Nazan Bulut
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
nazan.bul@gmail.com

Bulut Hizmet Sözleşmelerinin TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardına Göre Muhasebeleştirilmesi

Bulut Bilişim Nedir?

Maliyetlerin minimize edilmeye çalışıldığı günümüz koşullarında firmaların BT alt yapı hizmetlerini satın almak yerine ihtiyaca uygun olarak, sadece gerekli alanlarda kullanmak üzere, internetin olduğu her yerden erişim sağlayabileceği ve “kullan – öde “modeliyle kullanabilecekleri platformlardır. İşletmelerin yaygın olarak kullandığı SAAS (Software as a Service), PAAS (Platform as a Service) ve IAAS (Infrastructure as a Service) hizmetleri bulut bilişime en iyi örneklerdendir.

Bulut Hizmet Sözleşmeleri ve TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardı

TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardı’na göre bir sözleşmenin içermesi gereken unsurlar şu şekilde tanımlanabilir; sözleşme taraflarından biri olan müşteriye yerine getirilmesi gereken edim yükümlülüğüne istinaden gelir veya hasılat getirisi olan, belli bir işlem bedeli karşılığında hizmet verilmesini garanti eden karşılıklı bir taahhütname.

Online olarak verilen bulut hizmet sözleşmelerinde verilen hizmetler karşılığında elde edilen hasılatın, TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardına göre işleyiş ve aşamaları şu şekildedir.

*Sözleşmenin Tanımlanması

*Edim Yükümlülüklerinin Belirlenmesi

*İşlem Bedelinin Belirlenmesi

*İşlem Bedelinin Edim Yükümlülüklerine Dağıtılması

*Hasılatın Muhasebeleştirilmesi

Hasılatın Muhasebeleştirilmesi

Hasılat; işletmenin edim ve yükümlülüklerini yerine getirdikçe (mal ve hizmetleri müşterisine devrettikçe) elde ettiği kazanç, öz kaynaktaki artıştır. Hasılat gerçekleştikçe artış finansal tablolara alınır, yani muhasebeleştirilir.

TFRS 15’te bahsedilen varlığın faydalarının başka bir varlığın bünyesine eklenip fayda yaratması, yükümlülük ve giderleri azaltması, borcun karşılığı olarak karşı tarafa teminat olarak verilmesi, el değiştirmesinden dolayı elde edilen ve elde edilmesi planlanan pozitif yöndeki nakit akışları da hasılatın konusunu oluşturur. Bu nakit akışlarına istinaden işletme edim ve yükümlülüklerini yerine getirmiş farz edilir. Bu ifa sonucunda da hasılat muhasebeleştirilir. Edim ve yükümlülüğün ifa edilmesi neticesinde hizmeti alan taraf online sözleşmeye istinaden kredi kartı ile borcunu ifa eder.

Bu bölümde TFRS’na uygun olarak, kullanılacak hesap planına uygun olacak şekilde, TFRS 15 standardına göre konuyla ilgili birkaç örnek vermek gerekirse; örneğin, bir yazılım işletmesinin veri görselleştirme hizmeti olan Microsoft Power BI hizmetini 50 kullanıcı için aşağıdaki sözleşme şartlarıyla 01.03.2021 tarihinde online olarak satın almıştır. Diğer koşullar aşağıdaki gibidir:

Fiyatlandırma: Kullanıcı başına 80 TL/Ay

Ödeme Yolu: Kredi kartı

Taksitlendirme – Cayma Hakkı: Yok

TFRS 15 Standardına Göre Analizi TFRS 15 Standardı Hasılat Tanıma Aşamaları	Analiz ve Yorum
Sözleşmenin Tanımı	Online satış anında mesafeli satış sözleşmesinin müşteri tarafından onaylanmasıyla sözleşmeye bağlı bir satış yapılmıştır. Bu aşama sağlanmıştır.
Edim Yükümlülükleri	Microsoft Power BI hizmetinin müşteriye teslim edilmesidir. Online satış gereği anında teslim gerçekleşmiştir. Bu şart sağlanmıştır.
İşlem Bedeli	Hizmet sabit bir fiyat üzerinden verilmiştir.
İşlem Bedelinin Edim Yükümlülüklerine Dağıtılması	Microsoft Power BI hizmetinin satışında tek bir edim yükümlülüğü vardır. Dolayısıyla işlem bedelinin dağıtılması söz konusu değildir.
Hasılatın Tanınması	Cayma hakkı ve para iadesi imkânları olmadığından ve müşteriye satış anında hizmetin teslim edilmiş olmasından dolayı hizmet bedeli, satış günü işlem bedelinin tamamı üzerinden hasılat olarak tanımlanabilir.

