Prof. Dr. Necdet Sağlam
Anadolu Üniversitesi
İktisadi İdari Bilimler Fakültesi
nsaglam@anadolu.edu.tr

TFRS 18 Finansal Tabloların Sunumu ve Açıklama Taslağı Değerlendirmesi

1. Giriş

Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu tarafından “IFRS Finansal Tablolarda Sunum ve Açıklama (18 Presentation and Disclosure in Financial Statements)” standardı Nisan 2024’te yayımlanmıştır. KGK Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının güncellenmesi kapsamında TFRS 18 Finansal Tablolarda Sunum ve Açıklama Taslak Metni Kamuoyu Görüşüne Açılmıştır.  Taslak ile TFRS’ın esas alındığı finansal tabloların işletmenin varlıklarını, yükümlülüklerini, özkaynaklarını, gelirlerini ve giderlerini gerçeğe uygun bir şekilde yansıtarak ihtiyaca uygun bilgiler sağlamasına yardımcı olmak amacıyla bu tablolardaki bilgilerin sunulmasına ve açıklanmasına ilişkin hükümleri belirlemektedir.

Taslak TFRS 18; kapsamlı gelir tablosu ve özkaynak değişim tablosu için halihazırda uygulanan ilkelerde değişiklik yapmamakla beraber, nakit akış tablosunda ve finansal durum tablosuna ilişkin ilkelerde sınırlı değişiklikler öngörmektedir. Bununla birlikte, mevcut ilkelere göre en önemli değişiklikler kâr veya zarar tablosunun ve dipnot açıklamalarının hazırlanmasına yöneliktir.

Taslak TFRS 18’in KGK tarafından yayımlanmasının ardından 1 Ocak 2027 tarihinde veya sonrasında başlayan yıllık raporlama dönemlerinde uygulanmak üzere yürürlüğe girecek ve “TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu” yürürlükten kalkacaktır.

2. Amaç ve Kapsam

TFRS 18, finansal tabloların hazırlanmasında uyulması gereken kuralları belirler. Standart, işletmelerin varlık, yükümlülük, özkaynak, gelir ve gider bilgilerini gerçeğe uygun şekilde sunmasını amaçlar. Bu bilgiler, kullanıcıların işletmenin finansal durumunu, performansını ve gelecekteki nakit akışlarını değerlendirmelerini sağlar. Standart, kamuya açık olmayan ancak kâr amacı güden işletmelere de uygulanabilir.

3. Finansal Tabloların Genel Amacı

Finansal tabloların amacı, işletme hakkında ekonomik karar alacak kişilere bilgi sunmaktır. Bu tablolar; işletmenin sahip olduğu varlıkları, borçları, net varlıkları, gelir ve giderleri gösterir. Ayrıca, finansal tablolardaki bilgiler, işletmenin gelecekteki nakit akışlarıyla ilgili beklentilerin değerlendirilmesine yardımcı olur. Tablolar, yatırımcılar, kredi verenler ve diğer paydaşlar için değerli bilgiler sağlar.

4. Finansal Tabloların Temel Bileşenleri

TFRS 18'e göre tam bir finansal tablo seti, aşağıdaki bileşenleri içerir:

• Finansal Performans Tablosu (Gelir Tablosu): İşletmenin belirli bir dönem boyunca elde ettiği gelir ve giderleri içerir.
• Finansal Durum Tablosu (Bilanço): İşletmenin varlıklarını, yükümlülüklerini ve özkaynağını raporlar.
• Özkaynak Değişim Tablosu: İşletmenin dönem boyunca özkaynağında meydana gelen değişiklikleri gösterir.
• Nakit Akış Tablosu: İşletmenin belirli bir dönem boyunca gerçekleştirdiği nakit giriş ve çıkışlarını gösterir.
• Dipnotlar: Finansal tablolarda yer alan kalemlerle ilgili açıklayıcı bilgiler sunar.

5. Finansal Tabloların Sunumu ve Dipnotların Önemi

Dipnotlar, temel finansal tablolarda sunulmayan ancak anlaşılabilirlik açısından kritik olan bilgileri detaylandırır. Temel tablolar ve dipnotlar, kullanıcıya işletmenin finansal durumunu doğru ve eksiksiz bir şekilde yansıtmalıdır. Dipnotlarda genellikle aşağıdaki bilgilere yer verilir:

• Muhasebe politikaları,
• Finansal tablolarda yer alan kalemlerin detaylı açıklamaları,
• Tabloların hazırlanma esası ve kullanılan muhasebe yöntemleri.

