Prof. Dr. Necdet Sağlam
Anadolu Üniversitesi
İktisadi İdari Bilimler Fakültesi
nsaglam@anadolu.edu.tr

TMS- 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardında Açıklık Getiriler Konular

TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama” Standardı Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından 31/12/2005 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmış ve KGK 23 Kasım 2023 tarihinde yayımladığı karar ile TMS 29 kapsamında enflasyon muhasebesi uygulanmasına geçilmiştir. Sermaye Piyasası Kurulu ise, 07/03/2024 tarih ve 14/382 sayılı Kararıyla TMS- 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama kapsamında bazı konulara açıklık getirmiştir. Özet olarak açıklık getirilen konular aşağıda verilmiştir.

SPK’ya tabi şirketlerin Kamuyu Aydınlatma Platformu ile diğer gerekli alanlarda 2023 yılı finansal tabloları ile sınırlı olmak üzere, piyasanın sağlıklı işleyişi ve enflasyon muhasebesi uygulayacak ihraççıların varsayımlarını güncellerken gerekli bilgileri sunabilmeleri için, enflasyon düzeltmesi yapılmamış finansal rapor bilgilerinin finansal tablo tanımına girecek bilgilerin bütün olarak açıklanması sonucunu doğurmayacak şekilde ve enflasyona göre düzeltilmemiş olarak daha önce sunulan önemli beklenti/varsayımların değerlendirilmesine imkan sunacak veriler ile sınırlı olarak, ihraççının yönetim kurulu ve finansal raporlamadan sorumlu yöneticilerinin sorumluluğunda olmak suretiyle yatırımcılara (analistlere) açıklanması gerekir. Ayrıca açıklamada finansal tabloların sorumluluk esasları, enflasyon düzeltmesini içerip içermediği, bağımsız denetimden geçip geçmediğinin belirtilmesine ve açıklanmalıdır.

SPK TMS/TFRS uyarınca hazırlanan enflasyon muhasebesine göre düzeltilmiş finansal tablolarda;

• “Ödenmiş Sermaye Hesabı’nda tescil edilen ödenmiş, yapılan enflasyon düzeltilmesi sonucu anılan hesapta ortaya çıkan farkların ise özkaynaklar altındaki “Sermaye Düzeltme Farkları” kaleminde gösterilmesine,
• Özkaynaklar altında yer alan “Ortak Kontrole Tabi Teşebbüs veya İşletmeleri İçeren Birleşmelerinin Etkisi” kaleminde yer alan tutarlar ile “Yeniden Değerleme ve Ölçüm Kazançları (Kayıpları)”nın, KGK’nın konuya ilişkin açıklamaları ve TMS 29 ile uyumlu olacak şekilde “Geçmiş Yıllar Karları veya Zararları” hesabına aktarılarak sıfırlanmasına,
• “Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler” kalemi altında yer alan “Yasal Yedekler”in yasal kayıtlarında yer alan değeri üzerinden finansal tablolarda gösterileceği dipnot açıklamalarında belirtilmekle birlikte, enflasyon düzeltmesinde kullanılan endeks farkı dikkate alınarak, finansal tabloların bütüncül olarak tek bir endeks kapsamında gösterilmesi amacından hareketle; “Sermaye Düzeltme Farkları”, “Paylara İlişkin Primler (İskontolar)” (Emisyon Primi) dâhil “Yasal Yedekler”, ile “Diğer Yedekler”de sınıflanan statü yedekleri ile özel yedekleri vb. yedek kalemlerinin;
  • Bilançoda TÜFE ile düzeltilmiş tutarları üzerinden gösterilmesine,
  • Yasal kayıtlarında yer alan enflasyona göre düzeltilmiş tutarlar ile TMS/TFRS uyarınca hazırlanan finansal tablolarda yer alan düzeltilmiş tutarlar arasındaki farkın ise “Geçmiş Yıllar Karları veya Zararları” hesabına yansıtılmasına, bu kapsamda dipnotlarda TMS/TFRS finansal durum tablosunda özkaynaklar altında izlenen “Sermaye Düzeltme Farkları” ve yedek tutarları, söz konusu kalemlerin yasal kayıtlardaki tutarların ayrıntısı ile “Geçmiş Yıllar Karları veya Zararları”nda izlenen fark hakkında açıklama yapılmasına,
• Enflasyona ilk geçiş kapsamında TMS/TFRS uyarınca hazırlanan bilançoda oluşan “Geçmiş Yıllar Karları veya Zararları” ve anılan tutarın ilgili finansal tablo dönemindeki endekslenmiş tutarının dipnotlarda açıklanmasına,
• Yapılan yönlendirme öncesi finansal raporlarını ilan etmiş olan enflasyon düzeltmesine tabi işletmelerin kamuya duyuracakları ilk finansal tablolardan itibaren yukarıda belirlenen esasları uygulamasına,

SPK düzenlemeleri kapsamında TMS/TFRS uyarınca enflasyon muhasebesine göre düzeltilmiş finansal tablo hazırlayacak ihraççıların yapacakları kar dağıtımı, mahsup ve sermaye artırımı gibi işlemlerde, ilgili mevzuat hükümleri de dikkate alınarak;

