Mustafa Kulak
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
mustafa.kulak06@gmail.com

Şirket Ortağına Kar Payı Avans Ödemesi Yaparken İki Kez Düşünün

I- GİRİŞ

Ticari şirket ortağının amacı, şirketin elde edeceği kardan faydalanmasıdır. Kar payı alabilmesi için dönemin sona ermesi ve genel kurulun kar dağıtımını ilişkin karar alınması gerekmektedir. Eski Türk Ticaret Kanununda kar payı avansı yalnızca halka açık şirketlere imkan tanıyordu, 2012 yılından itibaren halka açık olmayan şirketler bu imkandan faydalanılmasına imkan sağlanılmış olup, belirli şartlar altında ortaklara kar payı avansı dağıtılabilir.

Kar payı avansı, dönem sonunu beklemeden geçici vergi dönemlerinde elde edilen karın, kar dağıtımına mahsuben önceden yapılan bir ön ödemedir. Uygulamada şirket ortakları dönem sonunu beklemeden kar dağıtımına mahsuben kar payı avansı yöntemine başvurmaktadırlar.

Bu kısma kadar herhangi bir problem söz konusu değil. Şirket ortağı dönem sonunu beklemeden özellikle son zamanlardaki enflasyonist ortam düşünüldüğünde muazzam bir şey olduğu söylenebilir, Fakat şirket, dönem sonunda net karı oluşmamışsa ne yapılacak makalemizin konusunu oluşturmaktadır.   

II-HANGİ ŞİRKETLER KAR PAYI AVANSI YAPABİLİR?

Halka açık olmayan anonim şirketler ile limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketleri kapsar.

III- KAR PAYI AVANSI DAĞITABİLMEK İÇİN HANGİ ŞARTLAR GEREKLİ?

Halka açık olmayan anonim şirketler, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler kâr payı avansı dağıtabilmeleri için;

Öncelikle, şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması ve ayrıca,

-Kâr payı avansı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan üç, altı veya dokuz aylık ara dönem finansal tablolara göre kâr edilmiş olması gereklidir.

IV-DAĞITILACAK KAR PAYI AVANSI NASIL HESAPLANACAK?

Dağıtılacak kâr payı avansı,

Dağıtılacak kâr payı avansı hesaplama süreci;oluşan ara dönem karından vergilerin indirilmesi durumunda net ara dönem karının ortaya çıkmasıyla başlar. Sonrasında varsa geçmiş yıl zararları, kanuni ve isteğe bağlı yedek akçeler ve de daha önceki ara dönemlerde ödenen kar payı avansı indirilir. Bu işlemlerden sonra bulunan tutar, kar payı avansına teşkil eden tutardır. Dağıtılabilecek kâr payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemez. Son olarak 2 nci Tertip Yedek Akçe ayrılması suretiyle ödenecek kar payı avansı tutarına ulaşılır.

Örnek üzerinde ele alındığında;

Ece A.Ş. 2022 yılı 6 aylık döneminde 2.000.000 TL kar elde etmiştir.  Birinci tertip kanuni yedek akçelerin ödenmiş sermayenin 1/5’ine ulaşmadığı ve şirketin ana sözleşmesinde, yasal yedek akçelerden başka, yedek akçe ayrılmasının öngörülmediği varsayılmıştır. Geçmiş yıl zararı 150.000 TL ve birinci geçici vergi döneminde ödenen kar payı avansı 140.000 TL olarak gerçekleşmiştir. 

Buna göre;

Dönem Karı	2.000.000 TL
Vergi (K.Vergisi %23) (-)	460.000 TL
Dönem Net Karı	1.540.000 TL
1.Tertip Yedek Akçe (2.000.000 TL*0,05) (-)	100.000 TL
Geçmiş Yıl Zararı (-)	150.000 TL
Önceki Dönem Kar Payı Avans Tutarı (-)	140.000 TL
Kar Payı Avansına Esas Teşkil Eden Tutar	1.150.000 TL
Kar Payı Avansına Esas Teşkil Eden Tutarın Yarısı (1/2)	575.000 TL
2.Tertip Yedek Akçe (575.000 TL*0,10) (-)	57.500 TL
Ödenecek Kar Payı Avansı	517.500 TL

Kâr payı avansı, eğer sözleşmede aksine bir hüküm yoksa dağıtım tarihleri itibarıyla ortağın sermaye payı için şirkete yaptığı ödemelerle orantılı olacak şekilde ödenecektir. 

Ortak olmayan yönetim organı üyelerine ve sözleşmede ortaklar dışında kara katılması öngörülen diğer kimselere kar payı avansı ödenemeyecektir.

Ortakların sermaye taahhüt borçları dışında şirkete borçlu olmaları halinde söz konusu 131-Ortaklardan Alacaklar hesabında bir tutar varsa, borç ortağa ödenecek kâr payı avansından mahsup edilir.

V-DÖNEM SONU ZARAR OLUŞURSA NE OLACAK?

İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda ne olacak; varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerin öncelikle oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, bu akçelerin oluşan zararı karşılayamaması halinde dönem içinde dağıtılan kâr payı avanslarının tamamının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği belirtilmiştir.

İşte böyle bir durumla karşılaşıldığında atalarımızın söylemiş olduğu “Dimyat'a pirinç’e giderken evdeki bulgurdan olmak” ile karşı karşıya kalınabilir. Çünkü ortak, almış olduğu kar avansını geri iade edeceği gibi, bu tutara transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümleri uygulanıyor. Bitmedi bir de avans tutarını ortağa borç olarak kullandırıldığı kabul ediliyor ve iç ve dış emsallerine uygun olarak faiz hesaplanması ve bu tutar üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.

VI-SONUÇ

Dönem sonunu beklemeden avans kar payı hesaplaması yapılırken iki kez düşünülmeli, şirketlerin ara dönemlerinde kar çıkmış olabilir, fakat enflasyonist ortam da dikkate alındığında rüzgar tam tersine dönebilir, bu durumda ekstra bir vergi yükü ile karşı karşıya kalınacağı unutulmamalıdır.

22.06.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.