Nurullah Çuhadar
Yeminli Mali Müşavir
E. Vergi Müfettişi
ncuhadar@msn.com

120-Alıcılar Hesabından Ceza Yememek İçin Muhasebecilerin Dikkat Etmesi Gereken Püf Noktalar

MÜKELLEFLERİN VERGİ İNCELEMESİ SIRASINDA 120-ALICILAR HESABI YÖNÜNDEN CEZALI TARHİYATA MUHATAP OLMAMAK İÇİN MESLEK MENSUPLARINCA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

120 Alıcılar Hesabı Aktif karakterli bir hesaptır. En fazla Bir yıl içinde paraya dönüşmesi öngörülen ve işletmenin ticari ilişkisi nedeniyle ortaya çıkan senetsiz alacaklar bu hesapta gösterilir. İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılan hesaptır. Ayrıca Finansal kiralamadan doğan senetsiz alacaklar da bu hesapta izlenir. Bu hesaptaki alacakların vadesi en fazla 1 yıldır.

Bu hesaplara yapılan alacak ve borç kayıtları sırasında ve dönem sonu işlemlerinde meslek mensuplarının aşağıdaki hususlara dikkat etmesi durumunda mükellefler hakkında yürütülecek bir vergi incelemesi sırasında 120-Alıcılar Hesabında yer alan kayıtlar yönünden cezalı tarhiyatla muhatap olmalarını önleyecektir.

1. Alıcılar ile yapılmış sözleşmelerin mevcut olması durumunda sözleşmelere ilişkin damga vergisi yükümlülüğünün yerine getirilip getirilmediğine dikkat edilmelidir.
2. Yurtiçi ve yurtdışı müşterilerden mutabakat yazıları alınmışsa, bu yazılardaki rakamların yasal kayıtlardaki rakamlarla uyumlu olmasına dikkat edilmelidir.
3. Bu hesaptaki ticari TL cinsinden alacakların mukayyet değer ile değerlemesinin yapılması gerekmektedir.
4. Yurt dışından olan alacakların yurt içine getirilme zorunluluğu olsun veya olmazsın yani alacak yurt içine getirilmemiş olsa bile değerlemesinin mutlaka yapılması gerekmektedir.
5. 120-Alıcılar hesabındaki yabancı para cinsinden alacakların dönem içinde TCMB tarafından tespit edilen döviz alış kuru dönem sonunda ise Maliye Bakanlığı’nca tespit edilen kur ile değerlendirilmesi yapılmalıdır.
6. Alıcılar hesap kayıtları içerisinde ticari mal ve hizmet satışından kaynaklanmayan ilişkili kişilere ait alacakların olması halinde, Transfer Fiyatlandırılması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı hükümleri açısından vergi incelemesi sırasında kontrol edilebileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
7. Bir sonraki hesap döneminin ocak ayında düzenlenen faturalar, önceki dönemin son ayında sevk edilen mal veya ifa edilmiş olan hizmetlerle ilişkili olabilir. Bu nedenle hesap döneminin ilk ayında düzenlenen faturaların, vergi incelemesi sırasında gelir ertelemesi olarak dikkate alınabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.  Zira vergi incelemelerinde, Hizmetin ifa edilmesi veya malın teslim edilmesiyle alacak tahakkuk ettiğinden, kurumlar vergisi ve katma değer vergisi yönünden vergiyi doğuran olay gerçekleşmiş olduğu, dolayısıyla bu işlemlere ait vergisel yükümlülükler de ait olduğu dönemde yerine getirilmiş olması gerekeceği ileri sürülerek inceleme elemanı tarafından tenkit konusu yapılabilir.
8. Önceki dönemden doğan yabancı para cinsinden alacakların dönem sonunda yapılacak değerleme işlemlerinden doğacak kur farklarının 646- Kambiyo Karları veya 656- Kambiyo Zararları hesabına kaydedilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde bu hususta tenkit konusu yapılabilir.
9. Yapılacak Vergi İncelemesi sırasında Grup içi şirketler için uygulanan vade farkı ve benzeri hususlar Transfer Fiyatlandırılması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı hükümleri ile iktisadi ve teknik icaplara uygunluk açısından kontrol edileceği unutulmamalıdır.
10. Dönem sonunda önemli miktarlarda alıcılardan iade olması halinde bu iadelerin, iktisadi ve teknik icaplara uygunluğu kontrol edilebileceği unutulmamalıdır.
11. Vergi incelemeleri sırasında Üzerindeki tarih ya da içeriği itibariyle önceki döneme ait olduğu halde, cari dönemde kayıtlara alınmış belgeleri tenkit konusu yapılabilir.
12. Uzun süredir bekleyen alacakların nedeni vergi incelemesi sırasında sorgulanabilmektedir. Bu nedenle İşletmenin genel politikası ve ilgili müşteri ile bağlantıları dikkate alınarak, faiz ve vade farkı hesaplanması gerekip gerekmediği, hesaplanan tutarın fatura düzenlenerek kayıtlara yansıtılıp yansıtılmadığı hususlarına dikkat edilmelidir.
13. 120-Alıcılar hesabında yer alan alacakların kısa vadeli olması nedeniyle, uzun süredir tahsil edilmemiş görülen alacakların vergi incelemesi sırasında  mükellef veya ortaklarca elden tahsil edilmiş olması ve muhasebe kayıtlarına yansıtılmamış olabileceği ihtimali üzerinde durulabilmektedir. Bu nedenle mutabakat yazılarının mutlaka alınması gerekmektedir.
14. Vade farkları, iskontolar, iadeler, döviz kur farkları ve fiyat farkları gibi alacağın miktarında değişiklik yapan hususların kontrolü yapılmalı ve katma değer vergisi matrahı ile ilişkisi kurulmalıdır.
15. Faturalar ve irsaliyelerin V.U.K.’da yer alan asgari şekil şartlarını ihtiva edip etmediğine bakılmalıdır.
16. Bu hesaba kaydedilen alacaklardan değersiz veya şüpheli hale gelenler için 213 sayılı VUK’nun 322 ve 323’üncü maddeleri kapsamında değerlendirme yapılmalıdır.
17. Bu hesabın dönem sonlarında alacak kalıntısı vermemesi gerekir. Ancak bazı meslek mensupları uygulamada, alıcılardan tahsil edilen avansların bu hesapta takip edilmesinden dolayı, bu hesap alacak bakiyesi verebilmektedir. Terse dönen bu hesap bakiyesi dönem sonlarında virmanlanarak kapatılmakta, dönem başlarında tekrar açılmaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki böyle bir durumun inceleme sırasında tespiti durumunda öncelikle tek düzen hesap planına uyulmaması nedeniyle 213 VUK uyarınca Özel Usulsüzlük cezası uygulanabilmektedir.
18. 120- Alıcılar hesabının ters bakiye vermemesi için, Hesabın borcuna; senetsiz alacağın doğması ile birlikte kayıt yapılmalı, Hesabın Alacağına ise; bu borç tahsil edilmesi halinde   (nakit ödemeler, banka havaleleri, çek alındığında ve hesaben mahsuplar dahil) alacak kaydedilmesi gerekmektedir. İşletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak peşin tahsil ettiği tutarları ise 340-Alınan Sipariş Avansları hesabında takip etmeleri gerekmektedir.

13.09.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.