Mutlu Cumhur Celep
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
mutlucumhur_celep@yahoo.com

“Vergi Yargısı”nda İstinafın Önemi Artmaya Devam Edecek

“6545 sayılı Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 28.06.2014 tarih ve 29044 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Söz konusu Kanunla, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda önemli değişiklikler yapılmıştır. Kanunla yapılan değişiklikler yapısal niteliklidir, idari yargılama sürecini ve özelde vergi yargılama sürecini yapısal olarak değiştirmiştir. Bölge İdare Mahkemeleri’nin yapısı, niteliği, oluşumu değişmiştir, bölge idare mahkemelerine “istinaf mahkemesi” olarak yeni bir görev yüklenmiştir.

İstinafın sisteme dahil edilmesiyle üç aşamalı bir yargılama sistemi ortaya çıkmıştır. İlk derece yargılaması vergi mahkemelerince, ikinci derece yargılaması Bölge İdare Mahkemelerince ve üçüncü derece yargılaması Danıştay’ca gerçekleştirilecektir.

İstinaf, ilk derece mahkemelerince/ vergi mahkemelerince verilen kararlara karşı, hem hukuki hem de maddi inceleme yapılması amacıyla başvurulan kanun yoludur.  İstinaf sisteminin oluşturulmasının  temel amaçları;  ilk derece mahkemelerince/vergi mahkemelerince verilen kararların hukuki denetimini yapacak Danıştay’a gitmeden önce hukuki ve maddi denetimini yapacak bir denetim mekanizması oluşturmak ve mümkünse bu safhada uyuşmazlık konusunu çözüme kavuşturmak, Danıştay’ı  ilk derece mahkemelerince/vergi mahkemelerince verilen kararlara karşı doğrudan başvurulan temyiz incelemesi mercii konumundan çıkartıp, temyiz yolu açık uyuşmazlıklarda istinaftan sonra başvurulacak temyiz incelemesi mercii olarak konumlandırmak ve tabii bu yolla esas olarak  içtihat mahkemesi olarak çalışmasını sağlamak yani iş yükünü azaltmaktır. Sistemin 2016 yılından bugüne uygulama sonuçları, amaçlanan hedeflere ulaşıldığı, Danıştay’ın iş yükünün azaldığı, İstinaf düzeyinde çözümlenen uyuşmazlık sayısının arttığı yönündedir.

Oluşturulan üç aşamalı sistem belirlenen parasal hadlere göre işlemektedir. 2021 yılında vergi mahkemelerinde tek hâkimle bakılacak davalarda sınır 57.000 TL dir. Dava konusunun bu tutarı aşması halinde vergi mahkemeleri, davaya heyet halinde bakacaktır.

Tek hâkimle bakılacak davalarda verilen kararlardan 7.000 TL’yi geçmeyenlerde verilen kararlar kesin olacaktır. Konusu 7.000 TL’yi geçen davalarda ise vergi mahkemesi kararlarına karşı istinaf yolu açıktır.

İstinaf mahkemelerince konusu 192.000 TL’yi geçmeyen davalara ilişkin olanlar kesin nitelik taşıyacak ve temyiz yolu kapalı olacaktır. Konusu 192.000 TL’yi geçen davalarda ise istinaf mahkemelerince verilen kararlara karşı temyiz yoluna başvurulabilecektir.

İstinaf incelemesi, Bölge İdare Mahkemelerinin Vergi Dava Daireleri aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Yapılan inceleme sadece hukukilik denetimi değil, bütün maddi olay ve delillerin yeniden incelenmesi şeklindedir. İYUK md.45 de istinaf başvurusunun yapıldığı Bölge İdare Mahkemesinin yargılamayı nasıl yapacağı ve karara bağlayacağına ilişkin usul açıklanmıştır. Buna göre

Birinci olarak; Bölge idare mahkemesi, yaptığı inceleme sonunda ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulursa istinaf başvurusunun reddine karar verir. Karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise gerekli düzeltmeyi yaparak aynı kararı verir.

İkinci olarak; Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulmadığı takdirde istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verir. Bu hâlde bölge idare mahkemesi işin esası hakkında yeniden bir karar verir.

İnceleme sırasında ihtiyaç duyulması hâlinde kararı veren mahkeme veya başka bir yer idare ya da vergi mahkemesi istinabe olunabilir. İstinabe olunan mahkeme gerekli işlemleri öncelikle ve ivedilikle yerine getirir.

Üçüncü Olarak; Bölge idare mahkemesi, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurusunu haklı bulduğu, davaya görevsiz veya yetkisiz mahkeme yahut reddedilmiş veya yasaklanmış hâkim tarafından bakılmış olması hâllerinde, istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar vererek dosyayı ilgili mahkemeye gönderir. Bölge idare mahkemesinin bu fıkra uyarınca verilen kararları kesindir.

 Bölge idare mahkemelerinin 46 ncı maddeye göre temyize açık olmayan kararları kesindir.

“Vergi Yargısı”nda İstinafın öneminin artacağı yönündeki değerlendirmemiz; 2016 yılından bugüne ortaya çıkan uygulama sonuçlarının analizine, literatürdeki tartışmalara ve Yargı Reformu Strateji Belgesi nde ifadesini bulan yol haritasının tetkikine dayanmaktadır.

İdari Yargılama usulünün sadeleştirilmesi, etkinliğinin artırılması, idari yargıda tek hakimle görülen dosyaların kapsamının genişletilmesi, dosyaların tekemmül sürecinde daha hızlı karar verilmesinin sağlanması, Strateji Belgesinde yer alan temel hedeflerdendir.

Yargı Reformu Strateji Belgesi nde sözü edilen ve “Vergi Yargı” sına etkileri olacağını değerlendirdiğimiz   alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin yaygınlaştırılması hedefinin “Vergi Yargı” sına yansımalarının neler olabileceği bir başka yazımızın konusu olacaktır.

19.01.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.