Mustafa Kalafat
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Öğretim Görevlisi
İşletme Bilim Uzmanı
mkalafat@guris.com.tr

İhtirazi Kayıtla Verilen Beyannamelerde Ödeme ve Dava Açma Süreleri

Değerli Okurlar,

İçinde bulunduğumuz Türk vergi sisteminde genel vergilendirilme şekli beyana dayalı vergilendirmedir. Bir başka deyişle beyana dayalı tarhiyat sistemi olarak da ifade etmek mümkündür. Bu sistemde vergi mükellefleri veya vergi sorumluları vergi kanunlarında belirtilen matrah ve oranlara göre vergilerini kendileri hesaplayıp bir beyanname ile vergi dairesine bildirmektedirler. Vergi dairesi de beyanname ile bildirilen vergilerin doğruluğunu kontrol etmekte ve gerekli işlemleri yapmaktadır.  

Yürürlükte olan Vergi kanunlarının ağır dili ve karmaşıklığı, idarenin kanunlara uygun olmayan tebliğleri ve özelgeleri (mükteza), idare ile yargının farklı yorumları, vergi daireleri arasındaki farklı görüşler vb. nedenler karşısında mükellef veya sorumlunun beyanname düzenlemesi ve düzenlenen beyannamenin doğru ve güvenilir olarak hazırlanıp verilmesine engel teşkil etmektedir.

Bu gibi durumlarda, vergi mükellefi veya sorumlusu riskten kurtulmak için idare lehine düşünüp beyanname vermesi durumunda belki de fazla bir vergi ödemek durumunda kalacaktır. Burada üzerinde daha önce de durmuş olduğum Türkiye’de muhasebenin vergi ve idare odaklı olduğu durumu tekrar ortaya çıkmaktadır. Mükellef ya da sorumlu kendine göre doğru bildiği şekilde beyanname vermesi durumunda ise vergi cezası ile karşı karşıya kalabilecektir.

Günümüzde çoğu işlerin elektronik olarak işleme alınması ve vergi dairelerinin de hızlanan bir şekilde interaktif sisteme geçmesi, yapılan işlemlerin daha hızlı ve çabuk denetiminin yapılması olanağını beraberinde getirmiştir.

Tüm bu açıklamalar çerçevesinde mükellef ya da sorumlu üzerine düşen ödevi kanunlar çerçevesinde yerine getirme zorunluluğu içindeyken, aynı zamanda aklına yatmayan ve hakkını savunması gerektiğini düşündüğü durumlarda da ihtirazi kayıt ile beyanname verme hakkına başvurabilir. İhtiraz, Türk Dil Kurumu'na göre “çekince” anlamına gelmektedir. Çekince ise “her hangi bir konuda ilerisini düşünerek çekinmeyi gerektiren bir sebep veya durum” olarak tanımlanmaktadır.

Vergi Usul Kanununun 378 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre mükellefler beyan ettikleri matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere karşı dava açamazlar. Vergi Usul Kanunu hükmü bu olmasına rağmen, Danıştay çeşitli kararlarıyla öteden beri mükelleflerin beyanlarına karşı dava açabilecekleri esasını getirmiştir. Buna, “ihtirazi kayıtla beyan” usulü denilmektedir. Danıştay, bu usulü kabul etmekle mükelleflerin dava açma hakkı kısıtlamasını önlemiş olmaktadır.

İhtirazi kayıt ile beyanname vermenin gerekli usul ve esasları vardır. Bunlara uyulduğu taktirde süreç doğru ve sağlıklı şekilde işlemektedir.

Vergi kanunlarında yer alan ve matrahın beyan edenlerce belirlendiği tüm beyannameler ihtirazi kayıtla verilebilir. Bu beyannamelere örnek, Gelir Vergisi Kanununa göre verilen Yıllık, Muhtasar ve Münferit Beyanname, Kurumlar Vergisi Kanununa göre verilen Kurumlar Vergisi Beyannamesi, Katma Değer Vergisi Kanununa göre verilen beyannameler, Belediye Vergileri, Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi, ÖTV Beyannameleri, BSMV Beyannamesi, Damga Vergisi Beyannamesi vb. dir.

Ayrıca elektronik ortamda verilen beyannamelerin ihtirazi kayıtla verilmesi durumunda ise, e-beyanname sisteminde ihtirazi kayıtla ilgili kutucuğun işaretlenmesi gerekmekte ve onay aşamasında çıkan kısma gerekli açıklamalar yazılmalıdır. Bununla birlikte, beyannamenin ihtirazi kayıtla verilmesinin gerekçelerini gösteren bir ihtirazi kayıt dilekçesinin de beyanname verme süresi içinde vergi dairesine verilmesi gerekir. Verilecek dilekçede ilgili vergi dairesine neden ihtirazi kayıtla beyanname verdiğimizi açıklamamız konunun ve sürecin anlaşılabilirliği açısından önem arz etmektedir.

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. Maddesinde; dava açma süresinin özel kanunlarda ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay ve idare mahkemelerinde 60 gün ve vergi mahkemelerinde 30 gün olduğu belirtilmiştir. Açılacak davada, dava dilekçesi şekli diğer dava dilekçelerinden farklı değildir. Dava açma süresi ise tahakkuk fişinin tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gündür. Bu süreden sonra, dava açılması veya hiç açılmaması ihtirazi kayıtla beyanname verilmesini geçersiz kılar. Bu beyannameler, normal verilen beyanname mahiyetinde olur.

Bunun yanı sıra, İdari Yargılama Usulü Kanununun 27/3 üncü maddesine göre, ihtirazi kayıtla verilen beyanname üzerine tahakkuk ettirilen vergilerin tahsilatı durmaz. Sözü edilen vergilerin vadesinde ödenmesi gerekir. Bu vergiler ödenmemişse, ödenmeyen kısmına vergi dairesi gecikme zammı uygular. Ancak, ihtirazi kayıtla verilen beyanname için açılan davada yürütmenin durdurulması talep edilirse ve mahkeme yürütmenin durdurulmasını uygun görürse tahakkuk eden vergiler ödenmez.

Sonuç olarak, ihtirazi kayıtla beyanname verilmesinin çok yaygın olarak kullanılmamasının bir nedeni olarak Vergi Usul Kanununda yer almaması gösterilebilir. Vergi Usul Kanununda yer aldığı takdirde daha çok kişi tarafından bilinecek, uygulanacak ve vergi hukukunun daha sağlıklı oluşmasına yardımcı olacaktır. Ayrıca idare ile dava sürecinin başlayacak olması çoğu mükellef ya da sorumluyu tedirgin etmekte ve haklı olduğu halde hakların aranmamasına neden olmaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki, kanunlar olduğu sürece farklı yorumlamalardan dolayı bu tür olayların ortaya çıkmasını tamamen engellemek de son derece güçtür.

KAYNAK:

Vergi Usul Kanunu

İdare Yargılama Usulü Kanunu

İhtirazi Kayıtla Beyan (Kendi Beyannamesinin Dava Konusu Yapılması), YMM Erdoğdu ÖZ, Erta Denetim

08.08.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.