SMMM Evren Özmen 1 TL için 532.000 TL Fazla Vergi Ödeme Riski (22.11.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Nihat Çevik
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
nhatcvk@gmail.com

Ar-Ge Merkezi Olmayı Özendiren Başlıca Sebepler

Ülkelerin son yıllarda dünya ekonomisindeki yeri ile ilgili dikkat çeken önemli göstergelerden birisi Ar-Ge harcamaları tutarlarıdır. Yükselen rekabet ortamında, katma değeri yüksek ürünler ancak sistemli ve bir temelde yürütülen Ar-Ge çalışmaları sonucunda elde edilebilmektedir. Yüksek Ar-Ge harcaması yapan ülkelerin gelişimine baktığımızda Ar-Ge harcamaları ile gelişmişlik düzeyi ve büyüme oranları arasındaki güçlü bir ilişki dikkati çekmektedir. Ayrıca bu ilişkinin varlığını saptayan çok fazla araştırma mevcuttur. Sonuç olarak gelişmiş Ülkelere bakıldığında Ar-Ge harcamaları arasındaki ilişkinin varlığı ülkelerin Ar-Ge faaliyetlerini özendirmesine sebep olmaktadır. Ar-Ge çalışmalarına en çok bütçe ayıran 10 ülke: (UNESCO İstatistik Enstitüsü) Amerika Birleşik Devletleri: 476,5 milyar Dolar. Çin: 370,6 milyar Dolar. Japonya: 170,5 milyar Dolar. Almanya: 109,8 milyar Dolar. Güney Kore: 73,2 milyar Dolar. Fransa: 60,8 milyar Dolar. Hindistan: 48,1 milyar Dolar. Birleşik Krallık: 44,2 milyar Dolar. Brezilya: 42,1 milyar Dolar. Rusya: 39,8 milyar Dolar. Amerika ve Çin’in bütçesini topladığımızda bütün dünya üzerindeki Ar-Ge çalışma bütçesinin yüzde 47’sine denk geliyor. 2017 yılı Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2017’de merkezi yönetim bütçesinden Ar-Ge için gerçekleştirilen harcama 10 milyar 710 milyon TL. Bu sonuca göre 2017 yılı merkezi yönetim bütçesinden Ar-Ge faaliyetleri için gerçekleştirilen harcamaların gayrisafi yurtiçi hasıla içerisindeki oranı yüzde 0,34, merkezi yönetim bütçe harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 1,4 oldu Ar-Ge faaliyetlerine yapılan her bir harcamanın ve sarf edilen her bir emeğin sonunda ülkemiz için gelişmiş ekonomi ve refah düzeyi olarak geri döneceği çok açık bir gerçektir. Ar-Ge merkezi olmayı özendirecek indirim yüzdeleri, Ar-Ge İndirimi % 100 Gelir Vergisi istisnası %80-95 SGK işveren Hissesi Desteği %50 Damga Vergisi İstisnası %100 Gümrük Vergisi İstisnası %100 Ar-Ge merkezi olmayı özendiren başlıca sebeplere geçmeden önce kısaca Ar-G e merkezi tanımını yapalım. AR-GE MERKEZİ TANIMI Ar-Ge Merkezi, Ar-Ge ve yenilik projelerini veya sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere kurulan ve dar mükellef kurumların Türkiye’deki işyerleri dâhil, kanunî veya iş merkezi Türkiye’de bulunan sermaye şirketlerinin; organizasyon yapısı içinde ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş, münhasıran yurt içinde araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan ve en az on beş tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden, yeterli Ar-Ge birikimi ve yeteneği olan birimleri ifade eder. (574 6sayılı Ar-Ge ve Tasarım Faaliyetlerinin desteklenmesine ilişkin uygulama ve denetim yönetmeliği Madde 4/b) AR-GE İNDİRİMİ 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10’uncu maddesin de yer alan Ar-Ge indirimi mükelleflerin özellikle yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik Ar-Ge faaliyetleri kapsamında 2008 hesap döneminden itibaren yapılan harcamaların % 100 ‘ünün kurum kazancının tespitinde Ar-Ge indirimi olarak dikkate alınabilmesini sağlar. Ar-ge faaliyeti, bilim ve teknolojinin gelişimini sağlayacak yeni bilgileri elde etmek yada mevcut bilgilerle yeni ürün, malzeme ve araçlar üretmek, hatta yazılım üretimi de dahil olmak üzere yeni sistem, süreç ve hizmetler meydana getirmek yada mevcut olanları geliştirmek suretiyle yapılan düzenli çalışmaları oluşturmaktadır. AR-GE İNDİRİMİ UYGULAMASI 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10. maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesi uyarınca kazanç olması durumunda matrahın tespitinde beyanname üzerinden yapılan indirim uygulamasıdır. Kazanç olmaması halinde söz konusu harcama tutarı indirilmeyen tutar yeniden değerleme oranı ile çarpılmak suretiyle sonraki yıllarda indirim hakkına sahiptir. Fakat bu indirim 5746 sayılı Kanunun uygulama süresi olan 31.12.2023 tarihi ile sınırlıdır. Bu süre uzatılmadığı sürece söz konusu Ar-Ge ve tasarım harcamaları bu tarihten sonra indirim konusu yapılamayacaktır. Ar-Ge harcamaları Tek düzen Hesap Planı içerisinde 263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri hesabında veya 260 Haklar Hesabında tutulması gerekmektedir. bir iktisadi kıymet oluşması halinde de amortisman suretiyle itfa edilmesi gerekmektedir. Yapılan Ar-Ge harcamaları neticesinde bir iktisadi kıymet oluşmaması durumunda, gider olarak yazılabilecektir. Ar-Ge harcamaları aktifleştirilerek ve dönem sonu ortaya bir iktisadi kıymet çıkıp çıkmamasına göre işlem yapılmaktadır. Örnek Uygulama: (AB) A.Ş. 2016 yılında 200.000 TL, 2017 yılında 300.000 TL ve 2018 yılında ise 500.000 TL Ar-Ge harcaması yapmıştır. Bu durumunda mükellef kurum; 5746 sayılı Ar-Ge Kanunun 3/A maddesinden yararlandığında: - 263 Ar-Ge Gideri hesabına 2016 yılında 200.000 TL kaydedilecek ve KVK 10. maddesi gereğince beyannameden 200.000 TL indirilebilecek. -------------------------------/-------------------------------------- 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 200.000 102 BANKALAR HESABI 200.000 -------------------------------/-------------------------------------- - 2017 yılında: 263 Ar-Ge Gideri hesabına 300.000 TL kaydedilecek ve KVK 10. maddesi gereğince beyannameden 300.000 TL indirilebilecek -------------------------------/-------------------------------------- 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 300.000 102 BANKALAR HESABI 300.000 -------------------------------/-------------------------------------- - 263 Ar-Ge Gideri hesabına 2018 yılında 500.000 TL kaydedilecek ve KVK 10. maddesi gereğince beyannameden 500.000 TL indirilebilecek. - iktisadi kıymet oluşması durumunda: 2018 yılında 263 Ar-Ge Gideri hesabında 1.000.000 TL birikmiş olduğundan 2018 yılından itibaren amortisman suretiyle itfa edilmeye başlanacaktır. Her yıl beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilen harcama tutarları dönem içerisinde hasılattan ikinci kez gider olarak indirilebilecektir. Eğer Patent hakkı elde edilirse 263 Ar-Ge Gideri hesabını kapatıp,260 Haklar Hesabına aktarılması gerekmektedir. -------------------------------/-------------------------------------- 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 500.000 102 BANKALAR HESABI 500.000 -------------------------------/-------------------------------------- -----------------------------31/12/...... ----------------------------- 260 HAKLAR HESABI 1.000.000 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 1.000.000 -----------------------------31/12/...... ------------------------------ 750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 200.000 1.000.000/5=200.000 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 200.000 -----------------------------31/12/...... ------------------------------ 751 ARAŞTRMA VE GLİŞTİRME GİDERİ YANSITAM HESABI 200.000 750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 200.000 ---------------------------31/12/...... ------------------------------- 630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 200.000 751 ARAŞTRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ YANSITMA HESABI 200.000 ------------------------------------/---------------------------------- - 2018 yılında bir iktisadi kıymet oluşmaz ise bu durumunda: 263 Ar-Ge Gideri hesabında 1.000.000 TL birikmiş olan tutar GVK 40. maddesi gereğince 2018 yılında bir kerede doğrudan gider