6. Sunum ve Sınıflandırmanın Tutarlılığı

Finansal tablolar, dönemler arası karşılaştırılabilirlik sağlamak için aynı sunum ve sınıflandırma yöntemine göre hazırlanmalıdır. TFRS 18, sunum ve sınıflandırma değişikliklerine yalnızca belirli durumlarda izin verir. Örneğin, işletme faaliyetlerinin niteliğinde önemli bir değişiklik varsa veya muhasebe standartlarının değişmesi sonucu yeni sunum gerekliliği ortaya çıkmışsa, sunum değiştirilebilir.

7. Karşılaştırmalı Bilgi ve Yeniden Sınıflandırma

İşletmeler, cari dönem bilgileri ile önceki dönem bilgilerini karşılaştırılabilir bir formatta sunmak zorundadır. Bu sayede finansal tablo kullanıcıları, işletmenin performansını dönemler arasında kıyaslayabilir. Eğer bir işletme, önceki dönem verilerini yeniden sınıflandırırsa, bu değişikliğin nedeni, yeniden sınıflandırılan kalemlerin tutarları ve etkisi açıklanmalıdır.

8. Birleştirme ve Ayrıştırma İlkeleri

Birleştirme ve ayrıştırma, finansal tabloların anlaşılabilirliği açısından önemlidir. İşletmeler benzer kalemleri birleştirerek finansal tabloları özetleyebilir ancak bu durum, önemli bilgilerin kaybolmasına neden olmamalıdır. TFRS 18, önemli bilgilerin ayrı olarak sunulmasını zorunlu kılar. Örneğin, "ticari alacaklar" ve "ticari borçlar" gibi benzer özellikteki kalemler tek bir sınıf altında toplanabilirken, farklı özellikteki kalemler ayrı olarak gösterilmelidir.

9. Kâr veya Zarar Tablosunun Bölümleri

Kâr veya zarar tablosu, işletmenin gelir ve giderlerini beş ana bölümde sınıflandırır:

• Esas Faaliyetler: İşletmenin ana gelir kaynağı olan faaliyetlerden elde edilen gelir ve giderleri içerir.
• Yatırım Faaliyetleri: İştirakler, iş ortaklıkları ve benzer yatırımlardan kaynaklanan gelir ve giderler burada yer alır.
• Finansman Faaliyetleri: Kredi, borçlanma veya diğer finansal işlemlerden kaynaklanan faiz gelir ve giderlerini içerir.
• Vergi: Kâr veya zarar üzerindeki vergi etkisini gösterir.
• Durdurulan Faaliyetler: İşletme tarafından kapatılan veya satılacak durumda olan faaliyetlerden elde edilen gelir ve giderler.

10. Yönetimin Tanımladığı Performans Ölçütleri

Yönetimin tanımladığı performans ölçütleri, genellikle finansal tablolarda yer alan ara toplamlar olarak ifade edilir. Bu ölçütler, işletmenin performansının belirli yönlerine dair yönetim perspektifini yansıtır. Örneğin, "Amortisman Öncesi Faaliyet Kârı" gibi özel göstergeler, yönetimin performansı değerlendirme ölçütlerinden biri olabilir. Ancak bu tür ölçütler, kamuya açık iletişimlerde tutarlı bir şekilde kullanılmalı ve açıklanmalıdır.

11. Kapsamlı Gelir Tablosu

Kapsamlı gelir tablosu, kâr veya zarar, diğer kapsamlı gelir ve toplam kapsamlı gelir bilgilerini içerir. Diğer kapsamlı gelir, yeniden sınıflandırılabilir ve sınıflandırılamaz kalemler olarak ikiye ayrılır:

• Yeniden Sınıflandırılabilir Kalemler: Bu kalemler, belirli koşullar sağlandığında kâr veya zararda yeniden sınıflandırılabilir. Örneğin, nakit akış riskinden korunma araçlarından elde edilen kazançlar veya kayıplar.
• Yeniden Sınıflandırılamaz Kalemler: Bu kalemler kâr veya zararda yeniden sınıflandırılmaz. Örneğin, maddi duran varlıkların yeniden değerlemesi sonucu oluşan kazançlar.

