildir. Alış ve satış fiyatlarının yanı sıra, tahsilatların hangi para birimi cinsinden yapıldığı, yapılan tahsilatların hangi para birimi cinsinden elde tutulduğu ve hangi para birimi cinsinden borçlanıldığı hususları da yapılacak değerlendirme kapsamında göz önünde bulundurulması gereken önemli başlıklardan.

Geçerli para birimi belirlendikten sonra bu para birimi dışındaki para birimleriyle yapılan işlemler yabancı paralı işlemler olarak ele alınır.

 

Yabancı Paralı İşlemler Nasıl Muhasebeleştirilir?

Yabancı para cinsinden yapılan işlemler işlem tarihinde mevcut olan kur üzerinden geçerli para birimine çevrilerek muhasebeleştirilir.

Bu noktada dikkat edilmesi gereken en önemli konu işlem tarihinin doğru belirlenmesidir. Türkiye Muhasebe Standartlarında işlem tarihi, ilgili varlık veya yükümlülüğün finansal tablolara alındığı tarih olarak değerlendirilir. Bu işlem bir avans işlemi ise bu durumda da işlem tarihi avansın alındığı ya da verildiği tarih olarak belirlenir.

Yabancı Paralı İşlemler Dönem Sonunda Nasıl Ölçülür?

Dönem sonunda yabancı paralı işlemin muhasebeleştirilmesi ilgili finansal tablo kaleminin parasal kalem olup olmamasına göre değişkenlik gösterir.

Parasal – Parasal Olmayan Kalem Ayrımı

Parasal kalemler, sabit veya belirlenebilir bir tutarda para olarak alınacak ya da ödenecek varlık ve yükümlülükler ile elde tutulan nakitleri temsil ederler. Parasal kalemin en ayırt edici özelliği karşılığında para alma hakkı ya da ödeme yükümlülüğü vermiş olmasıdır. Bunlar dışında kalan finansal tablo kalemleri ise parasal olmayan kalemler olarak ele alınır. Parasal ve parasal olmayan kalemlere aşağıdaki başlıkları örnek olarak verebiliriz.

Parasal Kalemler	Parasal Olmayan Kalemler
Nakit ve Nakit Benzerleri	Stoklar
Ticari Alacaklar – Ticari Borçlar	Alınan – Verilen Sipariş Avansları
Diğer Alacaklar – Diğer Borçlar	Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar
Finansal Yükümlülükler	Birikmiş Amortismanlar

Parasal Kalemlere İlişkin Kur Farkları Nasıl Muhasebeleştirilir?

Parasal kalemlerin ödenmesinde ya da dönem içerisinde önceki dönemlerde çevrilen kurdan farklı bir kurdan çevrilmesi neticesinde ortaya çıkan kur farkları oluştuğu dönemin kar veya zararı olarak muhasebeleştirilir.

Parasal Olmayan Kalemlere İlişkin Kur Farkları Nasıl Muhasebeleştirilir?

Parasal olmayan kalemlere ait kur farkları ilgili kalem kapsamında gerçekleşen kazanç veya kayıplarının esas olarak nerede gösterildiğine göre değişkenlik gösterecektir.

Eğer parasal olmayan bir kalemden kaynaklanan kazanç ya da zarar diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştiriliyorsa aynı şekilde bu kazanç ya da zararın kurdan kaynaklanan kısmı da diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilir.

Eğer parasal olmayan bir kalemden kaynaklanan kazanç ya da zarar, kâr ya da zararda muhasebeleştirilirse, bu kazanç ya da zararın kurdan kaynaklanan kısmı da kâr ya da zararda muhasebeleştirilir.

Peki Finansal Tablolar Mutlaka Geçerli Para Biriminden Mi Sunmalıdır?

Türk Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda denetime tabi olan şirketlerin finansal tablolarını Türkçe ve Türk Lirası (TTK md. 70) olarak sunmaları zorunludur. Bu yükümlülüğü yerine getiren Şirketler herhangi bir sınırlama olmaksızın finansal tablolarını geçerli para birimi dışındaki herhangi bir para birimine göre sunabilirler. Geçerli para birimi yüksek enflasyonlu bir ekonominin para birimi olmaması şartıyla bilanço kısmını finansal tabloların sunulduğu tarihteki kurdan, kâr veya zarar ve diğer kapsamlı gelirin sunulduğu her bir tabloda ise işlem tarihinde geçerli olan döviz kurundan çevrilecektir.

28.12.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.