Sözleşme Bedeli:50 Kullanıcı X 80 TL/Ay =4000 TL /Yıl

Hesap Adı	Borç	Alacak
104.01.01 Kredi Kartıyla Yapılan Satışlardan Nakit Benzeri Niteliğindeki Alacaklar	4.000
601.01.01 Yurtdışı Satışlar		4.000
Toplam	4.000	4.000
Microsoft Power BI Pro Hizmetinin Kredi Kartı ile Satış Kaydı

Cayma hakkını da içeren başka bir örnek vermek gerekirse;

Bilgi Yazılım AŞ RAM ve depolama ihtiyacı için bir PAAS hizmeti satış işlemi gerçekleştirmiştir. Bunun için Microsoft Azure‟ un 4 GB Ram ve 8 GB geçici depolama özelliğine sahip B2S sanal makine hizmetini aşağıdaki koşullar dahilinde 01.01.2021 tarihinde online olarak 3 kullanıcı için satış işlemini gerçekleştirmiş, yılllık bedel kredi kartıyla kredi kartıyla tahsil edilmiştir.

Fiyatlandırma: Kullanıcı başına 6.000 TL / Yıl

Ödeme Yolu: Kredi kartı

Taksitlendirme: Yok.

Cayma Hakkı: Var. Sözleşme sonuna kadarki ücretin %2 si ceza olarak belirlenmiştir.

Sözleşme Bedeli: 3 Kullanıcı x 6.000 TL = 18.000 TL / Yıl

Hesap Adı	Borç	Alacak
104.01.01 Kredi Kartıyla Yapılan Satışlardan Nakit Benzeri Niteliğindeki Alacaklar	18.000
345.01.01 Alınan Sipariş Avansları		18.000
Toplam	18.000	18.000
Microsoft Azure B2S Sanal Makine Hizmetinin Kredi Kartı ile Satış Kaydı

Burada önemli olan husus; cayma hakkını da içeren bir sözleşme olduğu için bütün bedel hasılat olarak tanımlanmaz, ancak müşteri bu hizmeti tükettiğinde hasılat olarak kayıtlara alınır. Her ay aşağıdaki şekilde kayıt altına alınır.

01.01.2021
Hesap Adı	Borç	Alacak
345.01.01 Alınan Sipariş Avansları	18.000
380 Ertelenmiş (Gelecek Aylara Ait) Gelirler		18.000
Toplam	18.000	18.000
Cayma Hakkı Kullanılması İhtimalinden Dolayı Muhasebe Kaydı

 

31.01.2021
Hesap Adı	Borç	Alacak
380 Ertelenmiş (Gelecek Aylara Ait) Gelirler	1.500
601.01.01 Yurtdışı Satışlar		1.500
Toplam	1.500	1.500
Ocak Ayı Hasılat Kaydı

Sonuç

Bu yazımızda online bulut hizmet sözleşmelerinden elde edilen hasılatın Türkiye Finansal Raporlama Standartları hesap planı kullanılarak; TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardına göre muhasebeleştirilmesi işlemleri ele alınmıştır. Bulut hizmet tanımı, TFRS 15 kapsamı ve ana işlemlerle ilgili özet örnekler verilmeye çalışılmıştır. Konuyla ilgili örnekleri çoğaltmak mümkündür.

Faydalı olması dileğiyle.

Kaynakça

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp

https://dergipark.org.tr/tr/pub/pesausad/issue/26078/274871

https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/T%C3%BCrkiye%20Muhasebe%20Standartlar%C4%B1/TMSTFRS2018Seti/TFRS/TFRS_15_2018.pdf

27.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.