yazılabilecektir. ------------------------------------/---------------------------------- 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 500.000 102 BANKALAR HESABI 500.000 ------------------------------------/---------------------------------- -----------------------------31/12/...... ----------------------------- 750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 1.000.000 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 1.000.000 -----------------------------31/12/...... ----------------------------- 751 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ YANSITMA HESABI 1.000.000 750 Araştırma ve Geliştirme Gideri 1.000.000 ----------------------------31/12/...... ------------------------------ 630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 1.000.000 751 ARAŞTIRMAVE GELİŞTİRME GİDERİ YANSITMA HESABI 1.000.000 ------------------------------/--------------------------------------- AR-GE MERKEZİ OLMANIN AVANTAJLARI Ar-Ge Merkezi kuran firmalara 5746 sayılı Araştırma Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi hakkında ki kanun kapsamında aşağıda ki teşvikler sağlanmaktadır. SGK İşveren Desteği Ar-Ge ve Tasarım Merkezi kapsamında yapılan yenilik projelerinde çalışan personellerin SGK işveren payının yarısı istisna tutulur. Sigorta primi işveren hissesi desteğinden işverenlerin yararlanabilmeleri için Ar-Ge kapsamına giren sigortalıların çalışmalarına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne veya Sosyal Güvenlik Merkezine vermeleri zorunludur. Bahse konu belgenin yasal süresi geçtikten sonra verilmesi hâlinde, sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılamaz. Gelir Vergisi Desteği %80-90-95 oranında muaftır. Eğitim seviyesine bağlı olarak, Ar-Ge Personellerinin Gelir Vergisi, -Lisans mezunları, diğer teknik personeller için %80 oranında -Yüksek lisans mezunları, temel bilimler lisans mezunları için %90, -Doktora mezunları, temel bilim bölümlerinden yüksek lisans mezunları için %95, Damga Vergisi Desteği %100 oranında teşvik kapsamına girmektedir. Temel Bilim Maaş Desteği Ar-Ge ve Tasarım Merkezi kapsamında çalışan temel bilim mezunu istihdamın ücretinin, ilgili dönemdeki asgari brüt maaş kadarına kadar olan kısmı hibe olarak 2 sene boyunca desteklenir. Temel Bilim Maaş desteğinde aylık destek almak istiyorsak, işletme bu destek kapsamında istihdam ettiği personelin işe alınması ve işten ayrılması durumları ile ilgili hususları Bakanlığa yazılı veya elektronik ortamda aylık bildirmekle yükümlüdür. ( Madde 15) Temel Bilimlerden faydalanacağımız Destek Ar-ge toplam çalışanının %10 ‘unu geçemez Gümrük Vergisi Muafiyeti Ar-Ge kapsamında gerçekleşen ithal malzemeler gümrük vergisinden muaftır. Vergiden Muaf Hibe Ar-Ge harcamalarını %80 a varan hibe oranlarını TUBİTAK desteklemektedir. AR-GE FAALİYETLERİ Yapılan harcamanın Ar-Ge indirimine konu edilebilmesi için Ar-Ge faaliyeti kapsamında yapılmış olması şarttır. a-Bilim ve Teknolojinin gelişmesini sağlayacak teknik yeni bilgilerin elde edilmesi, b-Yeni ürünler yeni yöntemler araçlar gereçler, malzemeler işlemler ve sistemlerin geliştirilmesi yeni tasarım ve çizim çalışmaları ile teknikler ve prototipler üretilmesi, c-Özgün tasarıma dayanan yeni yazılım faaliyetleri, d-Yeni yöntem üretim, süreç ve işlemlerin araştırılıp veya geliştirilmesi, e-Bir ürünün kalite, standart veya performansı yükseltici yeni teknik ve teknolojilerinin araştırılması en önemlisi maliyetini düşürücü yeni teknik ve teknolojilerinin araştırılması. AR-GE SAYILMAYAN FAALİYETLER Ar-Ge faaliyetleri kısaca nelerdir bahsettik, birde Ar-Ge sayılmayan faaliyetleri kısaca saymak gerekirse, kalite kontrol, pazar araştırması, satış promosyonu, sosyal bilimlerdeki araştırmalar, icat edilmiş veya mevcut geliştirilmiş süreçlerin kullanımı, biçimsel değişiklikler, bilimsel ve teknolojik yenilik