Muzaffer Demir
Yeminli Mali Müşavir
Erciyes Yeminli Mali Müşavirlik ve Bağımsız Denetim A.Ş.
mdemir@erciyesymm.com.tr

Ekim, Kasım ve Aralık 2016 Aylarında Asgari Geçim İndirimi Tavanı 209,99 TL Olarak Değil 279,99 TL Olarak Uygulanmalıdır

Bilindiği üzere 2016 yılı için asgari ücretin aylık brüt tutarı 1.647,00 TL.’ye, bekâr bir çalışan için asgari geçim indirimi dâhil aylık net asgari ücret tutarı ise 1.300,99 TL. yükseltilmişti. Ancak 2016 yılında uygulanan gelir vergisi tarifesine göre Ocak-Eylül 2016 döneminde tam süreli çalışması bulunan asgari ücretliler açısından kümülatif gelir vergisi matrahı %15 gelir vergisine tabi ilk dilimi doldurmuş, bu çalışanlar açısından Ekim 2016 ayından itibaren aldıkları asgari ücret üzerinden %20 oranında gelir vergisi kesintisi yapılma zorunluluğu doğmuştu. Asgari ücretin net 1.300,99 TL.’nin altına düşmemesi için 28.10.2016 tarih ve 29871 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6753 Sayılı Kanun ile 01.10.2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen Geçici 86. Madde ile gelir vergisi tarifesinde dilim atlamaya bağlı olarak Ekim, Kasım ve Aralık 2016 aylarında asgari ücretin net tutarında meydana gelebilecek azalmayı telafi edici düzenleme yapılmış olup, aynı tarihli Resmi Gazetede yayımlanan GVK 294 Seri No.lu Tebliğ ile de uygulama usul ve esasları açıklanmıştır.

Aşağıda Ekim 2016 ayından itibaren asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinin artmasına bağlı olarak asgari geçim indirimi tavanının 209,99 TL. değil, 279,99 TL. olarak uygulanması gerekliliğine ve asgari ücretin net tutarında Ekim, Kasım ve Aralık 2016 aylarında meydana gelebilecek azalmanın telafi edilmesine ilişkin düzenlemeye değinilmiştir.  

 

1- 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarında asgari geçim indirimi tutarının tavanı 209,99 TL.’değil 279,99 TL. olarak uygulanmalıdır.

Asgari geçim indirimi uygulaması 5615 Sayılı Kanun ile 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mülga 32. maddesinin yeniden ihdası ile 2008 yılından itibaren mevzuatımıza girmiş olup, ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının, ücretlinin şahsi ve medeni durumu dikkate alınarak hesaplanan indirim oranları ve Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranla çarpılması sonucu bulunmakta ve gelir vergisinden mahsup edilmek üzere çalışana ödenmektedir.

Maliye Bakanlığınca yayımlanan asgari geçim indirimi uygulamasına ilişkin olarak yayımlanan GVK 265 Seri No.lu Genel Tebliğinde “Aylık yapılan ücret ödemelerinde asgari geçim indirimi, hesaplanan yıllık tutarın 12'ye bölünmesi suretiyle uygulanacak ve bir ay içerisinde yararlanılabilecek asgari geçim indirimi tutarı, yıllık olarak hesaplanan tutarın 1/12'sini geçemeyecektir” ve “Asgari geçim indiriminin yıllık tutarı, her ücretli için asgarî ücret üzerinden hesaplanan yıllık vergi tutarını aşamayacaktır” açıklamaları çerçevesinde; aylık olarak yararlanılabilecek asgari geçim indirimi tutarının üst sınırı, çalışanın aylık ücretinden kesilen gelir vergisi ve/veya aylık asgari ücret üzerinden kesilen gelir vergisi tutarı olarak uygulanmaktadır.

