Nail İnal
Gümrükler Genel Müdür E. Yrd.
nailinal34@gmail.com

Gümrük Beyannamesine Döviz Cinsinin Yanlış/Hatalı Yazılması Vergi Kaybı Cezasını Gerektirir Mi?

Özet: Gümrük beyannamesi ekinde sunulan faturada yazılı yabancı para cinsinin gümrük beyannamesine yanlış yazılmasından dolayı eşyanın gümrük vergisine esas alınacak kıymetinin Türk Lirası olarak noksan beyan edildiği iddiasıyla vergi kaybı cezasının uygulanıp uygulanmayacağı yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

I. GİRİŞ

Devletler varlıklarını sürdürebilmek için vergilendirme yetkilerini kullanmak zorundadırlar. Anayasadan kaynaklanan vergilendirme yetkisinin sınırları kanunla belirlenmektedir. Türk vergi hukukunda eşya ithalatında vergilendirme yetkisi 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile düzenlenmiştir.

İthal eşyasının vergilendirilmesi beyan esasına dayamaktadır.

Bu nedenle, gümrük vergileri miktarının hesaplanmasında esas olan ithal eşyasına ilişkin gümrük kıymeti, ithalatçı tarafından her zaman hukuka uygun olarak beyan edilmelidir.

Ancak bazı beyan sahipleri ( kendi adına beyanda bulunan kişi veya adına beyanda bulunan kişi ) gümrük beyannamesi ekinde sunulan faturada yazılı yabancı para cinsini gümrük beyannamesine yanlış/hatalı yazmaktadır.

Beyannameye yanlış/hatalı yazılan yabancı para cinsinin döviz kuru faturada yazılı döviz kurundan düşük olması halinde ithal eşyasının gümrük vergisine esas alınacak kıymetinin Türk Lirası cinsinden noksan beyan edildiği iddia edilmek suretiyle, “ Vergi Kaybına Neden Olan İşlemlere Uygulanacak Cezalar “ başlıklı 4458 sayılı Gümrük Kanunun 234. Maddesinin 1 numaralı fıkrasının ( b ) bendi hükümleri uyarınca noksan beyan edildiği iddia edilen kıymet üzerinden hesaplanan gümrük vergileri ve bu vergilerin üç katı tutarında para cezası istenmektedir.

Yazımızın konusunu, beyanname ekinde sunulan faturada yazılı yabancı para döviz kurundan daha düşük kura sahip yabancı paranın cinsinin serbest dolaşıma giriş beyannamesine yanlış/hatalı yazılması işleminin noksan beyan başka bir ifade ile vergi kaybına neden bir işlem olup olmadığı oluşturmaktadır.

II. EŞYA FATURASINDA YAZILI YABANCI PARA CİNSİNİN BEYANNAMEYE YANLIŞ/HATALI YAZILMASI NOKSAN KIYMET BEYANI DEĞİLDİR. VERGİ KAYBI CEZASI UYGULANAMAZ

4458 sayılı Gümrük Kanunun “ Vergi Kaybına Neden Olan İşlemlere Uygulanacak Cezalar “ başlıklı 234. Maddesinin 1 numaralı fıkrasının ( b ) bendinde “ Kıymeti üzerinden ithalat vergilerine tabi eşyanın beyan edilen kıymeti 23 ila 31 inci maddelerde yer alan hükümler çerçevesinde belirlenen kıymete göre noksan bulunduğu takdirde bu noksanlığa ait ithalat vergilerinden başka verginin üç katı para cezası alınır. “ denilmektedir.

Bu hükümlere göre vergi kaybı neden bir işlem ve bu işlem nedeniyle para cezası uygulanabilmesi için kıymet üzerinden ithalat vergilerine tabi eşyanın gümrük kıymetinin noksan beyan edildiğinin tespit edilmesi şarttır.

4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 60. Maddesinin 1 numaralı fıkrasında yazılı beyanın, 4. Fıkrada belirtilen beyanname ile yapılacağı ve 4. Fıkrada da gümrük işlemlerinin şekil ve içeriği yönetmelikle belirlenen beyanname ve diğer belgelerle yapılmak zorunda olduğu hükme bağlanmıştır.

Gümrük Yönetmeliğinin 114. Maddesinde de vergilendirmeyi doğrudan etkileyen belgelerin gümrük beyannamesine eklenmesinin zorunlu olduğu düzenlenmiştir.

Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2014/18 sayılı Genelgesinde de “ ….Vergilendirmeyi etkileyen bir belge olması nedeniyle Gümrük Yönetmeliğinin 114. Maddesi çerçevesinde faturanın ithalatta beyannameye eklenmesi zorunludur. “ denilmektedir.

Bu düzenlemelere göre ithal eşyasına ilişkin gümrük vergilerinin hesaplanmasında esas alınan eşya satış bedelini/kıymetini gösteren faturanın serbest dolaşıma giriş beyannamesine eklenmesi şarttır.

Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliğinde geçen beyanname tabiri, gümrük beyannamesi ve eklerini ifade etmektedir.

Bu durumda, eşyanın gümrük vergisine esas alınacak kıymeti yabancı para cinsinden gümrük beyannamesi ekinde ibraz edilen fatura ile gümrük idaresinde beyan edilmiş bulunmaktadır.