meydana getirmeyen rutin faaliyetler, ilk kuruluş aşamasındaki Ar-Ge giderleri, fikri mülkiyet haklarının korunmasına yönelik çalışmalar, prototiplerden kopyalar çıkarılıp dağıtılması ve reklam amaçlı tüketici testleri. Ar-Ge sayılmayan faaliyetlerdir. SİPARİŞE DAYALI AR-GE YENİLİK VE TASARIM FAALİYETLERİ Ar-Ge kanunu kapsamında Ar-Ge veya tasarım merkezleri tarafından siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge veya tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan harcamaların sadece yüzde ellisi bu merkezler tarafından, bu harcamaların kalan yüzde ellisi ise siparişi veren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, Ar-Ge ve tasarım indirimi olarak dikkate alınabilir. AR-GE HARCAMALARI 6 Seri No’ lu 5746 Sayılı Kanun Genel Tebliğinde Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım faaliyetleri kapsamında yapılan ve Ar-ge ve tasarım indirimine konu edilebilecek harcamalar aşağıdaki gibidir. İlk madde ve malzeme giderleri İlk madde ve malzeme giderleri: Her türlü doğrudan ilk madde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ara mamul, yedek parça, prototip ve benzeri giderler ile 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre amortismana tabi tutulması mümkün olmayan maddi kıymetlerin iktisabına ilişkin giderler bu kapsamdadır. Hammadde ve diğer malzeme stoklarından Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinde fiilen kullanılan kısma ilişkin maliyetler Ar-Geve tasarım indirimine konu tutarın tespitinde dikkate alınacaktır. Bu nedenle, henüz Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinde kullanılmamış olan hammadde ve diğer malzemelere ilişkin maliyet tutarlarının stok hesaplarında; kullanılan, satılan ya da elden çıkarılanların da stok hesaplarından mahsup edilmek suretiyle izlenmesi gerekir. Buna göre, Ar-Ge, yenilik veya tasarım projelerinde fiilen sarf edilmeyen ilk madde ve malzemelere ilişkin giderlerin Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilmesi mümkün değildir. Amortismanlar: Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri ile alakalı iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılan amortismanlar Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılan amortismanlar bu kapsamdadır. Bu çerçevede, sadece Ar-Ge ve tasarım projesine tahsis edilen veya münhasıran Ar-Ge veya tasarım merkezi olarak kullanılan taşınmazlara ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre hesaplanan amortismanların tamamı, bu kapsamda indirim tutarının tespitinde dikkate alınabilecektir. Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyeti dışında başka faaliyetlerde de kullanılan makine ve teçhizata ilişkin amortismanlar, bunların Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinde kullanıldığı gün sayısına göre hesaplanır. (6 Seri No’lu 5746 sayılı Kanun Genel Tebliği) Örnek: Kimya sektöründe faaliyette bulunan (A) Ltd. Şti.’nin aktifinde 120.000 TL bedelle kayıtlı makine, 2016 hesap döneminde 60 gün süre ile şirketin gerçekleştirdiği Ar-Ge projesinde kullanılmıştır. Söz konusu makinenin faydalı ömrü beş yıl olup (A) Ltd. Şti. normal usulde amortisman hesaplamaktadır. Buna göre, (A) Ltd. Şti. bu makine için yıllık olarak hesaplamış olduğu (120.000 x %20=) 24.000 TL tutarındaki amortismanın [24.000 x (60/360)=] 4.000 TL’lik kısmını, Ar-Ge indirimine konu tutarın tespitinde dikkate alabilecektir. (6 Seri No’lu 5746 sayılı Kanun Genel Tebliği) Ayrıca , Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyeti kapsamındaki harcamalar Vergi Usul Kanununa göre aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla 5 yılda itfa edilir. Personel giderleri: 5746 sayılı kanun kapsamında gelir vergisi stopajı teşviki uygulamasına konu edilen ücretler. Ar-Ge personelinin Tanımı :Ar-Ge faaliyetlerinde doğrudan görevli araştırmacı ve teknisyenler Ar-Ge personelidir. Tam