12. Finansal Durum Tablosu ve Sınıflandırma

TFRS 18'e göre varlıklar ve yükümlülükler kısa veya uzun vadeli olarak sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma, işletmenin likidite yapısını ve ödeme yükümlülüklerini belirler. Dönen varlıklar genellikle 12 ay içinde nakde dönüştürülen varlıklardır. Kısa vadeli yükümlülükler ise 12 ay içinde ödenmesi beklenen borçlardır. Uzun vadeli yükümlülükler ve duran varlıklar ise 12 aydan uzun sürede işletme tarafından kullanılmayı veya elde tutulmayı planlanan kalemlerdir.

13. Finansal Durum Tablosunda Sunulması Zorunlu Kalemler

Finansal durum tablosunda aşağıdaki başlıca kalemlerin sunulması zorunludur:

• Maddi duran varlıklar
• Maddi olmayan duran varlıklar
• Nakit ve nakit benzerleri
• Stoklar
• Ticari alacaklar ve borçlar

Ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri Bu kalemlerin yanı sıra, kontrol gücü olmayan paylar ve ana ortaklık sahiplerine ait sermaye ve yedekler gibi kalemler de finansal durum tablosunda gösterilmelidir.

14. Özkaynak Değişim Tablosu

Özkaynak değişim tablosu, işletmenin özkaynak bileşenlerinde dönem içinde meydana gelen değişiklikleri gösterir. Bu tablo; kâr veya zarar, diğer kapsamlı gelir ve işletme sahiplerinin özkaynağa yaptıkları katkılar veya dağıtımlar gibi kalemleri içerir. Özkaynak değişim tablosunda, muhasebe politikalarındaki değişiklikler veya hatalardan kaynaklanan düzeltmeler ayrı olarak gösterilmelidir.

15. Dipnotların Yapısı ve Detayları

Dipnotlar, finansal tablolardaki kalemlerin ayrıntılarını, muhasebe politikalarını ve tabloların hazırlanmasında kullanılan yöntemleri içerir. Dipnotlar mümkün olduğunca sistematik bir şekilde sunulmalı, ve ilgili her kalem için gerekli açıklamalar yapılmalıdır. İşletmenin yasal adresi, faaliyet konusu, ana ortaklığı ve süre sınırlamaları gibi temel bilgiler de dipnotlarda yer alır.

16. Sonuç

TFRS 18, işletmelerin finansal tablolarında yer alacak varlık, yükümlülük, özkaynak, gelir ve gider bilgilerini şeffaf, karşılaştırılabilir ve gerçeğe uygun bir şekilde sunmalarını amaçlar. Finansal tablolarda, işletmenin finansal durum tablosu (bilanço), kâr veya zarar tablosu, nakit akış tablosu, özkaynak değişim tablosu ve dipnotları yer almalıdır. Bu tablolar, kullanıcılara işletmenin ekonomik kaynaklarının kullanımı ve gelecekteki nakit akışlarına dair bilgiler sunar.

Tabloların her dönemde tutarlı bir sınıflandırma ile sunulması ve karşılaştırılabilir olması önemlidir. TFRS 18, benzer kalemlerin birleştirilmesine izin verir ancak önemli bilgilerin kaybolmaması için bazı kalemlerin ayrı sunulmasını zorunlu kılar. Ayrıca, finansal durum tablosunda kısa ve uzun vadeli varlıklar ve yükümlülükler ayrıştırılmalı; yönetimin belirlediği performans ölçütleri ve kapsamlı gelir gibi ek bilgiler sunulmalıdır. Dipnotlarda ise finansal tablo kullanıcılarının bilgiye tam erişimini sağlamak amacıyla muhasebe politikaları ve kalemlerin detayları yer alır.

TFRS 18’in öngördüğü önemli değişiklikler aşağıda özetlenmektedir:

• Kâr veya zarar tablosunda sunulacak gelir ve giderlerin; esas faaliyetler, yatırım faaliyetleri ve finansman faaliyetleri bölümlerinden birinde sınıflandırılması.
• Kâr veya zarar tablosuna “Esas Faaliyet Kârı” ve “Finansman ve Vergi Öncesi Kâr” olmak üzere iki ara toplamın eklenmesi.
• İşletmenin finansal tablolar dışında kamuya açık iletişimlerde kullandığı performans ölçütlerinin (yönetimin tanımladığı performans ölçütlerinin) belirlenerek bu ölçütlere ilişkin dipnot açıklamalarının yapılması.
• Finansal tablolardaki kalemlerin birleştirilmesi ve ayrıştırılmasına ilişkin ilave rehberlik sağlanması.

07.11.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.