Dr. Mustafa Alpaslan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
m.alpaslan@windowslive.com

İkiden Fazla Araç Satışlarında Vergi

Maliye Bakanlığı tarafından trafik ve noter kayıtları taranarak ikiden çok araç satışı yapan kimselerle ilgili vergi kaydı açılması işlemleri yürütülmektedir. Bu çerçevede vergi daireleri geriye doğru 3 yıl veya 4 yıl giderek vergi kaydı açmaktadır. Kural olarak 1 yıl içerisinde ikiden çok motorlu araç alım satımı faaliyetlerinden gelir elde edilmiş olsun veya olmasın vergi kaydı açılmaktadır. Vergi kaydının açılmasında işlem tarihleri dikkate alınmaktadır.

Diğer taraftan, Gelir Vergisi Kanunun 37. maddesi hükmü gereğince bir takvim yılı içerisinde birden çok motorlu araç alım satımının yapılması ticari faaliyet olarak değerlendirilmekte ve bu işi sürekli yapanların gelir vergisi kaydı vergi dairesi tarafından resen açılabilmektedir. Bu şekilde, gerçek usulde vergi kaydı açılan mükelleflerin gelir vergisi, KDV, gelir geçici vergi yönünden mükellefiyet kayıtları idare tarafından açılmaktadır. Bu şekilde kaydı açılan mükelleflerin her ay düzenli mükellefiyetlerini yerine getirmeleri zorunludur. Başka bir deyimle, vergi kaydı açılan mükellefler, elektronik beyan yoluyla aylık KDV beyannamelerini internet üzerinden vergi dairesine sunmak zorundadırlar.[1]

Bir takvim yılı içerisinde birden çok araç alım satımı yapılması halinde, bu durum ticari kazanç yönünden vergi kaydının açılmasını gerektirecektir.[2] İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından yapılan çalışmalarda araç satımında işlem adedi 4 ve üzeri olarak dikkate alındığını basından takip etmekteyiz. Gerçekten de yıl içerisinde insanlar çeşitli nedenlerle arabalarını satarak değiştirme tercihinde bulunmaktadırlar.

Öte yandan, taşınmazların alım satım ve inşa işleri ile sürekli olarak uğraşılması ticari kazanç sayılmaktadır.[3] Öte yandan, kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım – satımı ile devamlı olarak uğraşanların bu faaliyetlerden elde ettikleri gelirlerle ticari kazanç olarak kabul olunmaktadır.[4]

Sürekli olarak (yılda birden fazla taşıt alıp satmak ticari faaliyet olarak kabul edilmektedir) taşıt alım satımı yapmak ticari faaliyettir. Bu faaliyetin de vergi dairesine mükellef kaydı yapılarak beyan edilmesi gerekmektedir. Burada bir yıl içerisinde birden çok araç alım satımı yapılması faaliyetin sürekli olarak yapılmış olduğu varsayılmaktadır. Böyle bir durumda olan kimse için hem gelir vergisi, KDV, muhtasar ve geçici vergiler yönünden vergi kayıtlarının açılması zorunludur. Bunun yanı sıra böyle bir durumda mükellef olan kişinin defter tasdik ettirmesi kazancını işletme veya bilanço esasına göre tespit etmesi gerekir. Ayrıca, bu mükellef, noterden veya anlaşmalı matbaadan fatura bastırılması gerekmektedir.[5]

Son zamanlarda vergi daireleri kendilerine trafikten gelen bilgiler doğrultusunda bir yıl içerisinde sık sık araç alım satımı yapanlara gerçek usulde gelir vergisi kaydı açarak kendilerinden e-beyan yoluyla yıllık beyanname, KDV, geçici vergi ve muhtasar beyanname vermelerini istemektedir. Böyle bir durum karşısında mükellefin araç satışları ile ilgili banka hesap bilgilerinin irdelenmesi alış satış kazancının saptanması yönünden banka kayıtları da önem taşımaktadır. Buradan hareketle araçların alış bedellerinin bilinmesi ve yapılan giderlerin alış bedeline eklenmesi ve sonuçta satış bedeli ile bu tutarların mukayese edilmesi zorunludur. Örneğin, 10.000 TL’ye alınan bir araç daha sonra 17.000 TL’ye satılması halinde ve alışla da ilgili 2.500 TL gider katlanması halinde bu aracın net satış bedeli: 17.000-12.500 = 4.500 TL safi kazanç bulunmaktadır. [6]

