Mutlu Cumhur Celep
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
mutlucumhur_celep@yahoo.com

İzaha Davet (VUK 370) İn Cezai Hükümler Açısından Değerlendirilmesi

I-GİRİŞ

4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mülga 370 inci maddesi, 09/08/2016 tarihli ve 29796 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6728 sayılı Kanun’un 22’nci maddesi ile ‘İzaha Davet’ başlığı ile yeniden düzenlenmiştir. Maliye Bakanlığınca gerekli düzenlemeler 482 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılmış olup madde hükmünün uygulanmasına 01/09/2017 tarihi itibarıyla başlanılmıştır.

İzaha Davet, verginin zıyaa uğradığına ilişkin emareler bulunduğuna dair yetkili merciiler tarafından yapılmış ön tespitlerle ilgili olarak aynı merciler tarafından mükelleflerden açıklama talep edilmesi olup, Verilen izahata ilişkin yapılan değerlendirmeler sonucunda;  vergi zıyaına sebebiyet vermediği anlaşılan mükelleflerin konuyla ilgili vergi incelemesini veya takdire sevk edilmesini önlemekte,  vergi zıyaına sebebiyet verildiği durumlarda ise belirli şartlar dahilinde indirimli ceza uygulanmak suretiyle mükellefleri daha ağır yaptırımlardan korumaktadır.

Bu düzenleme ile;  İdare ve mükellefler arasındaki uyuşmazlıkların azaltılması, olayların gerçek mahiyetinin tespit edilmesine mükelleflerce daha çok katkıda bulunulması, vergiye gönüllü uyumun artırılması amaçlanmaktadır.

II- İZAH DEĞERLENDİRME KOMİSYONU

İzah Değerlendirme Komisyonu,  intikal ettirilen konunun, izaha davet kapsamında olup olmadığını ve yetkisi dahilinde bulunup bulunmadığını değerlendirir. İzaha davet kapsamında bulunmadığı ve/veya yetkisinde olmadığını tespit ettiği konulara ilişkin aldığı kararın bir örneğini Gelir İdaresi Başkanlığı Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığına gönderir. İzaha davet kapsamında olduğu anlaşılan konular hakkında, kendisine intikal ettirilen bilgi, bulgu ve verilerden hareketle, verginin zıyaa uğramış olabileceğine ilişkin ön tespiti yapar. Ön tespit tutanağına istinaden hazırlanan izaha davet yazısının tebliğ edilmek üzere haklarında ön tespit yapılanlara gönderilmesini sağlar. Kendisine yapılacak izahatları en geç 10 gün içerisinde değerlendirip sonuca bağlar. Vergi Müfettişleri ve Vergi Müfettiş Yardımcıları tarafından düzenlenen raporlara göre izaha davet kapsamında olduğu anlaşılan konuları, değerlendirilmek üzere Vergi Denetim Kurulunun ilgili Grup Başkanlığına gönderir.

 III- İZAHA DAVET- Ön Tespit

Ön tespit; vergi kanunlarının verdiği yetki kapsamında vergi incelemesi yapmaya ve/veya mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzel kişilerden bilgi toplamaya yetkili kılınanlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak elde edilen bilgi, bulgu veya verilerin (Vergi Müfettişleri ve Vergi Müfettiş Yardımcıları tarafından düzenlenen raporlar dahil) İzah Değerlendirme Komisyonuna intikal ettirilmesi neticesinde, mezkûr komisyon tarafından verginin zıyaa uğramış olabileceği ve mükellefin izaha davet edilebileceği yönünde yapılan tespiti ifade eder.

 A-Ön Tespitin Şartları

1- Ön tespitin ilgili olduğu dönem ve konuya ilişkin olarak; mükellef nezdinde bir vergi incelemesine başlanılmamış olması veya mükellefin takdir komisyonuna sevk edilmemiş olması

2-Yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitle ilgili konu hakkında, tespit tarihine kadar ihbarda bulunulmamış olması. Haklarında ön tespit konusuyla ilgili ihbar bulunan mükellefler bu konuyla ilgili olarak izaha davet edilmeyecek, ön tespitle ilgisi bulunmayan ihbarlar ise izaha davete engel teşkil etmeyecektir.

