Niyazi Özpehriz
Yeminli Mali Müşavir
E.Baş Hesap Uzmanı
Bilim Uzmanı
ozpehriz@gmail.com

Binek Otomobil Satışında Kanunen Kabul Edilmeyen Gelir Uygulaması

İşletme aktifine kayıtlı binek otomobillerin 2020 yılından itibaren satışında, belirli şartlar altında, satıştan doğan kazancın bir kısmı Kanunen Kabul Edilmeyen Gelir olarak dikkate alınabilecektir. Bu uygulama, 5/12/2019 tarihli ve 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Kanunun 13’ncü maddesi ile Gelir Vergisi Kanunun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendine aşağıdaki parantez içi hüküm eklenmiştir.

“(Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 135.000 Türk lirasını (2020 yılı için 160.000 TL), söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 250.000 Türk lirasını (2020 yılı için 300.000 TL), aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider yazılabilir. Bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınır.)”

Buna göre, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı 07.12.2019 tarihinden itibaren satın alınan binek otomobiller için amortisman gider kısıtlaması uygulanacaktır. Bu düzenleme ile birlikte binek otomobiller için ayrılacak amortisman tutarlarında ikili bir yapı oluşmuştur. Birincisi, öteden beri devam eden Vergi Usul Kanunu (VUK) uyarınca faydalı ömür esasında ayrılan amortisman, ikincisi ise Gelir Vergisi Kanunu uyarınca gider yazılabilen amortismandır.

Yeni getirilen amortisman kısıtlaması, 2020 yılı için maliyet bedeli 300.000 TL’yi aşan (KDV ve ÖTV maliyete eklenmeyip direk gider yazıldıysa 160.000 TL) binek otomobiller için VUK uyarınca amortisman ayırlması halinde, sınırı aşan kısmın Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak kayda alınmasını zorunlu kılmaktadır. Bu şekilde, 257-Birikmiş Amortisman hesabında VUK üzerinden ayrılan amortisman tutarı düşülmüş olan binek otomobilin satışı halinde, daha önce gider yazılmamış olan (KKEG yazılmış olan) amortisman tutarının gelir olarak kayda alınması gibi bir durum ortaya çıkacaktır. İşte bu duruma sebebiyet vermemek amacıyla KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GELİR uygulaması başlatılmıştır.

Konu ile ilgili olarak yayımlanan 311 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde; mükelleflerin aktiflerinde yer alan binek otomobiller için amortismana esas bedelden daha fazla tutar üzerinden amortisman ayırmaları halinde, genel hükümlere göre ayrılan amortisman tutarı ile amortismana esas bedel üzerinden ayrılan amortisman tutarı arasındaki farkın, kanunen kabul edilmeyen gider sayılarak, o yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi kazancına ilave edileceği belirtilmiştir.

Söz konusu binek otomobillerinin mükellefler tarafından satışı halinde ise ilgili yıllarda amortisman ayırma aşamasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kazanca ilave olunan tutarların toplamı mükelleflerce vergiye tabi olmayan gelir olarak dikkate alınacak ve bu tutar, gelir veya kurumlar beyannamesinde “Diğer İndirimler” satırında gösterilmek suretiyle  kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.    

Tebliğ’de bu konu ile ilgili verilen örnek ise aşağıdaki gibidir.

Örnek: İnşaat işiyle iştigal eden kurumlar vergisi mükellefi (TDE) Ltd. Şti. 01/9/2020 tarihinde vergisiz fiyatı 240.000 TL olan bir adet binek otomobil satın almıştır. Söz konusu araç için mükellef tarafından ödenen ÖTV ve KDV tutarı toplamı 354.720 TL olup, mükellef tarafından binek otomobilin iktisabı için ödenen vergiler safi kazancın tespitinde tercihen doğrudan gider olarak dikkate alınmıştır. Adı geçen mükellef söz konusu binek otomobili 2/1/2024 tarihinde 100.000 TL bedel karşılığında satmıştır.

Buna göre, işletme kayıtlarına vergisiz satış fiyatı üzerinden alınan binek otomobil için 2020 yılında en fazla 160.000 TL’ye isabet eden kısım için ayrılan amortisman, kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Mükellef kurum tarafından bu kapsamda yıllar itibarıyla ayrılan amortisman tutarları aşağıdaki gibidir:

Yıl	Amortisman Tutarı (TL)
2020	10.666
2021	32.000
2022	32.000
2023	32.000

Mükellef kurumun binek otomobilini 2024 yılında sattığında yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır (KDV ihmal edilmiştir):

102- Bankalar                                       100.000

257- Birikmiş Amortisman                      106.666

689- Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar    33.334

                                                                                   254- Taşıtlar     240.000

Mükelleflerin aktiflerinde yer alan binek otomobiller için amortismana esas bedelden daha fazla tutar üzerinden amortisman ayırmaları halinde, genel hükümlere göre ayrılan amortisman tutarı ile amortismana esas bedel üzerinden ayrılan amortisman tutarı arasındaki fark, kanunen kabul edilmeyen gider sayılarak, o yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi kazancına ilave edilecektir. Söz konusu binek otomobillerinin mükellefler tarafından satışı halinde ise ilgili yıllarda amortisman ayırma aşamasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kazanca ilave olunan tutarların toplamı mükelleflerce vergiye tabi olmayan gelir olarak dikkate alınacak ve bu tutar, gelir veya kurumlar beyannamesinde “Diğer İndirimler” satırında gösterilmek suretiyle  kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.

