YMM Muzaffer Emekçi TSRS 1 Gereklilikleri İçin SASB Standartları Kullanımı (12.03.2025)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Mustafa Pehlivan
Yeminli Mali Müşavir
E. Vergi Müfettişi
ymmmustafapehlivan@gmail.com

İhraç Kayıtlı Satışlarda Kur Farklarının Vergilendirilmesi

İhraç kayıtlı teslimlerde bedelin dövize endeksli olarak belirlenmesi halinde, fatura tarihinden sonra ortaya çıkan kur farklarında, imalatçı lehine olan kur farkları ile ihracatçı lehine olan kur farklarının vergilendirilmesi birbirinden farklıdır. Bunlardan, imalatçı lehine olan kur farklarına ilişkin uygulama öteden beridir aynı şekilde devam etmektedir. İhracatçı lehine kur farkı ortaya çıkması halinde, eski uygulamada, imalatçı aleyhine meydana gelen farklar için ihracatçılar KDV'li fatura düzenlemekteydi. Ancak, KDV Uygulama Genel Tebliğinde değişiklik yapan 11 No.lu Tebliğden sonra, kur farkının ihracatçı lehine olması halinde, ihracatçıların düzenledikleri faturada KDV hesaplamamaları kabul edilmiştir. Bu durumda ise imalatçının ihraç kayıtlı teslimden kaynaklanan KDV iade hakkı değişecektir. Aşağıda her iki halde nasıl bir uygulama yapılacağı örneklerle açıklanmıştır.

1- İmalatçı Lehine Olan Kur Farkları:

İmalatçı lehine olan kur farklarına ilişkin uygulama aynı şekilde devam etmektedir. Buna ilişkin düzenleme KDV Uygulama Genel Tebliğinin "(II/A)-İHRACAT İSTİSNASI" başlıklı bölümünün "8.8. İmalatçı Lehine Matrahta Meydana Gelen Değişiklik" bölümünde açıklanmıştır. Söz konusu bu düzenlemeye göre, ihraç kayıtlı teslimlerde mal/hizmet alış tarihi ile ödeme tarihi arasında oluşan kur farkının imalatçı lehine olması halinde; İmalatçı tarafından ihracatçı adına ödeme tutarı üzerinden bir fatura düzenlenir ve bu faturada malın tabi olduğu oran üzerinden KDV hesaplanır. Faturada ödemenin mahiyeti ayrı ayrı belirtilir, hesaplanan KDV tutarının tahsil edilmediğine dair bir açıklama yazılır. Ödemenin kaynağı olan ilk ihraç kaydıyla teslim faturasına ve ihracata ilişkin gümrük beyannamesine tarih ve numara belirtilmek suretiyle atıfta bulunulur.

İmalatçı, faturada gösterdiği KDV’yi, fatura tarihini içine alan döneme ait KDV beyannamesinde hem hesaplanan hem de indirilecek KDV olarak beyan eder. İmalatçının KDV iade hakkında herhangi bir değişiklik olmaz. Hesaplanan KDV’nin beyanında, “Tevkifat Uygulanmayan İşlemler” tablosunda malın tabi olduğu orana ilişkin satır kullanılır. İndirim beyanında ise “İndirimler” tablosunun “Bu Döneme Ait İndirilecek KDV” satırı kullanılır. İhracatçı ise ihraç kaydıyla teslimde olduğu gibi, bu faturada belirtilen ancak imalatçıya ödenmeyen KDV’yi indirim konusu yapamayacağından KDV beyannamesine dahil etmez.

ÖRNEK: İmalatçı (XYZ) Tekstil A.Ş. tarafından (ABC) İhracat Ticaret A.Ş. adına KDV hariç tutarı 500.000,00 TL olan EURO endeksli ihraç kayıtlı satış faturası 25.07.2024 tarihinde düzenlenmiştir. 30.09.2024 tarihinde yapılan ödeme üzerine imalatçı aleyhine 100.000 TL kur farkı doğmuştur. KDV oranı %20’dir.

İhraç Kayıtlı Satış Faturası - İmalatçı (Satıcı) Tarafından Yapılacak Kayıt

----------------------25.07.2024--------------------------------------------------------------------------------

120- Alıcılar 500.000,00 TL

192- Diğer KDV 100.000,00 TL

600- Yurtiçi Satışlar 500.000,00 TL

391- Hesaplanan KDV 100.000,00 TL

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kur Farkı Faturası - İmalatçı (Satıcı) Tarafından Yapılacak Kayıt

----------------------30.09.2024--------------------------------------------------------------------------------

120- Alıcılar 100.000,00 TL

192- Diğer KDV 20.000,00 TL

602- Diğer Gelirler 100.000,00 TL

391- Hesaplanan KDV 20.000,00 TL

----------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------

Yukarıda görüldüğü gibi, mal/hizmet alış tarihi ile ödeme tarihi arasında imalatçı lehine oluşan kur farklarının imalatçı firma tarafından faturaya bağlanması, faturada hesaplanan KDV’nin hem hesaplanan KDV ve hem de indirim KDV olarak kayıtlara alınması gerekir. Bu durumda İmalatçının KDV iade hakkında herhangi bir değişiklik olmayacaktır.

Diğer yandan, imalatçı lehine oluşan kur farklarının, kambiyo karı olarak dikkate alınması ve bu tutarların doğrudan "690 Dönem Karı veya Zararı Hesabı" ile ilişkilendirilmek suretiyle ilgili dönem kurum kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.