 IV-İZAHA DAVETİN KAPSAMI

İzaha davet kapsamına alınan konular  belirlenmiş olup  ; Ba-Bs Bildirim Formlarında Yer Alan Bilgilerin Analizi Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Kredi Kartı Satış Bilgileri ile Katma Değer Vergisi (KDV) Beyannamelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Çeşitli Kurum ve Kuruluşlardan Elde Edilen Bilgiler ile Asgari Ücret Tarifelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi ,Yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri Üzerinde Yapılan İndirimleri, Kanuni Oranları Aşan Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Yıllık Beyannameler ile Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Dağıttığı Kâr Üzerinden Tevkifat Yapmadığı Tespit Edilenlerin İzaha Davet Edilmesi , İştirak Kazançlarını İlgili Hesapta Göstermeyen Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e Maddesindeki İstisna ile İlgili Olarak Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Örtülü Sermaye Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Ortaklardan Alacaklar İçin Hesaplanması Gereken Faizler Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Ortaklık Hakları veya Hisselerini Elden Çıkardıkları Halde Beyanda Bulunmayan Limited Şirket Ortaklarının İzaha Davet Edilmesi ,Gayrimenkul Alım/Satım Bedelinin Eksik Beyan Edilmiş Olabileceğine Dair Haklarında Tespit Bulunanların İzaha Davet Edilmesi , Gayrimenkullere İlişkin Değer Artışı Kazançları Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Gayrimenkul Sermaye İratlarını Beyan Etmeyen veya Eksik/Hatalı Beyan Eden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi , Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanılması Durumunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi şeklindedir.

V-MÜKELLEFİN İZAHTA BULUNMASI

 İzaha davet yazısı tebliğ edilen mükelleflerin indirimli ceza uygulamasından yararlanmak için izaha davet yazısının tebliğ tarihinden itibaren 15 GÜN içerisinde yetkili komisyona izahta bulunması gerekmektedir.

VI-VERGİ CEZALARINA İLİŞKİN İŞLEMLER

A-%20 Oranında Vergi Zıyaı Cezası Kesilmesine İlişkin Şartları Taşıyan Mükellefler

1-Kanuni Süresinde Beyanname Vermiş Olanlara Kesilecek Ceza

Kanuni süresinde beyanname vermiş olan mükellefler hakkında yapılan ön tespite ilişkin olarak; izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51’inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartıyla vergi zıyaı cezası, zıyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir.

2-Kanuni Süresinde Beyanname Vermemiş Olanlara Kesilecek Cezalar

2.1.İzahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde; hiç beyanname vermemiş olan beyannamenin verilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51’inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartıyla, kanuni süresinden sonra beyanname veren mükelleflerden;

---Elektronik ortamda beyanname verme zorunluluğu olmayanlar için, birinci derece iki kat usulsüzlük cezası ile %20 oranındaki vergi zıyaı cezası karşılaştırılır ve ağır olanı kesilir.

---Elektronik ortamda beyanname verme zorunluluğu bulunanlar için, %20 oranındaki vergi zıyaı cezası ve anılan Kanunun mükerrer 355’inci maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası ayrı ayrı kesilir. Bu mükelleflere söz konusu fiilleri nedeniyle usulsüzlük cezası kesilmez.

%20 Oranında Vergi Zıyaı Cezası Kesilmesine İlişkin Şartları Taşıyan Mükellefler
		Elektronik Ortamda		Özel Usulsüzlük	Usulsüzlük
	Beyanname	Beyan Verme Zorunluluğu	Vergi Zıyaı Cezası	Cezası	Cezası
	Vermiş/Vermemiş
Mükellef değil			%20 Oranında kesilir	*
Mükellef	Beyanname Vermiş		%20 Oranında kesilir
	Beyanname Vermemiş	E-beyan zorunlu	%20 Oranında kesilir	Kesilir
		E-beyan zorunlu değil	**		**
*449 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan açıklamalar dikkate alınır.
**%20 Vergi Zıyaı Cezası ile Birinci Derece İki kat Usulsüzlük Cezası karşılaştırılır ağır olan kesilir.

B-%20 Oranında Vergi Zıyaı Cezası Kesilmesine İlişkin Şartları taşımayan mükellefler

1-%20 oranında vergi zıyaı cezasının kesilmesine ilişkin şartları taşımayan mükelleflerin, haklarında yapılan ön tespitte yer alan konuya ilişkin beyannamelerini vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden vermesi durumunda, %50 oranında vergi zıyaı cezası esas alınmak suretiyle, ön tespite konu vergiye ilişkin beyannamenin; düzeltme beyannamesi olup olmadığı ve elektronik ortamda verilme yükümlülüğünün bulunup bulunmadığı hususları dikkate alınarak gerekli işlemler yapılır.

2-Haklarında %20 oranında vergi zıyaı cezası uygulanmış olanların, izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içinde beyan edilen vergi ve izah zammını, ödememeleri ya da kısmen ödemeleri halinde; tahakkuk ve tahsilat işleminin düzeltilmesinde, tahakkuk işlem türünün değiştirilmesi, vadenin bir aya tamamlanması ve izah zammının gecikme faizine dönüştürülmesi işlemi yapılır. Ayrıca, vergi zıyaı cezası, vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden önce verilmiş beyannameler için %50 oranı esas alınarak ikmal edilir.

