Neşe Çetin
Yeminli Mali Müşavir
SG Yeminli Mali Müşavirlik ve Bağımsız Denetim A.Ş.
nese.cetin@sg-ymm.com.tr

Akaryakıt Satışlarının Faturaya Dönüştürülmesi ve Muhasebe Kayıtları

07.09.2006 Tarih ve 26282 Nolu Resmi Gazete’de Yayımlanan 68 Seri Nolu Genel Tebliğin, "Taşıt veya Müşteri Tanıma Sistemleri Kullanılarak veya Özel Anlaşmalara Dayanılarak Yapılan Akaryakıt Satışlarında Belge Düzeni" başlıklı 2'nci bölümünde akaryakıt pompaları ödeme kaydedici cihazlara bağlanmış olan istasyonlardan, taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler (fiş üzerinde "TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK" ibaresi bulunan), bazı kurumlar tarafından geliştirilen özel kartlar (akıllı kart vb.) kullanılarak veya taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler olmaksızın müşteriler ile akaryakıt dağıtım şirketleri veya istasyon işletmecileri arasında yapılan özel anlaşmalara dayanılarak gerçekleştirilen (ve pompalara bağlı ödeme kaydedici cihazlardan otomatik olarak çıkan fişlerle belgelendirilen) ve faturası mal teslimini müteakiben belirli periyotlarla düzenlenen akaryakıt satışlarına münhasır olmak üzere, bu satışlara ilişkin faturanın (katma değer vergisi açısından vergilendirme dönemi aşılmamak şartıyla)  on beş gün içinde  dağıtım şirketleri ve/veya akaryakıt istasyon işletmelerince Vergi Usul Kanununa göre toplu olarak düzenleneceği ile belgeleme ve muhasebe kayıtlarına ilişkin  usul ve esaslar açıklanmıştır.

Buna göre;

Akaryakıt pompaları ödeme kaydedici cihazlara bağlanmış olan istasyonlardan; 

a) Taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler kullanılarak ( fiş üzerinde “TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK” ibaresi bulunan),

b) Bazı kurumlar tarafından geliştirilen özel kartlar kullanılarak (akıllı kart vb.),

c) Taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler olmaksızın müşteriler ile akaryakıt dağıtım şirketleri veya istasyon işletmecileri arasında yapılan özel anlaşmalara dayanılarak, 

gerçekleştirilen (ve pompalara bağlı ödeme kaydedici cihazlardan otomatik olarak çıkan fişlerle belgelendirilen) ve faturası mal teslimini müteakiben belirli periyotlarla düzenlenen akaryakıt satışlarına münhasır olmak üzere, bu satışlara ilişkin faturanın (katma değer vergisi açısından vergilendirme dönemi aşılmamak şartıyla) onbeş gün içinde dağıtım şirketleri ve/veya akaryakıt istasyon işletmelerince Vergi Usul Kanununa göre toplu olarak düzenlenmesi uygun bulunmuştur.

Bu şekilde akaryakıt satışı yapılan kişiler adına düzenlenecek faturanın her iki nüshasının ekinde; faturaya dönüştürülen fişlerin tarihi, numarası (“TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK” ibaresi olan fişlerin faturaya dönüştürülmesinde, fişlerin tarih ve numarasının belirtilmesine gerek yoktur), taşıtın plaka no.su, akaryakıt cinsi, miktarı ve tutarı liste halinde belirtilecektir. Akaryakıt istasyonu işletmeleri veya dağıtım şirketleri bahse konu listeleri, faturanın düzenlendiği tarih itibariyle hazırlayacaklar ve kaşeleyip imzaladıktan sonra gerektiğinde ibraz edilmek üzere ilgili faturayla birlikte muhafaza edeceklerdir. İşletmeler, muhasebe kayıtlarında bu faturalarda yazılı miktar ve tutarları esas alacaklardır.

Yukarıda belirtildiği şekilde faturası sonradan düzenlenen (Taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler kullanılmadan özel anlaşmalara dayanılarak yapılan) akaryakıt satışlarına ait ödeme kaydedici cihaz fişleri, akaryakıt istasyonu işletmelerince üzerine “İPTAL” şerhi düşülerek iptal edilmek suretiyle adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlara verilecektir. Bahse konu fişler, adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlarca ilgili faturaya eklenmek suretiyle saklanacaktır. Şu kadar ki dileyen istasyon işletmeleri, akaryakıtın teslimi anında cihazdan çıkan ödeme kaydedici cihaz fişlerinin asıllarını, adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlara, faturanın düzenlenmesi aşamasında da verebilirler. Bu takdirde akaryakıt teslimi yapılan araçta, istasyon sahibi ile müşteri arasında (faturası sonradan düzenlenen akaryakıt satışına dair) yapılan anlaşma metninin bir örneğinin bulunması şarttır. Ödeme kaydedici cihaz fişlerinin üzerine veya arkasına, yapılacak ödemelere ilişkin olarak akaryakıt istasyonu işletmelerince (veresiye, kredi vb.) kaşe veya şerhlerin düşülmesi de mümkün bulunmaktadır.

Üzerinde “TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK” ibaresi olan fişlerin üzerine iptal şerhi düşülmesine ve bunların, adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlarca ilgili faturaya eklenerek saklanmasına gerek bulunmamaktadır.