Kur Farkı Faturası - İhracatçı (Alıcı) Tarafından Yapılacak Kayıt

----------------------30.09.2024--------------------------------------------------------------------------------

656- Kambiyo Zararları 100.000,00 TL

320- Satıcılar 100.000,00 TL

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda görüldüğü gibi, imalatçı firma tarafından faturaya bağlanan kur farklarına ilişkin faturada hesaplanan KDV, ihracatçı tarafından indirim konusu yapılamayacağından, KDV hariç tutarın tamamının kambiyo zararı olarak dikkate alınması gerekir. İmalatçı firma tarafından düzenlenen kur farkı faturasında gösterilen KDV imalatçıya ödenmeyeceğinden ihracatçı hesaplarında bu KDV gösterilmeyecektir.

2- İhracatçı Lehine Olan Kur Farkları:

Daha önce, ihracatçı lehine ortaya çıkan kur farkına ilişkin olarak ihracatçı tarafından kur farkı faturası düzenlenmesi ve faturada KDV hesaplanarak beyan edilmesi gerekiyordu. Kur faturasında gösterilen KDV de imalatçı tarafından genel hükümlere göre indirim konusu yapılmaktaydı. Bu durumda, imalatçının, ihraç kayıtlı teslimden kaynaklanan KDV iade hakkı değişmemekteydi. Ancak KDV Uygulama Genel Tebliğinde değişiklik yapan 11 No.lu Tebliğ ile uygulama tamamen değişmiştir. KDV Uygulama Genel Tebliğinin "(II/A)-İHRACAT İSTİSNASI" başlıklı bölümünün " 8.9. İmalatçı Aleyhine Matrahta Meydana Gelen Değişiklik" bölümünde açıklandığı gibi, ihracatçı lehine (imalatçı aleyhine) ortaya çıkan kur farkları için ihracatçılar tarafından düzenlenecek faturada KDV hesaplanmayacaktır. Bu kapsamda düzenlenen faturaya; "3065 sayılı KDV Kanununun (11/1-c) maddesi hükümlerine göre, ihraç edilmek şartıyla yapılan teslimlerde imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin olduğundan KDV hesaplanmamıştır." ifadesi yazılır. Ayrıca söz konusu faturada, imalatçı tarafından düzenlenen faturanın tarih ve sayısına yer verilir. Aynı örnekte kur farkının ihracatçı lehine (imalatçı aleyhine) olması halinde yapılacak kayıtlar aşağıda ayrı ayrı gösterilmiştir.

Kur Farkı Faturası - İmalatçı Tarafından Yapılacak Kayıt

----------------------30.09.2024--------------------------------------------------------------------------------

656- Kambiyo Zararları 100.000,00 TL

120- Alıcılar 100.000,00 TL

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------30.09.2024---------------------------------------------------------------------------------

191- İndirilecek KDV 20.000,00 TL

192- Diğer KDV (*) 20.000,00 TL

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

* İhracatçı tarafından düzenlenen kur farkı faturasındaki tutara isabet eden KDV kadar imalatçının iade hakkı değiştiği (azaldığı) için 192- Diğer KDV hesabında yer alan bu tutarın da 191-İndirilecek KDV hesabına alınarak düzeltilmesi gerekir.

Kur Farkı Faturası - İhracatçı Tarafından Yapılacak Kayıt

----------------------30.09.2024---------------------------------------------------------------------------------

320- Satıcılar 100.000,00 TL

646- Kambiyo Karları 100.000,00 TL

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda görüldüğü gibi, mal/hizmet alış tarihi ile ödeme tarihi arasında ihracatçı lehine oluşan kur farklarının ihracatçı firma tarafından faturaya bağlanması ve kur farkının kambiyo karı olarak kayıtlara alınması gerekir. İhracatçı lehine (imalatçı aleyhine) ortaya çıkan kur farkları için ihracatçılar tarafından düzenlenecek bu faturada KDV hesaplanmayacaktır. Ancak, imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farkları matrahta değişiklik yaptığından imalatçının iade hakkı azalacaktır. Bu durumda imalatçı tarafından iade tutarının düzeltilmesi gerekir.

Buna göre, mal/hizmet alış tarihi ile ödeme tarihi arasında imalatçı aleyhine (ihracatçı lehine) oluşan kur farklarının ihracatçı firma tarafından faturaya bağlanması ve kur farkının imalatçı tarafından kambiyo zararı olarak kayıtlara alınması gerekmektedir. Yukarıdaki örnekte ihracatçı tarafından düzenlenen kur farkı faturasındaki tutara isabet eden KDV (%20) kadar imalatçının iade hakkı değiştiği (azaldığı) için 192- Diğer KDV hesabında yer alan tutarın da düzeltilmesi gerekir. Bu nedenle örneğimizde, ihracatçı tarafından iade hakkının değişimine bağlı olarak bu tutar 191- İndirilecek KDV hesabına alınmıştır

Diğer yandan, imalatçılara ihraç kayıtlı teslim nedeniyle iade edilecek KDV hesabında, imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farklarından doğanlar da dahil olmak üzere, imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ilişkin vergi (imalatçı aleyhine matrahta meydana gelen değişikliğe ihraç kayıtlı teslim edilen malın tabi olduğu oran uygulanmak suretiyle bulunan tutar) ihraç kayıtlı teslim bedeli üzerinden hesaplanan vergiden düşülecektir. Buna göre, ihracatçı tarafından düzenlenen kur farkı faturasındaki tutara malın tabi olduğu KDV oranı uygulanarak bulunan tutar KDV iade hakkından tenzil edilecektir. Ancak, iade talep dilekçesinin verildiği tarihten sonra imalatçı aleyhine ortaya çıkan kur farklarına ilişkin olarak iade hesabında herhangi bir düzeltme yapılmaz.

25.02.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)