• TMS/TFRS uyarınca hazırlanan finansal tabloların enflasyona göre ilk defa düzeltilmesi sonucunda oluşan geçmiş yıllar zararlarının endekslenmiş tutarlarının, Kurulumuzun kar dağıtımına ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde, TMS/TFRS uyarınca enflasyona göre düzeltilmiş dağıtılabilir kar rakamı bulunurken indirim kalemi olarak dikkate alınacaktır.
• 2023 yılı kar payı tespit edilirken, kar dağıtım tablosunda karşılaştırma için sunulan 2023 yılı yasal kayıtları için yasal kayıtlarda yer alan enflasyona göre düzeltilmemiş dönem karı ile geçmiş yıl zararları tutarının esas alınmasına, ancak her halükarda dağıtılacak kar payı tutarının enflasyon düzeltmesi sonucunda yasal kayıtlarda yer alan ve dağıtıma konu edilebilecek kar dağıtım kalemleri içinde karşılığının bulunduğunun kontrolünün ilgili ihraççı ve yönetim kurulunun sorumluluğundadır.
• Kurul düzenlemeleri kapsamında kar payı tespit edilirken, Türk Ticaret Kanunu’nun Pay defteri ve ortaklık listesi konulu 519 maddesini birinci ve üçüncü fıkraları uyarınca yasal yedeklere ilişkin yapılacak hesaplamalarda tescil edilmiş ödenmiş/ çıkarılmış sermaye tutarının dikkate alınması gerekir.
• TMS/TFRS tablolarında enflasyona göre yapılan ilk düzeltme sonucunda ortaya çıkan geçmiş yıllar zararlarının endekslenmiş tutarları ile varsa sırasıyla dönem karı, dağıtılmamış geçmiş yıl karları, olağanüstü yedek akçe, emisyon pirimi dahil yasal yedek akçelerin ve söz konusu kalemlerinin enflasyon muhasebesine göre düzeltilmesinden kaynaklanan tutarların diğer ilgili düzenlemelere uymak suretiyle mahsup edilebilmesine ve söz konusu mahsubun ilk yıl yapılmaması durumunda sonraki hesap dönemlerinde de gerçekleştirilebilmesine, mahsup işleminin yapılamaması veya yapılması durumlarında yönetim kurulunun gerekçesiyle birlikte bu durumu genel kurula sunması gerekir.
• İlk enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan geçmiş yıllar zararı mahsup edilmeden daha sonraki dönemlerde oluşan dönem zararlarının mahsup işlemine tabi tutulmamasına ve enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan geçmiş yıllar zararları ile bunların endekslenmiş tutarları haricinde sermaye hesabına ilişkin düzeltme farklarının geçmiş yıllar zararlarının mahsubunda kullanılmayacaktır.
• İlgili düzenlemelere uymak kaydı ile yasal kayıtlardaki mahsup işleminin yapılmasının ise ilgili ihraççı ve yönetim kurulunun sorumluluğunda olduğuna ve bu kapsamda yapılan işlemler hakkında da genel kurulun bilgilendirilmesi gerekir.
• Sermaye düzeltmesi olumlu farkları ile diğer öz sermaye kalemlerine ilişkin enflasyon farklarının ilgili düzenlemelere uymak suretiyle sermayeye ilave edilebilir.
• İlk defa enflasyon düzeltmesi yapılmasından ve bunun enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklı geçmiş yıllar karları ile üzerinde kar dağıtımını engelleyici herhangi bir kayıt bulunmayan yedek kalemlerinden kaynaklanan enflasyon düzeltme farklarının ise sermayeye eklenebilmesine ve kar dağıtımına konu edilebilir.
• VII-128.1 sayılı Pay Tebliği’nin 16/3 maddesinde “Sermaye artırımının yapılmasına ilişkin yasal zorunluluklar saklı kalmak üzere; halka açık ortaklıkların kanuni defter ve kayıtlarında yer alan geçmiş yıl zararları ile Kurul düzenlemeleri uyarınca hazırlanan ve kamuya açıklanan son finansal tablolarında yer alan geçmiş yıllar zararlarından düşük olanı iç kaynaklardan mahsup edilmek suretiyle kapatılmadan veya genel kurulda kapatılacağına ilişkin olarak alınan yönetim kurulu kararı Kurula ibraz edilmeden iç kaynaklardan sermaye artırımı yapılamaz. Bu durumda iç kaynakların geçmiş yıl zararlarını aşan kısmının sermayeye eklenmesi mümkündür. Ancak, sermayeye eklenmek amacıyla öz kaynaklar içerisinde bekletilen gayrimenkul satış kazancı ve iştirak satış kazancı ile mevzuat uyarınca geçmiş yıl zararlarının mahsubunda kullanılmasına izin verilmeyen fonlar için bu hüküm uygulanmaz. “denmektedir. Buna göre, yasal kayıtlarda yer alan geçmiş yıl zararları için enflasyona göre düzeltilmiş geçmiş yıl zararları tutarının esas alınması gerekir.
• Yapılan yönlendirme öncesinde kamuya açıklanmış kar dağıtım tablolarında, belirlenen esaslar kapsamında düzeltilmesi gerekli hususların bulunması halinde, belirlenen esaslara uyulmak suretiyle düzeltilmiş kar dağıtım tablosunun yeniden yönetim kurulu kararı da alınarak tekrar ilan edilmesi gerekmektedir.

Kaynaklar: SPK 07/03/2024 tarih ve 14/382 sayılı Kararı Uyarınca Yapılan Duyuru

08.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.