zamanlı Ar-Ge personeli sayısının % 10'unu aşmamak üzere, Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine katılan ve bu faaliyetlerle doğrudan ilişkili destek personelinin ücretleri ile bu mahiyetteki giderler de personel gideri kapsamındadır. Kısmi çalışma halinde, personelin Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine ayırdığı zamanın toplam çalışma zamanına oranı dikkate alınmak suretiyle bulunan ücret tutarları, Ar-Ge ve yenilik harcaması olarak dikkate alınır. Mesai süreleri Ar-Ge hesaplamasında dikkate alınmaz 45 saat çalışma üzerinde hesaplamalar yapılır. Ar-Ge veya tasarım merkezleri alanı dışında geçirilen süreye ilişkin olarak; gerçek yol giderleri dâhil olmak üzere yol, konaklama, gündelik gibi adlar altında gider karşılığı olarak yapılan ödemeler ile sağlanan menfaatler; personel giderleri olarak Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilebilecektir. (6 Seri No’lu 5746 sayılı Kanun Genel Tebliği) Genel giderler: Ar-Ge, tasarım merkezlerinin kira, enerji, su, bakım-onarım, haberleşme, kargo, posta kurye ve benzeri giderler.(8 seri no lu 5746 sayılı Kanun Genel Tebliği) Özellikle Ar-Ge merkezlerinin elektrik, su, gaz, bakım-onarım, haberleşme, nakliye giderleri ile bu merkezlerde kullanılan makine ve teçhizata ilişkin bakım ve onarım giderleri gibi bu merkezlerde yürütülen faaliyetin devamlılığını sağlamak için yapılan giderleri kapsar. Bu giderlerin, Ar-Ge ve yenilik harcaması olarak değerlendirilebilmesi için Ar-Ge merkezinde fiilen kullanıldığının tespit ve tevsik edilmesi gerekmektedir. Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler: Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili olarak işletme dışındaki kurum ve kuruluşlardan alınan; test, laboratuvar ve analiz hizmetleri mesleki veya teknik destek hukuki veya bilimsel danışmanlık hizmetleri. Normal bakım ve onarım giderleri hariç olmak üzere, Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili olarak işletme dışında yerli veya yabancı diğer kurum ve kuruluşlardan alınan; mesleki veya teknik destek, test, laboratuvar ve analiz hizmetleri ile bu mahiyetteki diğer hizmet alımları kapsamında yapılan ödemeleri kapsar. Bu şekilde alınan hizmetlere ilişkin harcamalar, proje kapsamında gerçekleştirilen toplam harcama tutarının yüzde ellisini geçemez.( 6 seri no lu 5746 sayılı Kanun Genel Tebliği) Vergi, Resim ve Harçlar: Ar-Ge faaliyetleriyle ilgili olarak gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabilen vergi, resim ve harçlar. Doğrudan Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine ilişkin olan ve gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabilen vergi, resim ve harçları kapsar. Doğrudan Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinin yürütüldüğü taşınmazlar için ödenen vergiler ile benzeri vergi, resim ve harçlar bu kapsamdadır. ( 6 seri no lu 5746 sayılı Kanun Genel Tebliği) SONUÇ Ar-Ge merkezlerine katkı sağlayan günden güne sayıları artan Ar-Ge merkezlerinin önemli özendirmesi olan Ar-Ge indirimi, Ar-Ge merkezlerinde kapsama giren harcamaların vergi matrahından düşülmesine imkan sağlamaktadır. Kazancın yetersiz kalması durumunda devreden indirim tutarları sonraki yıllarda yeniden değerleme oranı ile artırılarak kullanılabilmektedir. 5746 sayılı Kanun Kapsamında Ar-Ge yatırımlarının önemini ve bu önemin gerek özel sektör ve gerekse Devlet tarafından yeterince anlaşılmasına bağlı olarak her iki taraftan beklenen bu yöndeki harekete daha büyük bir ivme kazandırılmasıdır. Ayrıca milli bir dava şeklinde önemsenmesinin sağlanmasıdır. KAYNAKÇA 5746 Sayılı Ar-Ge Faaliyetlerinin desteklenmesine ilişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği 6 Seri No’lu 5746 sayılı Kanun Genel Tebliği 8 seri No’lu 5746 sayılı kanun Genel Tebliği

11.06.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)