Ocak/Eylül 2016 döneminde aylık asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi 209,99 TL. olduğundan eşi çalışmayanlar yönünden 3 çocuğa kadar, eşi çalışanlar yönünden 5 çocuğa kadar asgari geçim indiriminden yararlanılabilmekteydi. Ancak gelir vergisi tarifesine bağlı olarak 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarında asgari ücret üzerinden hesaplanan aylık gelir vergisi tutarı 279,99 TL.’ye yükseleceğinden, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde bu tutarın aylık asgari geçim indiriminin tavanı kabul edilmesi ve çalışanın gelir vergisi tutarını ve aylık 279,99 TL.’yi geçmemek üzere eşi çalışmayan yönünden 4. çocuktan itibaren (9 çocuğa kadar), eşi çalışanlar yönünden de 6. çocuktan itibaren (11 çocuğa kadar) asgari geçim indiriminden yararlanılabilmesi gerekmektedir.

 

2-Gelir vergisi tarifesine bağlı olarak asgari geçim indirimi dâhil asgari ücretin net tutarında meydana gelen azalışın telafi edilmesine ilişkin düzenleme

2.1- Gelir vergisi tarifesine bağlı olarak 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarında asgari ücretin net tutarında meydana gelen azalışın telafi edilmesine ilişkin düzenlemeden asgari geçim indirimi dâhil aldığı net ücret, bekâr bir çalışanın asgari geçim indirimi dâhil Ocak/2016 döneminde aldığı net ücretin altına düşenler yararlanabilecektir. 

6753 Sayılı Kanun ile 01.10.2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen Geçici 86. Madde ile gelir vergisi tarifesine bağlı olarak 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarında asgari geçim indirimi dâhil aldığı net ücret tutarı, bekâr bir çalışana Ocak/2016 döneminde asgari geçim indirimi dâhil ödenen net ücretin altına düşen çalışanların, asgari geçim indirimi dâhil aldığı ücret ile Ocak/2016 döneminde bekâr çalışan için geçerli asgari geçim indirimi dâhil net ücret tutarı arasındaki farkın ilave asgari geçim indirimi olarak çalışana ödenmesi suretiyle telafi edilmesi öngörülmüştür.

Bir örnek vermek gerekirse Ekim 2016 ayında hafta sonu tatili dâhil 30 gün çalışması olan bekâr bir asgari ücretlinin yürürlükteki tarifeye göre asgari geçim indirimi dâhil net ücreti 1.230,99 TL. olup, bu tutar ile aynı kişi için Ocak/2016 döneminde geçerli asgari geçim indirimi dâhil net ücret tutarı olan 1.300,99 TL. arasındaki fark olan (1.300,99 – 1.230,99 =) 70,00 TL. bu çalışana Ekim 2016 döneminde ilave asgari geçim indirimi olarak ödenecek ve ödenen tutar muhtasar beyannamede tevkif edilen gelir vergisinden mahsup edilecektir.

 

2.2- 193 Sayılı GVK Geçici 86. maddesinde bir hüküm bulunmamasına rağmen GVK 294 Seri No.lu Genel Tebliğinde gelir vergisi tarife değişikliğine bağlı olarak net ücret tutarındaki azalışının telafi edilmesi uygulamasından, ay içinde tam süreli çalışanların yararlanabileceği, Ekim, Kasım, Aralık 2016 aylarında işe başlama veya işten ayrılma, ücretsiz izin ve benzeri nedenlerle kısmi süreli çalışmaya bağlı olarak asgari geçim indirimi dâhil net ücreti 1.300,99 TL.’nin altına düşenlerin bu uygulamadan yararlanamayacağı belirtilmiştir.

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen Geçici 86. maddede her hangi bir açıklama ve kısıtlama bulunmamasına rağmen Maliye Bakanlığı “Ocak/2016 döneminde bekâr çalışan için geçerli asgari geçim indirimi dâhil net ücret” ifadesini aylık net ücret olarak değerlendirmiş ve GVK 294 Seri No.lu Genel Tebliğinde Ekim, Kasım, Aralık 2016 aylarında işe başlama veya işten ayrılma, ücretsiz izin ve benzeri nedenlerle kısmi süreli çalışmaya bağlı olarak asgari geçim indirimi dâhil net ücreti 1.300,99 TL.’nin altına düşenlerin bu uygulamadan yararlanamayacağı belirtilmiştir.