Burada asıl problem araç alım satımından ortaya çıkan olumlu gelir veya kar olmayıp esasen vergi dairelerinin geriye doğru vergi kaydı açarak son 4 yıl için elektronik beyan verilmeyişi dolayısıyla 4 yılla ilgili e-beyan özel usulsüzlük cezası tutarları önemli rakamlara varmaktadır. Örneğin, son 4 yılda verilmeyen beyannamelerden dolayı geriye doğru vergi kaydı açıldığı için her yılda 12 ay KDV ve her yılda 4 geçici vergi ve her yıl için birer gelir vergisi beyannamesi olmak üzere toplam 68 vergilendirme dönemi için 68x680,00 TL = 46.240,00 TL e-beyan özel usulsüzlük cezası kesilmektedir. (VUK mük. md. 355)

Kendilerine geriye doğru vergi kaydı açılan bazı mükellefler olayı yargıya taşıdıkları görülmektedir. Yargı tarafından verilen kararlarda geçmişe yönelik vergi kaydının açılması nedeniyle geçmişe yönelik e-beyan özel usulsüzlük cezası kesilmesi işlemleri iptal edilmektedir. [7]

Geçmiş yıllarda yıl içerisinde birden fazla araç alım satımı yapanların durumlarını gözden geçirmeleri ve sattıkları araç bedellerinin satış bedeli ile alış bedeli arasındaki farkı bulmaları ve buna göre beyanlarını yapmaları zorunludur. Bazı durumlarda satış bedelinin bilinmemesi veya bulunmaması halinde aracın emsal satış bedeli veya kasko değeri ölçü olarak dikkate alınabilir. Bu gibi durumlarda taşıtın alış bedeli ile bu bedel üzerine yapılan masrafların da dikkate alınması zorunludur. Geçmişe yönelik vergi daireleri tarafından yapılan inceleme ve araştırmalarda satışa konu araçlarla ilgili bedellerin takibi önem taşımaktadır. Trafik idareleri tarafından vergi dairelerine yollanan listelere göre TC kimlik numaraları dikkate alınarak satıcıların vergiye ilişikleri denetlenmektedir. Vergi dairesinde hiç kaydı olmadığı halde sürekli olarak araç satanların son günlerde vergi dairesine beyana davet edildiği rastlanılmaktadır. Aynı durum gayrimenkul alım ve satımlarında da benzeri işlem yapıldığı görülmektedir. [8]

Sürekli olarak araç satımı ölçüsü hakkında bir kişinin bir takvim yılı içerisinde birden fazla araç alıp satması halinde bu durum mutat meslek olarak ifa edildiği kabul olunmaktadır. Bir kişinin bir kez araç alıp satması halinde bu işlem süreklilik arz etmediğinden dolayı mutat meslek olarak yapıldığı iddia edilemez.[9]

---

[1] Bir yıl içerisinde birden çok araç alım satımı işlemleri ticari niteliği kazanacağından dolayı bu işlemler mutad meslek olarak yapıldığı varsayılır ve gerçek usulde vergi kaydı açılmaktadır. Gerçek usulde mükellef olan bir kimse böyle bir araç satım işlemlerine aracılık etmesi durumunda “bir nev’i galericilik” gibi ticari faaliyet yapılmış olduğu kabul olunmaktadır.

[2] GVK md. 37

[3] GVK md.38

[4] GVK GT 103 ,104.

[5] VUK md. 230.

[6] Aracın satılması esnasında yapılan bütün giderler ve ödemeler noter, komisyon, vergi, resim, harç vs. ayni vergiler aracın satın alma bedeline eklenerek maliyet belirlenir.

[7] Konya Vergi Mahkemesi kararı: 17.05.2012 gün ve E:2012/301-K:2012/652 sayılı kararları. Yine Konya Bölge İdare Mahkemesi kararı: 15.5.2012 gün ve E:2012/1048-K:2012/903 sayılı kararları.

[8] Ayrıntılı açıklamalar için bkz. SELİMOĞLU Recep, İnşaat Muhasebesi ve Vergi, Hipotez Yayınları, s.6-8.

[9] GVK md.82.

11.01.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.