Örnek: Bir önceki örnekte, mükellef kurumun 1/9/2020 tarihinde vergisiz satış fiyatı olan 240.000 TL üzerinden aktifine aldığı binek otomobili için, aktife kayıtlı bedelin tamamı üzerinden amortisman ayırması durumunda; mükellef tarafından binek otomobili için ayrılan amortisman tutarı ile amortismana esas bedel üzerinden hesaplanan amortisman tutarı arasındaki fark KKEG olarak ilgili yıllarda kurum kazancına ilave olunacaktır.

Yıl	VUK Uyarınca Ayrılan Amortisman (TL)	Amortisman Gider Kısıtlamasına Göre Gider Yazılabilen Amortisman (TL)	KKEG Olarak Kazanca İlave Edilecek Tutar (TL)
2020	16.000	10.666	5.334
2021	48.000	32.000	16.000
2022	48.000	32.000	16.000
2023	48.000	32.000	16.000
TOPLAM	160.000	106.666	53.334

Mükellefin söz konusu binek otomobili 2/1/2024 tarihinde 100.000 TL bedel karşılığında satması halinde yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır (KDV ihmal edilmiştir):

102- Bankalar                           100.000

257- Birikmiş Amortisman          160.000

                                                           254- Taşıtlar                                        240.000

                                                           679- Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar        20.000

Bu durumda, kanunen kabul edilmeyen giderlerin toplam tutarı (53.334 TL), gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin “Diğer İndirimler” sütununda ayrıca gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, satışın yapıldığı yılda kurum kazancının mevcut olmasıdır. İlgili yılda zarar beyan edilmesi halinde, Kanunen Kabul Edilmeyen Gelir uygulamasından yararlanılamayacaktır. Bu nedenle, hak kaybına uğramamak adına, 07.12.2019 tarihinden itibaren satın alınan binek otomobiller için VUK uyarınca değil, Gelir Vergisi Kanunu’nun getirdiği amortisman gider kısıtlaması hükümleri uyarınca amortisman ayrılmasının daha uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Not: Binek otomobilin tanımı 311 Seri Nolu Gelir Vergisi Tebliği’nde aşağıdaki gibi yapılmıştır.

Kanun maddesinde yer alan binek otomobil ifadesinden Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 pozisyonunda yer alan motorlu taşıtların anlaşılması gerekmektedir. Ambulanslar, mahkûm taşımaya mahsus arabalar, para arabaları, cenaze arabaları, itfaiye öncü arabaları gibi özel amaçla yapılmış motorlu taşıtlar, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilme zorunluluğu bulunmayan ve sadece havalimanı apron bölgesi gibi belli alanlarda kullanılan taşıtlar 87.03 pozisyonunda yer almakla birlikte binek otomobil kapsamında değerlendirilmeyecektir. 1+1, 1+3, 1+4 veya 1+7 koltuklu, şoför ve öndeki yolcunun arkasındaki kısımda emniyet kemerleri veya emniyet kemeri montajı için tertibat, koltuk ve emniyet ekipmanı montajı için sabit tertibat, aracın iç kısmının her tarafında, araçların yolcu bölümlerinde yer alan konfor özellikleri ve iç döşemeleri (örneğin: yer kaplamaları, havalandırma, iç aydınlatma, küllükler), iki yan panel boyunca arka camları bulunan (en arkada yük bölümünün sağ ve sol taraflarında cam bulunsun bulunmasın); şoför ve öndeki yolcuların bölümü ile insan veya eşya taşınması için kullanılan arka bölüm arasında sabit bir panel veya bariyer bulunmayan kapalı kasa motorlu taşıtlar 87.03 pozisyonunda yer almakta olup, binek otomobiller bu kapsamda değerlendirilmektedir. Bu bağlamda binek otomobiller, 87.03 pozisyonunda tanımlanan binek otomobiller ile esas itibarıyla insan taşımak üzere imal edilmiş (87.02 pozisyonuna girenler hariç) (steyşın vagonlar ve yarış arabaları dâhil) hem insan hem eşya taşıyabilen motorlu araçlar gibi çok amaçlı araçları kapsamaktadır.

19.06.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.