Bilindiği üzere asgari ücret aylık olarak değil günlük olarak belirlenmektedir. GVK Geçici 86. Maddesindeki düzenlemede de Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin net ücretleri Ocak/2016’da geçerli asgari ücretin altına düşenlerden bahsedilmekte olup, ayın tamamında çalışıp ta asgari geçim indirimi dâhil 1.300,99 TL. net ücret alanlardan bahsedilmemektedir. Kısmi süreli çalışanların ücret azalışının telafi edilmesine ilişkin düzenlemeden yararlanamayacağına ilişkin açıklama Kanunun amacına uygun olmamıştır.

Ekim 2016 ayından itibaren aldığı asgari ücret tutarından %20 oranında gelir vergisi kesintisi yapılmasının net ücrette meydana getireceği azalma tutarı günlük 2,33 TL. aylıkta 70,00 TL. olup, %15 gelir vergisi dilimine tabi iken 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarında çalışmaları karşılığında aldığı ücretten %20 oranında vergi kesilenlere, çalıştığı gün sayısına göre günlük 2,33 TL. ilave asgari geçim indirimi ödenmesinin sağlanması halinde asgari ücretin net tutarındaki azalış tam olarak telafi edilmiş olacaktır.

Ayrıca 01.10.2016-28.10.2016 tarihleri arasında işten ayrılan asgari ücretli çalışanlara, bu tarihler arasında yürürlükte bulunan mevzuata göre tevkifat yapılarak ücret ödenmiş olduğundan, bu çalışanların net maaşı Ocak/2016 ayında geçerli asgari ücretin altına düşmüş bulunmaktadır. Bu çalışanların işten ayrılmış olması sebebiyle mahsup imkânı da bulunmadığından, 01.10.2016-28.10.2016 tarihleri arasında işten ayrılan ve ayrıldığı tarihteki düzenlemelere  göre ücretinden tevkifat yapılan çalışanların, aldığı kıst döneme ilişkin ücretinin Ocak/2016 ayında geçerli  asgari ücretin altına düşen kısmının Vergi Daireleri aracılığıyla iade edilmesi sağlanmalıdır.   

 

2.3- 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarında gelir vergisi tarifesine bağlı olarak asgari geçim indirimi dâhil net ücreti 1.300,99 TL.’nin altına düşen çalışanları ve azalan ücret tutarının sadece 1.300,99 TL.’ye kadar tamamlanmasını kapsayan düzenleme, eşi ve/veya çocukları için asgari geçim indiriminden yararlanan asgari ücretli çalışanlar yönünden adil olmamıştır.

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen Geçici 86. Maddede gelir vergisi tarifesine bağlı olarak 2016 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarında asgari geçim indirimi dâhil aldığı net ücret tutarında azalış meydana gelen çalışanların, asgari geçim indirimi dâhil aldığı ücret en fazla Ocak/2016 döneminde bekâr çalışan için geçerli asgari geçim indirimi dâhil net ücret tutarına kadar (aylık 1.300,99 TL.) tamamlanabileceğinden, eşi ve/veya çocukları için asgari geçim indiriminden yararlanan çalışanlar yönünden düzenleme adil olmamıştır.

Zira evli eşi çalışmayan ve üç çocuğu bulunan bir asgari ücretlinin Eylül 2016 ücreti asgari geçim indirimi dâhil aylık 1.387,45 TL. iken, bu çalışanın gelir vergisi tarifesi değişikliği sebebiyle Ekim 2016 ücreti asgari geçim indirimi dâhil aylık 1.317,45 TL.’ye düşecek, ancak bu çalışanın ücreti 1.300,99 TL.’nin altına düşmediğinden, bu çalışan ücret azalışının telafi edilmesine ilişkin düzenlemeden yararlanamayacaktır.

GVK Geçici 86. Maddesindeki düzenlemenin eşi ve/veya çocukları için asgari geçim indiriminden yararlanan tüm asgari ücretlilerin ücretlerindeki azalışı kapsayacak şekilde değiştirilmesi düzenlemenin amacına uygun olacaktır.

02.11.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.