Mustafa Kulak
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
mustafa.kulak06@gmail.com

Sermaye Şirketini Nevi Değişliği Yoluyla Şahıs İşletmesine Dönüştürürken Vergi Ödeyebilirsiniz?

I- GİRİŞ

Sermaye şirketleri faaliyetine başlamadan önce sınırsız süreli olarak kurulsa da, ülkemizdeki şirketlerin yüzde 95'ini aile şirketleri oluşturuyor. Türkiye'de aile şirketlerinin ortalama ömrü 25 yıl. Bu aile şirketlerinin sadece yüzde 30'u ikinci kuşağa, yüzde 12'si üçüncü kuşağa geçebiliyor. Dördüncü kuşağa geçebilenlerin oranı ise yüzde 3'te kalıyor. Cumhuriyet öncesi dönemde kurulmuş ve bugün hala devam eden işletme sayısı sadece 69

Yani, kısaca ülkemizdeki şirketlerinin ömrünün çok uzun olmadığı taraflı tarafsız herkes tarafından bilenen bir nokta.

Ülkemizde yaşanan ekonomik koşullar, işletmelerin finansal durumu, yönetimde yaşanan bazı sıkıntılar, artan rekabet ortamı üzerine bir de pandemi ortamını ekleyince şirket yapılarında bir takım değişiklikler yapmak zorunda kalınabiliyor.

Uygulamada sermaye şirketlerinin şahıs şirketi haline dönüştürülerek, bu şekilde belli prosedüre ve sürece tabi olmaksızın tasfiye edilebileceği görüşünü benimseyen bir görüş söz konusu tabi şeytan her zamanki gibi ayrıntıda gizli.

II-SERMAYE ŞİRKETLERİNİN ŞAHIS İŞLETMESİNE DÖNÜŞMESİNDE İZLENECEK ADIMLAR

Sermaye şirketlerini nevi değiştirerek şahıs işletmesine dönüştürmek pratik ve masrafsız bir işlem değil. Bu işleminde kendine göre bir prosedürü ve süreci var. Bu prosedürü yerine getirmek gerekmektedir.

Türk Ticaret Kanununun 194/3. maddesinde; “Bir ticaret şirketinin bir ticari işletmeye dönüştürülebilmesi için, söz konusu ticaret şirketinin paylarının tümü, ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişiler tarafından devralınmalı ve ticari işletme bu kişi veya kişiler adına ticaret siciline tescil ve ilan edilmelidir. 

Nevi değişikliği sonucunda şirketin tüzel kişiliği son bulacak, yeni kurulan ticari işletmenin kuruluş tescili yapılabilmesi için gerekli belgeler şunlardır

• Şirket genel kurulu tarafından onaylanmış tür değiştirme planı.
• Tür değiştiren şirketin denetime tabi olması halinde denetçi tarafından, diğer şirketlerde ise yönetim kurulu tarafından onaylanmış son bilanço / ara bilanço.
• Şirketin  tür değiştirme raporu.
• Tür değiştirme genel kurul kararının noter onaylı örneği.
• Yeni türün tesciline ilişkin gerekli diğer belgeler (Gerçek kişi tescili için gerekli belgeler)
• Tür değişikliği yapan şirketin sermayesinin tamamının ödendiğine, karşılıksız kalıp kalmadığına ve şirket özvarlığının tespitine ilişkin YMM  veya SMMM raporu, tür değiştiren şirketin denetime tabi olması halinde ise bu tespitlere ilişkin denetçi raporu.
• Tür değiştiren şirketin tapu, gemi ve fikri mülkiyet sicilleri ile benzeri sicillerde kayıtlı bulunan mal ve haklarının listesi, bunların kayıtlı olduğu siciller ile söz konusu mal ve hakların ilgili sicillerdeki kayıtlarına ilişkin bilgileri içeren beyan.
• Ticaret şirketinin paylarının ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişilere devredildiğini ispatlayıcı belgeler.
• Küçük ve orta ölçekli şirketlerde tür değiştirme raporunun düzenlenmesinden, tüm ortaklar tarafından vazgeçilmesi halinde buna ilişkin belge müdürlüğe verilir.