Başka bir anlatımla vergi kaybına neden olabilecek noksan kıymet beyanı yoktur.

Bu nedenle, beyannameye yazılı yabancı para cinsinin döviz kuru beyanname ekinde sunulan faturada yazılı döviz kurundan düşük olması halinde ithal eşyasının gümrük vergisine esas alınacak kıymetinin noksan beyan edildiği yönünde iddiada bulunmak suretiyle bu noksan kıymete isabet eden gümrük vergilerinin ve bu vergilere bağlı üç katı tutarında para cezasının istenmesi hukuki dayanaktan yoksundur.

III. GÜMRÜK BEYANNAMESİ EKİNDE İBRAZ EDİLEN FATURADA YAZILI YABANCI PARA CİNSİNİN BEYANNAMEYE YANLIŞ YAZILMASI VERGİ HATASIDIR. VERGİ KAYBI CEZASI UYGULANMAZ.

Vergi hukukunda ve Danıştay kararlarında vergiye müteallik HESAPLARDA veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması vergi hatası olarak tanımlanmaktadır.

Vergi hukukunda, Hesap hataları;

1. Matrah hataları,
2. Vergi miktarında hatalar,
3.  Verginin mükerrer olması,

Şeklinde sayılmakta ve vergilendirme ile ilgili beyannamede matraha ait rakamların eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olması da matrah hatası olarak tanımlanmaktadır.

Bu nedenle, serbest dolaşıma giriş beyannamesi ile ilgili beyannamede eşya kıymetine (Gümrük vergileri matrahı) ait rakamların eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olması da matrah hatasıdır.

Örneğin gümrük beyannamesine gümrük vergisine esas alınacak tutar olarak, faturada yazılı ÇİN YUANI’ nın gümrük beyannamesinin tescil tarihinde yürürlükte olan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası satış kuru üzerinden hesaplanan Türk Lirası tutarı yazılması gerekirken aynı tarihte ÇİN YUANI’ ından 21 kat daha düşük bir değere sahip JAPON yeninin Türk Lirası karşılığı yazılması bir matrah hatasıdır.

4458 sayılı Gümrük Kanununda düzenlenen vergi kabahatleri;

1. Vergi kaybı kabahatleri,
2.  Usulsüzlük kabahati,

Olarak karşımıza çıkmaktadır.

Vergi kaybı kabahatinin oluşabilmesi için işlenen fiilin vergi kaybına yol açması şarttır. Gerçekleştirilen fiil vergi kaybı doğurmuyorsa kabahatte oluşmamaktadır. 

Beyanname ekinde sunulan faturada yazılı yabancı para cinsi yerine beyannameye daha düşük bir değere sahip başka bir yabancı para cinsi yazılması nedeniyle eşya kıymetine ilişkin rakamın eksik gösterilmiş olması sonucunda oluşan matrah hatası vergi kaybı doğuran bir fiil değildir.

5326 sayılı Kabahatler Kanununun 2. Maddesinde “ Kabahat deyiminden kanunun karşılığında idari yaptırımlar uygulanmasını öngördüğü haksızlık anlaşılır. “ denilmektedir.

Bu hükme göre idari yaptırım başka bir ifade ile kabahat fiiline ceza uygulanabilmesi için kanunda uygulanacak cezanın belirtilmesi şarttır.

4458 sayılı Gümrük kanunun matrah hatası yapılmak suretiyle gümrük kıymetinin beyannameye eksik yazılması halinde vergi kaybı cezası düzenleneceğine dair bir hüküm yoktur.

Bu nedenle, beyannameye ekinde sunulan faturada yazılı döviz kurundan düşük kura sahip yabancı para cinsinin yazılması nedeniyle oluşan matrah hatası nedeniyle vergi kaybı cezası uygulanması hukuka ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu hükümlerine aykırıdır.

SONUÇ

İthalatta eşyanın vergilendirilmesi beyan esasına dayanmaktadır. Beyan esasında beyan sahibi tarafından düzenlenen Serbest Dolaşıma Giriş beyannamesi ve ekleri gümrük idaresine verilmektedir.

İthal eşyasının yabancı para cinsinden gümrük vergisine esas alınacak kıymetinin yazılı olduğu fatura, gümrük beyannamesi ekinde gümrük idaresinde beyan edilmektedir.

Beyanname tabiri beyanname ve eklerini de ifade etmektedir.

Ayrıca, 4458 sayılı Gümrük kanunun matrah hatası yapılmak suretiyle gümrük kıymetinin beyannameye eksik yazılması halinde vergi kaybı cezası düzenleneceğine dair bir hüküm de bulunmamaktadır.

Bu nedenle, beyannameye yazılı yabancı para cinsinin döviz kuru beyanname ekinde sunulan faturada yazılı döviz kurundan düşük olması halinde ithal eşyasının gümrük vergisine esas alınacak kıymetinin noksan beyan edildiği yönünde iddiada bulunmak suretiyle bu noksan kıymete isabet eden gümrük vergilerinin ve bu vergilere bağlı üç katı tutarında para cezasının istenmesi hukuki dayanaktan yoksundur.

KAYNAKÇA:

• 4458 sayılı Gümrük Kanunu
• 5326 sayılı Kabahatler Kanunu
• Gümrük Yönetmeliği
• Gümrükler Genel Müdürlüğü Genelgesi 2014/18

04.03.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.