Adına fatura düzenlenen kişi ve kuruluşların söz konusu belgeleri gider belgesi olarak kullanabilmeleri için fatura üzerindeki tutar ile ekindeki iptal edilmiş ödeme kaydedici cihaz fişlerinin toplam tutarının birbirine eşit olması gerekmektedir. Ödeme kaydedici cihaz fişlerinin toplam tutarının faturada yazılı tutardan daha az olması halinde, adına fatura düzenlenen kişi veya kuruluşlar muhasebe kayıtlarında fişlerin toplam tutarını esas alacaklardır.

Akaryakıt istasyonlarından taşıt tanıma, müşteri tanıma vb. sistemler kullanılarak veya özel anlaşmalar çerçevesinde gerçekleştirilen, pompalara bağlı ödeme kaydedici cihazlardan otomatik olarak çıkan fişlerle belgelendirilen ve faturaları mal teslimini müteakiben belirli periyotlarla düzenlenen satışlarla ilgili olarak sözleşme dolayısıyla tahsil edilmesi gereken “fiyat farkı” ile satış bedeli üzerinden yapılacak “iskontolar”, sözleşmenin tarih ve sayısı da belirtilmek suretiyle (iskonto, akaryakıt zammı vb. ibarelerle) fatura üzerinde gösterilecektir. Faturaya ekli ödeme kaydedici cihaz fişlerinin toplam tutarının (bir kısım fişlerin muhafaza edilememesi nedeniyle) fiyat farkı ve iskonto tutarlarının dahil edilmesinden önceki fatura tutarından az olması durumunda, müşterinin muhasebe kayıtlarında, “mevcut ödeme kaydedici cihaz fişlerinin toplam tutarı/fiyat farkı ve iskonto tutarları dahil edilmeden önceki fatura tutarı” şeklinde bulunan oranın, fiyat farkı ve iskonto tutarları dahil edildikten sonraki fatura tutarı ile çarpılması suretiyle hesaplanan tutar dikkate alınacaktır.

Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda işlemlerin yapıldığı ve faturanın kesildiğini kabul edelim. Örneğin ABC Akaryakıt A.Ş. nin, istasyonun da yapılan satış tutarı  10.000,00  TL , KDV 1.800,00 TL  ve Dönüşüm Faturası kesilecek fatura ise KDV dahil 3.500,00 TL olsun. Satışların 5.800,00 TL sı  kredi kartı ile 2.500,00 TL sı ise nakit tahsil edilmiştir.

Öncelikle Z Raporlarının kaydedilmesi gerekmektedir.

 

120 Alıcılar Hesabı	11.800,00
120.09   İstasyon Müşterileri  11.800,00
	600 Yurtiçi Satışlar Hesabı	10.000,00
	600.02 İstasyon Satışları     10.000,00
	391 Hesaplanan KDV Hesabı	1.800,00
	391.01 %18 HESAPLANAN KDV   1.800,00
Z raporu Muhasebe Kaydı

 

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER Hesabı	5.800,00
108 01 Kredi Kartı  ile Satışlar    5.800,00
100 Kasa   Hesabı	2.500,00
100.02   Z Raporları Tahsilatı
	120 Alıcılar Hesabı	8.300,00
	120.09   İstasyon Müşterileri  8.300,00
Z raporu Tahsilatları

 

 

120 Alıcılar Hesabı	3.500,00
120.09   İstasyon Müşterileri  3.500,00
	600 Yurtiçi Satışlar Hesabı	2.966,10
	600.02 Akaryakıt dönüşüm faturası     2.966,10
	391 Hesaplanan KDV	533,90
	391.01 %18 HESAPLANAN KDV   533,90
Dönüşüm faturasının kaydedilmesi

     

Dönüşüm faturasının kaydedilmesinde 600 nolu hesaba alt hesap açılması takip açısından kolaylık sağlayacaktır. 

                                                                            

Mükerrer kaydın tenzil edilmesinde; 61 Satış İndirimleri hesap grubunda boş bulunan (613, 614, 615, 616, 617, 618 veya 619 nolu)  hesaplardan birinin kullanılabileceğini düşünmekteyiz.  Ancak Tek Düzen Planında tanımlanmayan bir hesap kullanıldığında, e- Defter veya Kesin Mizan Bildirimi  gönderilmesinde sorun çıkabilir.

 

Bu nedenle Tek Düzen Hesap Planında yapılan tanımlamalar çerçevesinde; 612 Diğer İndirimler Hesabının kullanılmasının , 600 Yurt İçi Satışlar  Hesabına ters kayıt yapılması , 610 Satıştan iadeler hesabı veya 611 Satış İndirimleri hesabının kullanılmasına göre  uygun olacağı  düşünülmektedir.  

 

612 Diğer İndirimler (-)	2.966,10
612 01 Akaryakıt Dönüşüm Faturası 2.966,10
191 İndirilecek KDV	533,90
191 .01 %18İndirilecek KDV       533,90
	120 Alıcılar	3.500,00
	120.09   İstasyon Müşterileri  3.500,00
Mükerrer Kaydın Tenzil edilmesi

 

102 Banka	3.500,00
	120 Alıcılar	3.500,00
	120.09   İstasyon Müşterileri  3.500,00
Ödemenin yapılması

 

Ancak burada dikkat edilmesi gereken diğer önemli husus, emtia dengesi kurulurken 612   01   Akaryakıt Dönüşüm Faturası  hesabı  da   dikkate alınmalıdır.

13.10.2015

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.