III-NEVİ DEĞİŞİKLİĞİ YAPILARAK KOLAY TASFİYE YAPILABİLİR Mİ?

Sermaye şirketlerinin tasfiyesi en az bir yıl zaman almaktadır. Tasfiye sürecinin uzun olması hem zaman hem de maliyet oluşturuyor. Kolay tasfiye olarak da adlandırılan bu yöntem sermaye şirketlerinin şahıs işletmesine dönüşümü son zamanlarda popüler bir hale gelmiştir.

Ticaret Kanununda bir şirketin hukuki şeklinin değiştirilebileceği, yeni türe dönüştürülen şirketin ise eskisinin devamı olduğu belirtilmek suretiyle nevi değişikliği işleminin yapılmasına onay verilmiştir. Yani kısaca nevi değişikliği yapılarak kolay tasfiye yapılmasında kanunen engel bir durum söz konusu değil.

Bu noktada dikkat edilmesi gereken husus;

Kurumlar Vergisi Kanunun da yer alan bu açıklamalar dikkate alındığında; sermaye şirketlerinin tüm aktif ve pasifleriyle şahıs işletmesine dönüştürülmesi işlemi, Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ve 20’nci maddeleri kapsamında “devir” olarak değerlendirilemeyeceğinden söz konusu nev’i değişikliğinden doğan karlar vergiye tabi tutulacaktır.

Sermaye şirketin tüm aktif ve pasifi ile birlikte tür değiştirmek suretiyle şahıs işletmesine devri işlemi, Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-c maddesine göre katma değer vergisinden istisna tutulmasına imkan bulunmamaktadır.

Bu yöntem uygulamaya karar verildiğinde, şirketin aktifinde kayıtlı gayrimenkullerin, taşıt araçlarının ve tescile tabi diğer hakların şahıs firması adına tescilinin mutlak suretle yapılması gerekmektedir. Aktife kayıtlı maddi ve maddi olmayan duran varlıklar için emsal bedel üzerinden fatura düzenlenecek, kurumlar vergisine ve katma değer vergisine tabi olacaktır.

Konuya ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü tarafından verilen 23.01.2018 tarih ve 74132 sayılı özelge de; “…. … Otomotiv San. Tic. Ltd. Şti.’nin tür değiştirerek şahıs işletmesine dönüştürülmesi Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ve 20’nci maddeleri kapsamında “devir” olarak değerlendirilemeyeceğinden, söz konusu tür değişikliğinden doğan kârlar vergiye tabi tutulacaktır. Dolayısıyla, Kurumlar Vergisi Kanununun 17’nci maddesi uyarınca …Otomotiv San. Tic. Ltd. Şti.’nin tasfiyeye tabi tutularak hükmi şahsiyetine son verilmesi; şahıs işletmenizin de yeni kuruluş merasimine tabi tutularak mükellefiyetinin tesisi gerekmektedir.

Öte yandan, limited şirketin aktifinde kayıtlı olan ve teslimleri KDV’ye tabi olan varlıkların (stoklar, duran varlıklar vs.) devir tarihi itibariyle emsal bedeli üzerinden KDV hesaplanıp beyan edilmesi gerekmektedir.”

IV-SONUÇ

Devir işlemine konu şirketin aktifine kayıtlı maddi ve maddi olmayan duran varlıkların emsal bedel üzerinden fatura düzenlenecek, kurumlar vergisine ve katma değer vergisine tabi olacaktır.

Sermaye şirketlerinin şahıs şirketi haline dönüştürülmesi sanıldığı kadar kolay gerçekleştirilecek bir işlem olmayıp, bu ayrıntıları dikkate alınmaksızın yapılan nevi değişikliklerinde ciddi vergi maliyetleri ortaya çıkabilecektir. Konunun ciddi bir şekilde analiz edilerek değerlendirilmesi ve buna göre karar verilmesi önem arz etmektedir.

05.07.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.