3-%20 oranında vergi zıyaı cezası ile iki kat usulsüzlük cezasının karşılaştırılması sonucunda, daha ağır olması nedeniyle haklarında usulsüzlük cezası uygulanmış olanların, izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içinde beyan edilen vergi ve izah zammını, ödememeleri ya da kısmen ödemeleri halinde; tahakkuk işlem türünün değiştirilmesi, vadenin bir aya tamamlanması ve izah zammının gecikme faizine dönüştülmesi işlemlerinin yanı sıra iki kat usulsüzlük cezası, vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden önce verilmiş beyannameler için %50 oranında vergi zıyaı cezası ile karşılaştırılır, vergi zıyaı cezasının ağır olması halinde daha önce kesilmiş bulunan usulsüzlük cezası terkin edilerek %50 oranında vergi zıyaı cezası kesilir.

%20 Oranında Vergi Zıyaı Cezası Kesilmesine İlişkin Şartları Taşımayan Mükellefler
Durum	Mükellef Değil	Beyanname	Elektronik ortamda	Vergi Ziyaı
	Mükellef	vermiş/vermemiş	Beyanname verme zorunluluğu	cezası
Haklarında yapılan	Mükellef Değil			%50 oranında kesilir
ön tespitte yer alan konuya	Mükellef	Beyanname vermiş		%50 oranında kesilir
ilişkin beyannamelerini		Beyanname vermemiş	E-beyan zorunlu	%50 oranında kesilir
vergi incelemesine			E-beyan zorunlu değil	*
başlanılmadan veya
takdir komisyonuna
sevk edilmeden verenler
%20 Oranında Vergi Zıyaı	Mükellef Değil			%50 oranına ikmal edilir
Uygulanmış 15 gün	Mükellef	Beyanname vermiş		%50 oranına ikmal edilir
içinde beyan edilen vergi		Beyanname vermemiş	E-beyan zorunlu	%50 oranına ikmal edilir
ve izah zammı			E-beyan zorunlu değil	*
ödenmemiş/kısmen ödenmiş
*%50 Vergi Zıyaı Cezası Birinci Derece iki Kat Usulsüzlük Cezası ile karşılaştırılır.
Vergi Zıyaı Cezasının ağır olması halinde daha önce kesilmiş
bulunan usulsüzlük cezası terkin edilerek %50 oranında vergi zıyaı cezası kesilir.

VII-CEZA UYGULAMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

A- Süresinde izahta bulunmayan mükelleflere, bundan dolayı usulsüzlük veya özel usulsüzlük kesilmez.

B-İzaha davete ilişkin tespit ile ilgili olarak Vergi Usul Kanununun 371 inci maddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden yararlanılamaz.

C-Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde yer alan fiillerle verginin zıyaa uğratılmış olabileceği hallerde izaha davet hükümleri uygulanmayacaktır.

 D-Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair vergi inceleme yetkisini haiz kişilerce düzenlenen raporlara istinaden yapılan ön tespitlerde, kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının; her bir belge itibarıyla 57.000 TL'yi geçmemesi ve mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5'ini aşmaması kaydıyla mükellefler izaha davet edilir.

E-İzahı süresinde yapmayan ancak izaha davet yazısının kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içinde ön tespitte yer alan konuya ilişkin beyanname verenler hakkında da maddede belirtilen şartlar dahilinde %20 oranında vergi zıyaı cezası kesilir.

 F-Vergi beyannamesi verilmesini gerektirmeyen hallerde (Tapu harcı beyanı vb.) mükelleflerden ayrı bir beyanname alınmayacaktır.

G-Süresinde yapılan izah tarihinden veya izah yapılsın ya da yapılmasın izaha davet yazısının tebliğinden itibaren 15 gün içinde beyanname verilmekle birlikte ön tespitte yer alan vergi tutarından daha az ya da daha fazla tutarda vergi tarhını gerektiren beyanname verenlere de bu ceza %20 oranında kesilir. Daha sonra vergi inceleme raporu ya da takdir komisyonu kararına göre fark çıkması durumunda bu fark üzerinden vergi tarh edilir ve tarh edilen bu vergi tutarına göre ceza kesilir.

H- Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesi kapsamında %20 oranında kesilen vergi zıyaı cezasına ilişkin ihbarnamelerin tebliği üzerine mükellefler tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusunda bulunabilirler.

26.12.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.